Chuyện chưa kể về buổi thiền trà của nghệ nhân Việt với tỷ phú Bill Gates

Niềm nở pha trà mời khách, chia sẻ cho chúng tôi nghe về thiền trà, nghệ nhân Hoàng Anh Sướng đã thông tin thêm cho chúng tôi những câu chuyện thú vị trong quá trình hơn 20 năm làm trà và truyền bá văn hóa trà Việt Nam ở trong nước và nhiều nơi trên thế giới.

Nghệ nhân Hoàng Anh Sướng (bên phải), sư cô, tỉ phú Bill Gates và bạn gái của tỉ phú trên đỉnh Bàn Cờ. ( Ảnh do nhân vật cung cấp).

Nhân duyên tổ chức cuộc thưởng trà trên đỉnh núi Bàn Cờ

“Tôi đã đi hầu khắp các tỉnh, thành và nhiều nước trên thế giới, tổ chức hàng ngàn buổi thiền trà cho đủ các tầng lớp: các nhà chính trị, các doanh nhân, văn nghệ sĩ, trí thức, học sinh, sinh viên, các bậc tu hành trong và ngoài nước nhưng đây là lần đầu tiên, tôi tổ chức buổi thiền trà cho vị khách là tỷ phú Mỹ. Và đây cũng là lần đầu tiên, không gian thưởng trà diễn ra trên một đỉnh núi tràn ngập mây bay, gió thổi, ráng chiều hoàng hôn và tiếng sóng biển rì rầm khi gần, khi xa. Đứng trên đỉnh núi Bàn Cờ có thể nhìn thấy biển xanh, cát trắng và toàn cảnh thành phố Đà Nẵng. Cảnh sắc nơi đây vô cùng đẹp đẽ, thơ mộng và yên tĩnh như chốn bồng lai tiên cảnh. Buổi thiền trà trở nên đặc biệt, một phần vì thế”- Mở đầu câu chuyện, nghệ nhân Hoàng Anh Sướng chia sẻ.

“Nhân duyên dẫn đến cuộc thiền trà đặc biệt này bắt đầu từ một công ty lữ hành quốc tế chuyên tổ chức các tour cho giới siêu giàu trên thế giới. Tổng giám đốc của công ty đã biết tôi từ lâu. Trước đó, anh đã đưa nhiều đoàn khách quốc tế đến tham dự những buổi thiền trà và tận mắt thấy khách rất thích thú. Vì thế, khi trợ lý của ông Bill Gates đến Việt Nam khảo sát, anh đã đề xuất chương trình thiền trà trên đỉnh núi Bàn Cờ và sau đó, ông Bill Gates đã đồng ý”- Anh Hoàng Anh Sướng cho biết và chia sẻ thêm, vì tính chất đặc biệt của buổi thưởng trà nên trước đó 2 ngày, 2 trợ lý của ông Bill Gates đã bay ra Hà Nội, đến tận nhà nghệ nhân ở Hà Nội để trao đổi cụ thể, chi tiết như: Buổi thiền trà sẽ diễn ra như thế nào, trong bao lâu? Tôi sẽ chia sẻ những điều gì với ông Bill Gates và bà Paula Hurd? Sẽ mời họ thưởng thức những sản phẩm trà gì? Pha bằng bộ đồ trà nào?...

Sau khi thảo luận kỹ lưỡng, nghệ nhân đã quyết định sẽ pha mời ông Bill Gates và bà Paula Hurd 2 loại trà quý của Việt Nam, đó là trà ướp hoa sen và trà Shan Tuyết cổ thụ của Hà Giang bằng bộ đồ trà cổ, truyền thống của tầng lớp phong lưu quyền quý thời xưa gồm: hỏa lò, cấp siêu đồng, than hoa, ấm pha trà, thuyền trà, chén tống, chén quân, khay chạm khảm…

Bật mí về những công việc chuẩn bị cho cuộc thưởng trà

“Để chuẩn bị cho cuộc thưởng trà của tỷ phú và bạn gái, tôi đã đặt chuyến bay sớm vào Đà Nẵng và mang theo toàn bộ các dụng cụ phục vụ cho cuộc thưởng trà. Với bề dày hơn 20 năm tổ chức quá nhiều buổi thiền trà, trong đó, có những buổi đặc biệt quan trọng cho một số nguyên thủ quốc gia, các trà sư nổi tiếng của Nhật Bản, Trung Quốc…nên tôi không hề cảm thấy căng thẳng, lo âu gì và việc chuẩn bị cũng rất nhanh chóng. Vì khung cảnh thiên nhiên trên đỉnh núi Bàn Cờ quá đẹp nên tôi và các cộng sự chỉ việc kê một bộ bàn ghế trường kỷ cổ mượn ở một ngôi chùa, trên đó, cùng với việc bày đặt các trà cụ là một bình hoa nhỏ, không gian thưởng trà đã trở nên vô cùng đẹp đẽ. Và để góp thêm năng lượng bình an cho buổi thiền trà, chúng tôi có mời một sư cô đến tham dự cùng”- nghệ nhân Hoàng Anh Sướng chia sẻ.

Cận cảnh bộ dụng cụ pha trà cho buổi thưởng trà của tỷ phú và bạn gái. ( Ảnh do nhân vật cung cấp).

Cuộc thưởng trà diễn ra như thế nào?

5h chiều, đoàn xe chở 2 vị khách quý đỗ ở chân núi. Ông Bill Gates và bà Paula Hurd cùng anh Nguyễn Đức Hạnh - CEO của Công ty du lịch tổ chức chương trình này bước xuống xe, bước từng bước chậm rãi leo lên núi. Tất cả Ban quản lý và dàn vệ sĩ đứng ở dưới. Trước đó khoảng 2 tiếng, tuyến đường đi qua núi Bàn Cờ hạn chế người qua lại.

Khi thấy nghệ nhân và sư cô đứng chắp tay búp sen, đón chào ông bà bằng nụ cười tươi rạng rỡ, tỷ phú và bạn gái cũng đáp lại bằng nụ cười thân thiện. Họ ăn vận giản dị, áo phông, quần bò, giày thể thao trông như những du khách bình thường. Lúc này, nắng đã nhạt. Gió từ biển thổi lên mát rượi. Làn sương khói mỏng manh khiến cảnh sắc càng thêm thơ mộng. Ông Bill Gates và bà Paula Hurd rất thích thú, nghệ nhân Hoàng Anh Sướng chia sẻ thêm.

Nghệ nhân Hoàng Anh Sướng sửa soạn bàn trà chờ Bill Gates trên đỉnh Bàn Cờ, chiều 6/3. ( Ảnh do nhân vật cung cấp).

Sau khi gửi lời chào và lời chúc sức khỏe, bình an, hạnh phúc, nghệ nhân đã mời ông bà ngồi thiền cùng. Nghệ nhân Hoàng Anh Sướng nhớ lại: "Ngồi thiền chừng 10 phút, chúng tôi tạm dừng lại. Bà Paula Hurd thốt lên: “Tôi thấy bình an quá”. Khuôn mặt bà thật tươi mát. Còn tỷ phú Bill Gates hỏi nghệ nhân rằng: “Tôi đã từng sang Thái Lan và uống trà ở đó. Vậy trà Thái Lan xuất hiện sớm hơn ở Việt Nam hay muộn hơn?”. Đáp lại, nghệ nhân Hoàng Anh Sướng tươi cười cho biết: “Cùng với Trung Quốc, Nhật Bản, Srilanka, Việt Nam là một trong những chiếc nôi trà cổ nhất của thế giới. Hiện nay, Việt Nam chúng tôi sở hữu rất nhiều cánh rừng trà cổ thụ bạt ngàn trên núi cao ở tỉnh Hà Giang, Lai Châu, Sơn La, Yên Bái…Riêng ở Suối Giàng có một cánh rừng trà cổ thụ khoảng 40.000 cây, trong đó có 3 cây chiều cao 8m, đường kính 3 người ôm không xuể. Tuổi đời của những cây trà này khoảng 500 – 600 năm. Đây là niềm tự hào rất lớn của người dân đất Việt về trà. Bởi những cây chè cổ thụ như thế, hiện nay, trên thế giới có thể dễ dàng đếm hết trên mấy đầu ngón tay. Và đây là một minh chứng sinh động nhất để chứng minh Việt Nam là một chiếc nôi trà cổ của thế giới”.

Vừa mở IPad, cho tỷ phú và bạn gái xem những bức ảnh mà nghệ nhân chụp về những cây trà cổ thụ ở Hoàng Su Phì (Hà Giang), Tủa Chùa (Lai Châu), Suối Giàng (Yên Bái), nơi có những cây trà to đến 2 người ôm, cao đến 5-6 mét, nghệ nhân đã chia sẻ rất nhiều thông tin về trà và vị trí, vai trò của trà trong đời sống văn hóa của người dân Việt.

“Một trong những nghi thức bất thành văn của người Việt Nam là khi khách đến chơi nhà, việc đầu tiên là phải pha trà mời khách. Và hôm nay, thực hiện theo đúng nghi thức đó, tôi xin mời ông bà thưởng thức chén trà sen, loại trà quý nhất của người Việt Nam, ngày xưa chỉ dành cho các ông hoàng, bà chúa và tầng lớp thượng lưu quyền quý. Xin mời ông bà hãy uống trà theo cách mà hằng ngày ông bà vẫn thưởng thức. Và lát nữa, sau khi xem tôi trình bày, biểu diễn về nghệ thuật pha trà và thưởng trà của người Việt Nam, ông bà sẽ có sự đối chiếu, so sánh rất thú vị về sự tương đồng và khác biệt giữa nghệ thuật thưởng trà Việt Nam với nghệ thuật thưởng trà của nước Mỹ”- nghệ nhân Hoàng Anh Sướng chia sẻ về khoảnh khắc khi bắt đầu cuộc thưởng trà đặc biệt.

Quang cảnh buổi thiền trà trên đỉnh Bàn Cờ, chiều 6/3. (Ảnh do nhân vật cung cấp).

Cuộc thưởng trà đã được nghệ nhân kể lại đầy sống động: “Chén trà đầu tiên tôi dâng mời, ông Bill Gates và bà Paula Hurd uống cạn rất nhanh. Tôi hỏi: “Trà có đậm với ông bà quá không?”. Bà Paula Hurd cười, đáp: “Không. Tôi thấy rất ngon”. Câu trả lời khiến tôi hơi ngạc nhiên. Vì hầu hết người Phương Tây quen uống trà đen, vị nhạt nên khi uống trà Tân Cương (tôi thường ướp hoa sen với trà Tân Cương), họ thường kêu chát. Như đọc được suy nghĩ của tôi, bà Paula Hurd giải thích: “Vì ở nhà tôi cũng hay uống trà xanh mà”.

Vừa thưởng trà, tôi vừa chia sẻ với ông bà về nghệ thuật ướp trà sen cầu kỳ, tinh tế, công phu của người Hà Nội. Muốn ướp một cân trà sen phải ướp từ 5-7 lần. Mỗi lần dùng khoảng 200 bông sen Hồ Tây nên để có một cân trà sen thơm ngon, cần ướp đến 1.000 – 1.200 bông. Ông bà ồ lên ngạc nhiên. Bà Paula Hurd bảo: “Bây giờ tôi mới hiểu vì sao trà sen lại quý như vậy. Và vì sao loại trà này ngày xưa ở Việt Nam lại chỉ dành cho các bậc vua chúa”. Quay sang ông Bill Gates, bà đùa: “Em với anh bây giờ trở thành ông hoàng, bà chúa rồi đấy”. Cả hai cười rất tươi”.

Sau đó, nghệ nhân đã chuyển sang phần quan trọng nhất của buổi thiền trà. Đó là cách pha trà và thưởng trà của tầng lớp phong lưu quyền quý thời xưa. Nghệ nhân đã giới thiệu về các dụng cụ pha trà. Hướng dẫn cách chọn ấm, chọn chén, cách chọn nước, cách pha, cách rót, cách mời, cách thưởng thức…

“Lần này, tôi pha mời ông bà thưởng thức trà Shan Tuyết cổ thụ của Hà Giang. Tôi hướng dẫn chi tiết: “Nâng chén trà ngang tầm mắt, chậm rãi đưa chén trà từ bên phải sang bên trái rồi từ bên trái sang bên phải, mắt nhìn theo. Mục đích để làm gì? Để ngắm nhìn vẻ đẹp của chén trà, nhất là khi ở nhà ông bà có những chén trà quý. Sau đó, chậm rãi đưa chén trà lên mũi, hít những hơi thật sâu để cảm nhận hương thơm của trà. Cuối cùng mới đưa lên môi nhấp ngụm trà đầu tiên. Ngụm trà đầu tiên, chúng ta ngậm trong miệng khoảng 5-6 giây. Sau đó, mím môi và nuốt khẽ khàng ngụm trà này. Nếu chúng ta ngậm ngụm trà khoảng 5-6 giây thì hương thơm của trà sẽ xông lên não bộ và chúng ta sẽ cảm nhận rất rõ hương thơm của nó. Còn than ôi, nếu ực 100% thì chúng ta sẽ không kịp cảm nhận bất cứ một cái gì. Kiểu uống trà ực 100% ấy, người Việt Nam gọi là “ngưu ẩm”, tức là trâu ngựa uống). Thưởng trà là một thú tao nhã nên phải nhấp từng ngụm nhỏ nhẹ: “Thập nhị lan can nhất trản trà”. Đi hết 12 bậc cầu thang mới uống hết một chén trà”…

Phần cuối buổi thiền trà, tôi dành nhiều tâm huyết để nói về tính thiền và đạo trong trà. Nghệ nhân say sưa nói, ông Bill Gates và bà Paula Hurd chăm chú nghe. Tôi liếc nhìn đồng hồ. 6h20 phút tối. Đã quá giờ buổi thiền trà mà ông bà đặt trước 20 phút. Tôi xin phép kết thúc buổi thiền trà. Tôi cười bảo: “Để chia sẻ thấu đáo về vẻ đẹp của trà Việt Nam thì ít nhất cũng phải mất 3-4 tiếng. Nhưng vì hiểu thời gian với ông bà rất quý giá nên trong hơn một tiếng đồng hồ, tôi cũng đã kịp lẩy những gì tinh túy nhất của trà đạo Việt để dâng tặng cho ông bà”. Ông bà cười đáp lại và bày tỏ lòng cảm ơn..”- Nghệ nhân Hoàng Anh Sướng chia sẻ thêm về những điều thú vị trước khi cuộc thưởng trà kết thúc.

“Sư Cô thỉnh mấy tiếng chuông rồi đọc lời cầu nguyện cho ông, bà và tất cả mọi người trên hành tinh này luôn được bình an và hạnh phúc. Hoàng hôn đã tắt tự bao giờ. Nhìn xuống biển, biển tím ngắt. Thành phố đã lên đèn. Hàng vàn ánh đèn lấp lánh như một dải ngân hà. Bà Paula Hurd thốt lên: “Đẹp quá”. Chúng tôi chụp với nhau mấy tấm ảnh kỷ niệm. Khuôn mặt ai trông cũng đầy bình an và hạnh phúc. Trước khi chia tay, tôi nói lời cảm ơn và mong hội ngộ ông bà lần nữa tại Việt Nam. 7h30 tối, tôi xuống núi, lên xe, trở về khách sạn. Trên đường đi, tôi cứ thao thiết nghĩ: " Ông Bill Gates là một tỷ phú, bận trăm công nghìn việc như thế, lại chỉ ở Việt Nam có ít ngày. Thay bằng tiệc tùng, ăn chơi…giống như một số doanh nhân vẫn thường làm, ông và bạn gái lại tha thiết muốn nghe, muốn tìm hiểu về văn hóa trà Việt. Thật đáng trân trọng biết bao. Điều đó, đã tiếp cho tôi thêm niềm tin, động lực để tiếp tục lan tỏa vẻ đẹp văn hóa trà Việt, vẻ đẹp của tâm hồn Việt đến với bạn bè khắp năm châu”- Nghệ nhân Hoàng Anh Sướng trải lòng.

Anh Hiếu