Chuyện chưa kể về bạn gái Nga của Vua Hàm Nghi

Tatyana Shchepkina-Kupernik sinh năm 1874, mất năm 1952. Thời trẻ, trước Cách mạng Tháng 10 Nga, bà đã đi nhiều nước trên khắp thế giới. Đầu năm 1902, bà đến Algeria, thuộc địa của Pháp và khi đó Vua Hàm Nghi cũng đang sống tại đây.

Hoàng đế thứ 8 của nhà Nguyễn là biểu tượng phong trào Cần Vương chống thực dân Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỷ XIX. Khi phong trào thất bại, vua Hàm Nghi bị người Pháp bắt và đưa đến Algeria.

Trong câu chuyện về nhà vua bị lưu đày, nữ văn sĩ Nga gọi nhân vật của mình là 'Hoàng tử Lee Tzong', vì lý do kiểm duyệt bà không thể viết tên thật của Hoàng đế An Nam. Lần đầu tiên tác phẩm này được công bố tại Matxcơva là năm 1903.

Vua Hàm Nghi trong đám cưới của mình

Truyện bắt đầu với cảnh mô tả xứ sở thanh bình, nơi có một chàng hoàng tử tốt bụng sống rất hạnh phúc. Nhưng rồi một buổi sáng định mệnh, chàng và các thần dân được biết rằng phương Tây không chỉ có các học giả lớn và nhà thơ vĩ đại, mà có cả những kẻ cầm súng và đạn dược đến gieo rắc chết chóc và sự hủy diệt.

Một lần hoàng tử tỉnh dậy và thấy mình đã là tù nhân. Chàng bị bắt làm con tin, bị giam lỏng trong tòa biệt thự màu trắng Algeria dưới bầu trời châu Phi.

Đại dương mênh mông ngăn cách chàng với quê hương. Nhưng chàng vẫn sống, và chàng sống với khát vọng sau khi chết sẽ được yên nghỉ tại quê nhà. Niềm hy vọng đó khiến cho đôi mắt đen buồn bã của chàng sáng bừng lên trong chốc lát.

Nhà văn Nga Shchepkina-Kupernik không chỉ kể về chàng hoàng tử bất hạnh. Họ gần như bạn đồng niên, vua Hàm Nghi chỉ hơn nữ văn sĩ Nga hai tuổi và cả hai đều nói tiếng Pháp rất giỏi.

Họ gặp nhau nhiều lần và trở thành bạn bè thân thiết. Shchepkina-Kupernik mô tả diện mạo vua Hàm Nghi: "Làn da của ngài có màu ngà voi cũ, đôi mắt thông thái và rất buồn, bàn tay, bàn chân nhỏ nhắn tất cả những điều đó khiến bạn nghĩ gì về bức tượng quý, chạm khắc khéo léo bởi bàn tay người nghệ sĩ phương Đông".

Trong nhà của người bị lưu đày, nữ văn sĩ Nga chú ý đến bức trướng với câu châm ngôn của Khổng Tử dệt bằng chỉ vàng treo trên tường, những cuộn bản thảo, mực tầu và bút lông trên bàn làm việc, tấm chiếu trải trên sàn.

Bà cũng thấy trong phòng có các nhạc cụ Việt Nam bên cạnh chiếc piano và đàn violin châu Âu. Trong những cuốn vở chép nhạc có tác phẩm của nhà soạn nhạc Nga Glinka.

Theo bà Shchepkina-Kupernik, trên giá vẽ có bức phác thảo chưa hoàn thành và hàng chục bức tranh, cho thấy trong con người bé nhỏ Hàm Nghi ẩn chứa tâm hồn một họa sĩ lớn.

"Ngài không triển lãm tranh của mình ở Paris là tội lỗi lớn lắm đấy!", người phụ nữ Pháp đi cùng với nữ văn sĩ Nga đến thăm vua Hàm Nghi nói.

"Tôi nghĩ rằng sẽ là tội lỗi, nếu trưng bày những bức tranh của tôi ở Paris", vị Hoàng đế bị người Pháp ông tước đoạt ngôi báu và quê hương trả lời.

Và khi nữ nhà văn Nga chú ý đến những bông hoa nở trong vườn, không có hàng rào và bồn hoa, vua Hàm Nghi cho biết: "Tôi không hạn chế những bông hoa của mình. Hãy để cho chúng được tự do".

Theo VTC