Chốt mẫu dựng tượng Vua Hùng: Căn cứ vào đâu?

Cụ thể, 2 phương án HV-01 và HV-03 được Hội đồng nghệ thuật lựa chọn từ 21 tác phẩm tham dự.

Ông Hà Kế San (Phó chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ, Chủ tịch Hội đồng Nghệ thuật cuộc thi) cho biết, tỉnh đã trình 2 mẫu phác thảo này lên Ban bí thư Trung ương Đảng để xin ý kiến chỉ đạo, quyết định việc lựa chọn mẫu tượng đài Hùng Vương xây dựng tại khu di tích lịch sử Đền Hùng.

"Tỉnh sẽ có buổi làm việc với Trung ương để thẩm định và lựa chọn. Sau đó chúng tôi sẽ kêu gọi xã hội hóa xây dựng tượng đài", ông San nói.

Mẫu phác thảo HV-01.

Đánh giá về 2 mẫu tượng vua Hùng được chọn, Cục trưởng Mỹ thuật Nhiếp ảnh và Triển lãm Vi Kiến Thành cho biết, các mẫu phác thảo đều gửi gắm ý tưởng và tinh thần của nhân vật vào dáng đứng, đôi tay.

Trong đó, mẫu HV-01 có ưu điểm nổi trội hơn hẳn nên nhận được sự đồng thuận tuyệt đối từ hội đồng nghệ thuật. Mẫu tượng này cũng được 8.213 phiếu (trong tổng số 9.991 phiếu) bình chọn của người dân, nhiều gấp 8 lần số phiếu mẫu tượng đài còn lại nhận được.

Thuyết minh về mẫu tượng HV-01, tác giả - nghệ nhân đúc đồng Mai Hoa cho biết, hình tượng Quốc tổ Hùng Vương chiếm vai trò chủ đạo, đứng trên bệ vững chắc, hình khối khỏe khoắn, gương mặt quắc thước nhưng hiền từ, gần gũi trong tư thế hiên ngang, tự tin của người khởi đầu dựng nước.

Tay phải tượng giơ ngang ngực hướng về phía trước tạo sự giao lưu với công chúng như hình ảnh đón con cháu về. Tay còn lại đỡ những bông lúa thể hiện nền văn minh lúa nước.

Trang phục của tượng đài Hùng Vương được tác giả tham khảo từ các hoa văn trang trí chủ yếu từ trên đồ đồng thời Đông Sơn, có tiếp thu, vận dụng phù hợp với tư thế của tượng.

Tất cả đều rất mơ hồ

Trước đây, rất nhiều chuyên gia đã phản biện trên Đất Việt về việc sáng tạo phác thảo hình tượng Vua Hùng trong đó có hai mẫu vừa được chọn là HV-01 và HV-03. Hầu hết các chuyên gia đều đồng tình rằng, hiện tại chưa có đầy đủ các thông tin cần thiết để căn cứ vào đó mà phác thảo hình tượng Vua Hùng.

Cụ thể, chuyên gia văn hóa Ngô Đức Thịnh cho rằng, việc tạo hình về một nhân vật lịch sử đặc biệt - vị Vua Tổ của người Việt cách ngày nay cả 4.000 năm là một thách thức rất lớn. Thậm chí, chưa ai trong chúng ta được nhìn, gặp, biết tới chân dung các vị Vua Hùng như thế nào.

Vì thế, dựng lên một hình tượng mà tất cả đều không có cơ sở, đều quá mơ hồ là rất mạo hiểm và không nên làm.

Đồng tình với quan điểm cho rằng, người Việt đã tôn vinh Vua Hùng là Quốc tổ và có nhu cầu thờ bái, hướng về tổ tiên, tuy nhiên, theo ông, không phải dựng một bức tượng Quốc tổ dựa trên những căn cứ mơ hồ như hiện nay. Ông khẳng định, đấy không phải là cách thể hiện sự tôn kính với tổ tiên.

"Vua Hùng chỉ là trí trong truyền thuyết, trong tưởng tượng của con dân Việt Nam vì vậy, rất khó để đưa ra một hình mẫu chuẩn xác để xây tượng đài Vua Hùng.

Hơn nữa, Việt Nam có 18 vị Vua Hùng, chúng ta cũng rất khó xác định tượng đài trên là tượng đài biểu tượng cho Vua Hùng thứ bao nhiêu. Ngay trong ngày Giỗ tổ cũng đã có người hỏi tôi, ngày giỗ tổ này là giỗ của vị Vua Hùng đời thứ 17 hay 18 hay là thứ 1, thứ 2.... Rất khó có câu trả lời", ông Thịnh nói.

Bên cạnh đó, ông Thịnh cũng băn khoăn một điều, không hiểu vì sao với một quốc gia yếu kém nhất thế giới về điêu khắc như Việt Nam lại thấy ở đâu cũng có tượng. Quan điểm của ông là nên giữ một huyền thoại sẽ đẹp đẽ, thiêng liêng hơn việc để cho các họa sĩ, nhà điêu khắc ngồi lại với nhau vẽ lên hình tượng.

Đồng quan điểm, GS Hoàng Chương – Giám đốc Trung tâm bảo tồn nghiên cứu văn hóa dân tộc nhấn mạnh, Vua Hùng là một nhân vật, một vị vua chỉ tồn tại trong trí tưởng tưởng của người dân mà không có được một hình mẫu nào cụ thể, vì vậy dựng tượng Vua Hùng là rất khó.

''Tượng Vua Tổ không thể giống với tượng các nhân vật lịch sử khác, không thể xây lên rồi lại đập đi vì không đúng, không được người dân chấp nhận, như vậy là lãng phí, đồng thời còn gây ảnh hưởng về mặt chính trị.'', GS. Chương nêu quan điểm.

Ông khẳng định, một tác phẩm phải đảm bảo sự kỳ công về khoa học, phải nghiên cứu kỹ lưỡng không một ai có thể chấp nhận sự tùy tiện. Làm nghệ thuật mà tùy tiện, ăn xổi sẽ không bao giờ thành công.

Hoàng Hải