Chợ truyền thống Hà Nội - ký ức cũ trong nhịp sống hiện đại. Bài cuối: Hài hòa với nhịp sống hiện đại
Thành phố Hà Nội cần có những giải pháp để hài hòa hai loại hình chợ truyền thống và hệ thống thương mại hiện đại.
Chợ Đồng Xuân là một trong những chợ lớn nhất tại Hà Nội, Việt Nam Chợ có lịch sử tồn tại hàng trăm năm từ thời phong kiến nhà Nguyễn. Ảnh: Đức Hạnh/BNEWS/TTXVN
Chợ truyền thống đang tồn tại song song cùng hệ thống thương mại hiện đại. Một bên là “bảo tàng” về văn hóa sinh hoạt thường ngày của người dân theo truyền thống cũ, một bên biểu đạt cho văn hóa kinh doanh, văn hóa tiêu dùng hiện đại phù hợp với xu thế mới.
Tuy nhiên, thành phố Hà Nội cần có những giải pháp để hài hòa hai loại hình trên, không vì xu thế thời đại mà coi nhẹ các yếu tố cũ và cũng không vì coi trọng truyền thống mà không tiếp nhận, cởi mở với cái mới. Sự hài hòa giữa truyền thống, hiện đại vừa có tính kế thừa, vừa có tính phát triển - một vấn đề quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững.
* Cộng hưởng cũ - mới
Trong sự vận hành của cuộc sống, chợ truyền thống và hệ thống trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tiện ích tựa như hai mảng màu vừa đối lập, vừa tương hỗ nhau tạo sự hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Vì vậy, bảo tồn chợ truyền thống song hành với phát triển hệ thống thương mại hiện đại là sự cần thiết trong đời sống xã hội hiện nay.
Ở nhiều nước trên thế giới, mặc dù hệ thống thương mại hiện đại rất phát triển song các chợ truyền thống luôn được bảo tồn, trở thành điểm đến hấp dẫn của khách du lịch. Ví như tại Hàn Quốc có chợ Namdeamun, chợ Gwangjang ở Seoul, chợ Bupyeong ở Incheon, chợ Gukje ở Busan... Trong đó, chợ Namdeamun tồn tại hơn 600 năm kể từ thời đại Joseon luôn tràn đầy sự sống và năng lượng, thu hút đông khách du lịch. Ở đây có những dãy hàng và ngõ hẻm bán phụ kiện, mắt kính, máy ảnh, bộ đồ ăn... Đặc biệt, chợ nổi tiếng với món mỳ nước, cá hố hầm và canh đuôi bò.
Với Hà Nội, bên cạnh việc phát triển hệ thống thương mại hiện đại mà thành phố đang tích cực triển khai, thành phố cần bảo tồn các chợ truyền thống mang tính tiêu biểu cho văn hóa Thủ đô. Giữ chợ truyền thống là giữ lấy bản sắc cho cộng đồng cư dân, giữ lấy nét riêng cho văn hóa Hà Nội. Thực tế, nhiều chợ truyền thống Hà Nội rơi vào cảnh đìu hiu, hoạt động đình trệ vì thói quen tiêu dùng của người dân thay đổi. Bởi vậy, việc tạo luồng sinh khí mới cho các chợ truyền thống rất cần sự hỗ trợ của các cơ quan quản lý. Đó không chỉ là tạo ra nơi trao đổi, mua bán hàng hóa cho người dân mà để giữ gìn một “di sản sống” và tạo ra các điểm đến du lịch cho du khách. Ngay cả các chợ đang hoạt động cùng với tổ hợp trung tâm thương mại đang hoạt động kém hiệu quả, thành phố cũng cần hỗ trợ giải pháp tăng sức hút cho chợ, để kéo người tiêu dùng trở lại.
Phó Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam Lê Thị Minh Lý lý giải, chợ phục vụ đời sống xã hội nên khi xã hội thay đổi thì sinh hoạt của chợ cũng thay đổi theo. Chợ không thể đứng yên, không thể đóng băng trong quá khứ mà buộc phải thay đổi. Tuy nhiên, khi dịch chuyển để phát triển hệ thống trung tâm thương mại, siêu thị thì việc giữ lấy chợ truyền thống để hài hòa với hiện đại cần phải tính đến. Bản thân bà Lê Thị Minh Lý cũng đi nhiều nước trên thế giới, từng đặt chân tới Tây Ban Nha, Thổ Nhĩ Kỳ và thấy tại đó, người ta vẫn giữ được chợ truyền thống. Thậm chí có những chợ đã thay đổi hạ tầng nhưng ở đó người ta giữ được phong cách chợ truyền thống, từ không gian văn hóa chợ, cách trang trí, mặt hàng bán trong chợ.
Với hệ thống hạ tầng chợ ở Hà Nội đã bị xuống cấp nhưng trong quá trình cải tạo, xây mới cần giữ được hình dáng cũ, cách sắp xếp, bố trí các ngành hàng theo cách cũ để chợ không bị mất đi nét truyền thống. Có nghĩa cải tạo chợ mà vẫn giữ được hồn cốt cũ trong một hình hài mới, không phải xóa bỏ, phủ nhận cái cũ. Thực tế, giữ gìn truyền thống không thể bắt nó quay trở về quá khứ như nguyên gốc mà cần giữ lại nét đặc trưng riêng.
* Quy hoạch phù hợp với đời sống hiện đại
Trung tâm thương mại Aeon Mall Long BIên. Ảnh: aeon.vn
