Chiếc chổi chà của mẹ

Về nhà, lọn củi chà xương xẩu ấy được mẹ sắp ngay ngắn, dùng rựa chặt bằng đoạn gốc xong dùng lạt tre hay dây kẽm bó chặt thành cán. Phần ngọn để bung ra như mớ tóc xù để quét. Chổi chà dùng quét sân không tệ nhưng trông không được đẹp như mấy chiếc chổi xương bó cọng dừa bán sẵn ngoài chợ.

Tôi mắc cỡ với bạn bè, đi lao động ở trường không dám vác chổi đi; toàn xung phong mang thúng, rổ hay thứ gì đó. Ở nhà, nếu cầm chổi ra quét ngõ, quét đường lỡ gặp đứa bạn nào đi ngang tôi sẽ lập tức giấu biến cái chổi sau lưng, kiếm chuyện nói vu vơ và… đuổi khéo bạn đi rồi mới quét tiếp.

Minh họa: Huyền Trang

Biết vậy nên mẹ không chặt cây chà như mọi khi mà tìm mấy tàu lá cọ già. Tàu lá cọ nếu để nguyên sẽ bung to như… cây quạt ba tiêu trong truyện Tây du ký. Mẹ phải dùng dây rừng buộc túm phần lá cọ xòe to và chặt ngắn bớt đuôi lá đi. Một hoặc hai tàu lá cọ khô bó dính nhau, dùng dây đan kết phần xương lá cho túm gọn vừa kích thước đầu chổi, sau đó cắt bằng mặt dưới là có ngay cây chổi cọ giản đơn nhưng cực kỳ bền, chịu nắng chịu mưa. Hai sống lá cọ buộc dính nhau biến thành cái cán tự nhiên giúp người quét đứng thẳng nên ít bị đau lưng. Đương nhiên, về độ thẩm mỹ nó cũng không như cây chổi chà nên tôi có thể yên tâm vác tới trường mà không sợ bạn ghẹo.

Sau này lớn hơn chút, mẹ còn chỉ cho tôi cách bó chổi bằng tàu cây đủng đỉnh hay còn gọi là cây đùng đình. Quê tôi, đủng đỉnh mọc hoang rất nhiều. Chịu khó đi lùng, chặt chừng vài tiếng đồng hồ sẽ mang về cả ôm. Làm chổi đủng đỉnh cũng khá giản đơn: vài ba tàu đủng đỉnh cùng cỡ đem ghép vào nhau, dùng dây bó tròn phần sống lá phía thân thành từng nuột cách đều theo kiểu bó cán chổi. Phần đuôi tàu lá mềm mại được thả tự do. Trời sinh đuôi lá đủng đỉnh trên cây đã bè bè bung sẵn giống hình đầu chổi. Sống lá ghép chặt thành cán; đuôi lá ôm nhau lòa xòa bung thành cái “đầu chổi” tự nhiên thẫm xanh màu lá rất xinh. Chổi đủng đỉnh mềm mại, dùng quét nền nhà lát gạch hay tráng xi măng nhẵn rất vừa ý. Chưa hết, lũ chúng tôi còn thi nhau bó chổi đem tới trường chấm điểm trong giờ học thủ công.

Tiếc một điều, những cây chổi đủng đỉnh tuy dễ làm, xinh xắn nhưng lại… mau hư. Chỉ cần dăm bữa nửa tháng, khi lá đủng đỉnh mất hết màu xanh, quắt lại là cây chổi “hết tuổi”! Nhưng mẹ tôi luôn nói, hư cây này ta làm cây khác, chỉ cần siêng chút, lá đủng đỉnh thiếu gì.

Mẹ tôi giờ tuổi đã cao nhưng vẫn hay lam hay làm. Hôm rồi tôi về thăm, ra sau nhà thấy dựng cây chổi chà tự bó mới toanh bèn la váng lên: “Trời, lại đi… bó chổi hả mẹ?”. Mẹ móm mém cười: Ừ; sẵn lũ nhỏ dọn rào bỏ vương mấy nhánh củi chà, mẹ tranh thủ bó cái chổi có quét sân, khỏi tốn tiền mua.

Y NGUYÊN