Carcinoma vỏ tuyến thượng thận

(Nguyễn Thu Thủy - Hà Tiên)

Bình thường có 2 tuyến thượng thận nằm 2 bên cột sống, trên thận, 1/10 trùm lên đầu thận, 9/10 dọc bờ trong thận, trên rốn thận. Mỗi tuyến nặng 3 - 6g khi trưởng thành.

Tuyến thượng thận gồm có hai phần: vỏ và tủy thượng thận. Vỏ thượng thận gồm 3 lớp: lớp cầu, lớp bó và lớp lưới tiết ra các loại hoóc-môn steroid (lớp cầu: tiết mineralocorticoid là aldosterone; Lớp bó: tiết glucocorticoid là cortisol; Lớp lưới: tiết androgen). Tủy thượng thận thuộc về mô ngoại bì có nguồn gốc thần kinh giao cảm, tiết ra hai hoóc-môn chính là adrenalin và nor-adrenalin, ngoài ra còn tiết dopamin. Carcinoma vỏ thượng thận là những bướu xuất phát từ vỏ thượng thận, mang tính chất ác tính, ít gặp nhưng xuất hiện nhiều ở lứa tuổi trên 40 tuổi.

Nguyên nhân hiện nay vẫn còn chưa biết rõ, tuy nhiên tình trạng dị hợp tử trên nhiễm sắc thể 11P, 13Q, hoặc 17P có thể có vai trò trong cơ chế bệnh sinh. Đa số carcinoma vỏ thượng thận có triệu chứng. Một khối bướu vỏ thượng thận mà tiết androgen thì hầu hết là cacinoma vỏ thượng thận. Thường thì carcinoma vỏ thượng thận cũng tăng tiết các hoóc-môn khác, vì vậy biểu hiện trên lâm sàng và cận lâm sàng có thể kết hợp cả biểu hiện của hội chứng Cushing, hội chứng Conn và các biểu hiện của tăng androgen (biểu hiện rõ nhất ở nữ giới trong khi ở nam giới thì đôi khi tiềm ẩn). U thường có kích thước lớn, trung bình trên 10cm, bướu nặng trên 40g thì 90% là ác tính. Tiêu chuẩn nghi ngờ ác tính là có mặt ổ hoại tử, chảy máu, tổ chức xơ, canxi hóa trong bướu và những xâm lấn mạch máu. Thông thường lúc phát hiện được khối u là đã có sự di căn ở gan và phổi, tiên lượng sống dè dặt. Ngoài xét nghiệm các hoóc-môn tuyến thượng thận để xác định loại u thì chẩn đoán hình ảnh (siêu âm, chụp cắt lớp, cộng hưởng từ …) giúp xác định vị trí, kích thước, tính chất và sự di căn..

BS.CKII. ĐẶNG MINH TRÍ