Cáo buộc tham ô trong ngành quốc phòng Ukraine

Anh vào cơ quan có nhiệm vụ mua đồ quân trang và cải tổ thuộc bộ phát triển kinh tế và thương mại.

Nhưng sau 10 tháng, anh đã từ chức. Anh nói mình giận dữ vì tham nhũng vô độ và thiếu ý chí chính trị đối phó vấn nạn.

"Trong ban đó, tôi chỉ làm những nhiệm vụ giúp cho lợi ích cá nhân và tham ô của người khác."

Theo anh, các hợp đồng quốc phòng thường xuyên bị dội giá, hay dành cho tay trong. Những người hưởng lợi thuộc số quyền lực cao nhất.

Plakhuta là nhân vật mới nhất trong làn sóng bỏ đi của những người cải tổ.

Gần đây Mikheil Saakashvili, cựu tổng thống Georgia, từ chức thống đốc khu vực Odessa.

Cảnh sát trưởng quốc gia Khatia Dekonoidze cũng từ chức.

Họ nói nỗ lực cải cách của họ bị ngăn chặn.

Cáo buộc của Plakhuta đưa ra vào thời điểm nhạy cảm cho lãnh đạo Ukraine. Tại các thủ đô châu Âu, "cơn mệt mỏi Ukraine" đang tăng, một phần vì Ukraine bị xem là thiếu nỗ lực cải cách.

Các giới chức Ukraine phải biện hộ sau khi kho dữ liệu điện tử mở về tài sản của họ đã cho thấy của cải khổng lồ - hàng triệu đôla nằm trong hòm khóa, bộ sưu tập trang sức, đồng hồ, nhà cửa.

Nay Plakhuta và những nhà cải cách đang tập trung vào ngành quốc phòng. Nếu họ nói đúng, và quan chức cao cấp đang làm giàu phi pháp nhờ chiến tranh, nó có thể gây hại nghiêm trọng cho uy tín chính phủ tổng thống Petro Poroshenko.

Kiev hiện đang lo ngại ông Donald Trump, khi lên làm tổng thống Mỹ, sẽ bỏ rơi Ukraine, còn EU thì đang vất vả tìm cách chấm dứt xung đột Nga-Ukraine.

Hồ sơ bí mật

Mọi nỗ lực vạch trần hoạt động phi pháp đều gặp khó khăn. Các vụ mua bán quốc phòng thường được xem là "bí mật nhà nước".

Sự sắp xếp này có nguồn gốc từ thời Liên Xô, nhưng gần đây nó trở nên có lợi cho những ai tư túi.

Những thông tin quan trọng như giá bán thì không được cho biết. Những người đi tố cáo và nhà báo có thể bị tù dài hạn nếu để lộ thông tin.

Plakhuta, nay làm cho chi nhánh Ukraine của cơ quan chống tham nhũng Transparency International, nói: "Hệ thống tạo ra để ăn cắp và tạo ra tham ô."

Giới chức chính phủ không trả lời đề nghị bình luận về cáo buộc của anh.

Bộ quốc phòng Ukraine đã dành 500 triệu đôla để mua vũ khí, thiết bị trong năm tới.

"Người dân cần biết một xe tăng Ukraine tốn bao nhiêu, bao nhiêu chiếc sẽ bán," theo lời Oksana Syroyid, phó chủ tịch quốc hội và là chính khách đối lập.

"Tôi có hồ sơ trong văn phòng này, và có vẻ có tham ô. Nhưng tôi không thể nói ra."

Ngay cả định nghĩa về thông tin nhạy cảm cũng không rõ ràng.

Một luật sư bình phẩm: "Tiêu chí thế nào là bí mật nhà nước, tự nó cũng là bí mật nhà nước."

Quan hệ khăng khít

Nhưng những hợp đồng mà công chúng biết cũng gây ra câu hỏi.

Theo các tài liệu công khai, Lenin Forge, do ông Poroshenko sở hữu, đã bán các tàu quân sự cho hải quân Ukraine.

Bogdan Motors, là nơi Ihor Gladkovsky có lợi ích, đã bán xe tải cho quân đội. Ông này là đối tác làm ăn của Poroshenko, và là phó bí thư thứ nhất của hội đồng an ninh và quốc phòng Ukraine.

Bộ quốc phòng Ukraine nói thông tin về giá bán, và liệu có đấu thầu không, là "bí mật nhà nước".

Các viên chức của Bogdan Motors nói công ty ký hai "hợp đồng nhỏ" với bộ quốc phòng tháng 10 năm ngoái, nhưng không nói thêm.

Các viên chức của Lenin Forge không trả lời câu hỏi.

Các hợp đồng có vẻ hợp pháp theo luật Ukraine. Ông Poroshenko và Gladkovsky khẳng định họ không tham gia công việc hàng ngày của công ty.

Nhưng một số nhà quan sát phương Tây nói các mối quan hệ quá khăng khít.

Giới chức Ukraine tuyên bố sẽ cải tổ ngành quốc phòng, tái cơ cấu công ty quốc doanh Ukroboronprom.

Một số thay đổi đã có tác dụng. Khi chiến tranh bắt đầu, quân đội Ukraine gần như không tồn tại. Nay họ đang chiến đấu ngang ngửa với dân quân do Nga ủng hộ.

Nhưng nhiều người nghi ngờ ngành quốc phòng có thể cải tổ toàn diện, trong lúc luật về bí mật nhà nước có lẽ còn tồn tại trong thời gian trước mắt.

Kiev cũng vận động phương Tây cung cấp vũ khí. Nhưng khả năng tham ô khiến giới chức phương Tây và các công ty vũ khí ngần ngừ.

Thanh Phương