Các tòa soạn báo châu Âu tiên phong tiến vào ngành xuất bản sách

Trong bối cảnh tiêu thụ của các tờ báo in tiếp tục giảm, thì ngành xuất bản lại đang cho thấy đà thích ứng tốt, chuyển đổi nhanh chóng sang định dạng số. Một số đơn vị tin tức số có trụ sở tại Trung và Đông Âu gần đây chọn mở rộng hoạt động sang lĩnh vực xuất bản sách.

Tờ Slovakia Denník N đã thử nghiệm ra mắt cuốn sách đầu tiên, coi đây là một lối thoát cho các phóng viên của mình và như một động thái tiếp cận nhiều công chúng hơn. Sau đó, họ đã phát triển mảng sách trở thành một phần khá lớn trong tổng thể hoạt động kinh doanh. Hay như Kyiv Independent, một đơn vị tin tức Ukraine phục vụ khán giả nói tiếng Anh, cũng coi sách là một phương thức sinh tồn. Meduza, một hãng tin tiếng Nga độc lập có trụ sở ở Latvia, cũng dần tham gia vào ngành xuất bản sách. Vậy sách có phải là hướng đi bền vững không?

Giao diện của Denník N tạo thuận lợi cho độc giả. Ảnh: Denník N.

Lợi nhuận từ sách

Khả năng sinh lời là một trong những câu hỏi đầu tiên một cơ quan truyền thông tin tức sẽ đặt ra khi bước vào lĩnh vực kinh doanh xuất bản sách. Trả lời rõ nhất cho câu hỏi trên là trường hợp của Denník N, khi xuất bản sách hiện chiếm 15% doanh thu.

Meduza bắt đầu ra mắt sách vào mùa thu năm 2023 và hoạt động kinh doanh này đã mang lại lợi nhuận. Hơn nữa, họ không chỉ ghi nhận lượng khán giả tăng đột biến mà khán giả còn tăng thời gian dành cho trang tin của họ, do nội dung sách cũng được chia sẻ trên trang web tin tức trực tuyến.

Chắc chắn sách sẽ tác động đến con số doanh thu vì vào thời gian đầu, việc ra mắt một cuốn sách cần có tiền đầu tư và tốn chi phí để quản lý các nguồn lực cần thiết.

Lukáš Fila, CEO bộ phận sách của Denník N, cho biết: “Hãy sử dụng bộ máy tổ chức của tờ báo. Đã có các biên tập viên, vì vậy chỉ cần tập trung một số người trong số họ để viết sách. Hơn nữa, việc sở hữu một trang web tin tức đã là có một nền tảng tuyệt vời để quảng cáo sách”.

Mối quan hệ đối tác trong ngành truyền thông cũng là một trợ lực rất lớn khi các tờ báo muốn tiến vào ngành xuất bản. Daryna Shevchenko, CEO của The Kyiv Independent cho biết, với tư cách là một cơ quan truyền thông tin tức, các đơn vị báo chí cần tìm hiểu và đánh giá đúng việc xuất bản sách là một lĩnh vực riêng biệt, với các quy tắc riêng trải dài từ luật sở hữu trí tuệ đến công việc biên tập và tiếp thị. The Kyiv Independent đã hợp tác với một số tờ báo nhỏ ở châu Âu và gần đây ký thỏa thuận với nhà xuất bản khổng lồ Bloomsbury của Anh.

Ông Fila cũng cho biết, bất kể cách tiếp cận và nguồn lực (nhân lực) các đơn vị báo chí đầu tư khi bắt đầu là bao nhiêu, hoạt động xuất bản sách nên được nhìn nhận nghiêm túc. “Nếu các đơn vị báo chí thực sự muốn xuất bản sách, họ phải bố trí những người tập trung toàn thời gian vào nó”, ông nói thêm.

Xuất bản nội dung gì?

Tất cả các phương tiện truyền thông ở trên đều có một điểm chung: Các nền tảng báo chí hiện thực là điểm khởi đầu và cho đến nay, vẫn là thị trường cốt lõi của họ.

Ông Fila nói: “Chúng tôi đã ra mắt một vài cuốn sách viễn tưởng, nhưng đó là một thị trường khó khăn hơn nhiều. Chúng tôi thận trọng khi tiến xa hơn theo hướng đó vì chuyên môn nội bộ của chúng tôi chủ yếu là đề tài hiện thực, phi hư cấu.”

Với The Kyiv Independent, việc xuất bản một cuốn sách với các tài liệu báo chí từ Ukraine hoặc nền kinh tế địa phương đòi hỏi nhiều nghiên cứu và kiểm tra thực tế hơn so với việc phát hành các đầu sách hư cấu. Nhưng đó là điều các phóng viên, biên tập viên sẵn sàng làm nhờ đã có kiến thức tổng thể nội bộ từ trước.

Trong trường hợp của Denník N, việc vượt ra ngoài lĩnh vực báo chí đồng nghĩa với việc mở rộng sang các lĩnh vực khác trong thể loại phi hư cấu, chẳng hạn như sức khỏe, tâm lý học và lối sống, đồng thời xuất bản bản dịch các đầu sách nước ngoài bằng tiếng Slovak.

Lợi thế báo chí

Nếu thế giới báo chí vượt trội về điều gì đó so với thế giới xuất bản thì đó chính là phản ứng với tin tức nóng. Ông Fila lưu ý: “Chúng tôi có tâm lý làm báo, điều này cho phép chúng tôi thử nghiệm và phản ứng rất nhanh”. Ông cho biết, trong khi các nhà xuất bản sách truyền thống thường có quan điểm biên tập dài hạn, khiến họ khó thích nghi nhanh chóng thì trong trường hợp của Denník N, văn hóa báo chí được thể hiện qua hoạt động xuất bản sách, giúp họ nổi bật trong việc nắm bắt xu hướng.

“Tất nhiên, việc xuất bản sách tốn nhiều thời gian hơn so với tin tức. Nhưng nếu chúng tôi thấy rằng đang có chiến tranh ở quốc gia láng giềng của mình, chúng tôi sẽ nghĩ xem nên xuất bản nội dung gì có liên quan và có thể đăng nhanh như thế nào”, ông Fila lưu ý.

Khả năng thích ứng trong việc quản lý tài liệu xuất bản cũng có thể được nhận thấy ở cách các đơn vị báo chí áp dụng nhiều định dạng phi truyền thống vào hoạt động kinh doanh sách. Meduza cho phép những người theo dõi đọc sách trong ứng dụng tin tức của họ. Trang Kyiv Independent cũng sẵn sàng cấp quyền đọc sách ở nhiều định dạng nhất có thể. “Càng tiếp cận được nhiều độc giả thì càng tốt”, bà Shevchenko nói.

Có thể thấy xuất bản sách là một cơ hội thú vị để đa dạng hóa doanh thu. Tuy nhiên, liệu đây có phải là một hướng đi thu hút thêm nhiều tổ chức truyền thông châu Âu và rộng hơn là trên toàn thế giới hay không thì vẫn cần theo dõi và đánh giá thêm thị trường.

Minh Hoa