Bước đi kiên quyết và mạnh bạo đầu tiên của tân Tổng thống Argentina

Tân Tổng thống Argentina Javier Milei có bài phát biểu chính sách tại bậc thềm Quốc hội, trước hàng nghìn người ủng hộ thôm 10.12. Ảnh: AFP

Cắt giảm một nửa số bộ trong Chính phủ

Chỉ vài giờ sau khi nhậm chức, ông Milei đã ban hành Nghị định Cần thiết và Khẩn cấp (DNU), cắt giảm một nửa tổng số bộ trong Chính phủ của quốc gia Nam Mỹ này, từ 18 bộ xuống còn 9 bộ. Đây là sắc lệnh đầu tiên được ông Milei ban hành sau khi chính thức nhậm chức, là một phần trong biện pháp cắt giảm mạnh chi tiêu công của nhà lãnh đạo này.

Trước đó, ông đã công bố thành phần Nội các mới cho nhiệm kỳ 4 năm tới. Vị trí quan trọng được quan tâm hàng đầu là Bộ trưởng Kinh tế trong bối cảnh quốc gia Nam Mỹ này đang phải trải qua một giai đoạn suy thoái nghiêm trọng kéo dài với tỷ lệ lạm phát trong năm 2023 được dự báo vượt mốc 150%, trong khi tỷ lệ người nghèo đã vượt ngưỡng 40%.

Người được giao nhiệm vụ quan trọng này là nhà kinh tế học theo chủ nghĩa tự do cấp tiến và là nhân vật đứng sau các kế hoạch bao gồm dollar hóa nền kinh tế, cắt giảm chi tiêu công và đóng cửa Ngân hàng Trung ương Argentina. Ông Caputo từng là Bộ trưởng Tài chính dưới thời cựu Tổng thống Mauricio Macri (2015-2019).

Trước đó, ông Milei đã mời bà Patricia Bulrich - ứng cử viên về thứ ba trong cuộc bầu cử Tổng thống vòng một - làm Bộ trưởng An ninh. Trong khi đó, ông Luis Petri - chính trị gia bảo thủ từng nằm trong liên danh tranh cử với bà Bulrich ở vị trí Phó Tổng thống - được chỉ định làm Bộ trưởng Quốc phòng. Tân Tổng thống Milei cũng quyết định thành lập hai bộ mới là Bộ Nguồn nhân lực trên cơ sở sáp nhập các Bộ Phát triển Xã hội, Giáo dục, Lao động, Phụ nữ và Văn hóa với người đứng đầu là bà Sandra Pettovello; và Bộ Cơ sở Hạ tầng bao gồm các lĩnh vực công trình công cộng, nhà ở, thông tin liên lạc và giao thông vận tải, do ông Guillermo Ferraro điều hành.

Liệu pháp “sốc” – cắt giảm mạnh chi tiêu

Trong bài phát biểu nhậm chức, Tổng thống Milei đã cảnh báo người dân về tình trạng kinh tế “nguy kịch” của đất nước, đồng thời tuyên bố ông bắt buộc phải thực hiện các biện pháp điều chỉnh có thể sẽ “không được lòng dân” để ngăn chặn lạm phát và cải thiện tình hình kinh tế vĩ mô tồi tệ hiện nay. Theo tân Tổng thống Argentina, ưu tiên cao nhất của chính phủ mới là thực hiện mọi việc có thể để ngăn chặn “thảm họa siêu lạm phát”, trong đó không có giải pháp nào khác ngoài liệu pháp “gây sốc” để giải quyết nạn lạm phát và các vấn đề khác trong nền kinh tế.

"Ngân sách chẳng còn đồng nào nữa", tân Tổng thống Argentina Javier Milei, 53 tuổi, nói trong bài phát biểu nhậm chức trước hàng nghìn người ủng hộ từ bậc thềm tòa nhà Quốc hội ở thủ đô Buenos Aires ngày 10.12.

Nền kinh tế lớn thứ ba Mỹ Latin đang suy thoái sau nhiều thập niên nợ nần và quản lý tài chính yếu kém, với lạm phát hàng năm ở mức 140% và 40% người dân Argentina sống trong nghèo đói.

Ông cũng cảnh báo về việc cắt giảm chi tiêu ngân sách tương đương 5% GDP, ở đất nước mà hàng triệu người nhận trợ cấp phúc lợi và đã quen với các khoản trợ cấp lớn về giao thông, năng lượng.

Theo các chuyên gia kinh tế, để giảm chi tiêu công về mức như cam kết, tân Tổng thống Milei sẽ phải đối mặt với những phần nhạy cảm nhất của nền kinh tế Argentina. Phần lớn mức tăng chi tiêu là dành cho lương hưu, trong đó nhà nước chi khoảng 12% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) - tương đương tỷ lệ tại các nước giàu có hơn Argentina, như Đức hay Phần Lan. Khoảng 2,5% GDP khác được chi hằng năm cho trợ cấp vận tải và tiện ích. Giảm lương hưu và trợ cấp cho dịch vụ công cộng sẽ gây tổn hại cho người nghèo ở Argentina, ít nhất là trong ngắn hạn.

Ngoài ra, nếu ông Milei nhất quyết thực hiện kế hoạch dollar hóa nền kinh tế, điều đó cũng có thể dẫn đến lạm phát cao hơn hoặc thậm chí có thể là siêu lạm phát khi người dân Argentina đổ xô đi đổi tiền. Các chuyên gia tài chính cảnh báo rằng Argentina không có đủ USD để đổi cho đồng nội tệ peso đang lưu hành và được giữ trong ngân hàng, đồng thời các chủ nợ quốc tế và IMF sẽ không cho Argentina vay đồng bạc xanh để thực hiện một kế hoạch mang tính rủi ro cao như vậy.

Chính tân Tổng thống Milei cũng phải thừa nhận, các điều chỉnh “gây sốc” sẽ tác động tiêu cực đến hoạt động kinh tế, thị trường lao động, tiền lương thực tế, khiến tỷ lệ nghèo đói có thể sẽ tăng thêm. Trong ngắn hạn, tình hình sẽ xấu đi với kịch bản về rủi ro đình đốn kinh tế kết hợp lạm phát cao (còn gọi tình trạng đình lạm).

"Chúng tôi biết trong thời gian ngắn sắp tới, tình hình sẽ tồi tệ hơn. Nhưng rồi chúng ta sẽ thấy được thành quả từ những nỗ lực của mình", tân Tổng thống Argentina cho hay.

Câu hỏi phá giá đồng nội tệ

Một trong những câu hỏi với người Argentina những ngày tới là liệu ông Milei có phá giá đồng peso vốn được kiểm soát chặt chẽ và nới lỏng các biện pháp kiểm soát tiền tệ hay không.

Nhà kinh tế học Victor Beker của Đại học Belgrano ở Buenos Aires cho biết pháp thử đầu tiên đối với Tổng thống Milei sẽ là liệu ông có thực sự yêu cầu Ngân hàng Trung ương Argentina dừng in tiền hay không. Ngân hàng đảm nhận vai trò quan trọng trong việc chi tiêu của chính phủ nhưng đã nhiều lần ông Milei tuyên bố sẽ đóng cửa cơ quan này.

Ông Milei cảnh báo có thể mất 18-24 tháng để kiểm soát lạm phát trong nước. IMF dự báo GDP của Argentina sẽ giảm 2,5% trong năm 2023.

"Có lẽ chúng tôi sẽ mất nhiều năm để xây dựng lại đất nước, nhưng cũng có thể đây là khởi đầu cho kỷ nguyên mới đối với người Argentina", chủ cửa hàng Javier Lobos, 41 tuổi, bày tỏ hy vọng.

Quỳnh Vũ