Báu vật trong di tích quốc gia đặc biệt

Đền Lê Hoàn nằm ở cuối làng Trung Lập, xã Xuân Lập, huyện Thọ Xuân (Thanh Hóa), được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt tháng 12/2018. Ảnh: Đình Minh.

Theo sử sách, Lê Hoàn sinh năm Tân Sửu (941) trong một gia đình nông dân nghèo tại làng Trung Lập ngày nay. Cha là Lê Mịch, mẹ là Đặng Thị. Trong ảnh là cổng chính dẫn vào đền Lê Hoàn được tạc bằng đá. Ảnh: Đình Minh.

Lớn lên, Lê Hoàn phò tá giúp Đinh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 sứ quân, được phong Thập đạo tướng quân. Mùa Đông năm Kỷ Mão (979), vua Đinh và con cả Đinh Liễn bị Đỗ Thích sát hại, Lê Hoàn được cử làm nhiếp chính, giúp ấu chúa nhà Đinh giữ yên biên cương xã tắc, dẹp tan nội phản, được Thái hậu Dương Vân Nga trao long bào. Trong ảnh là nghinh môn đền Lê Hoàn thiết kế ba gian, mái ngói rêu phong, cổ kính Ảnh: Đình Minh.

Năm Canh Thìn (980) Lê Hoàn lên ngôi hoàng đế, đặt niên hiệu là Thiên Phúc. Vua đánh tan quân Tống giữ yên bờ cõi, chinh phạt Chiêm Thành, cho đúc tiền Thiên Phú, chú trọng đến việc phát triển nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại... Ảnh: Đình Minh.

Sau khi vua mất, để tưởng nhớ công lao của ông, dân làng Trung Lập dựng một ngôi miếu nhỏ bằng tre lá ngay trên mảnh đất mẹ con vua từng ở để phụng thờ. Thời vua Lý Thái Tổ cho dựng lại miếu và đến thời Hồng Đức triều vua Lê Thánh Tông (1442-1497) cho xây dựng đền quy mô như hiện nay. Ảnh: Đình Minh.

Theo UBND xã Xuân Lập, trải qua bao biến cố của lịch sử, sự khắc nghiệt của thiên nhiên, ngôi đền đã nhiều lần được trùng tu, tôn tạo nhưng vẫn giữ nguyên vẹn kiến trúc xưa. Ảnh: Đình Minh.

Đền thờ vua Lê có phong cách kiến trúc theo kiểu đền thờ truyền thống của người Việt Mường cổ, hệ vì kèo đặc trưng gồm giá chiêng, chồng rường, con nhị, theo lối dầm đỡ chống nóc, tạo liên kết vững chắc cho ngôi đền. Ảnh: Đình Minh.

Tượng vua Lê Hoàn bằng đồng được đặt chính giữa tòa hậu điện. Ảnh: Đình Minh.

Bên trong tòa hậu điện còn thờ Thái hậu Đặng Thị - mẹ vua, Trường Hưng vương Lê Mịch - cha vua, vua Lê Long Đĩnh - con trai, gian chái phía Tây thờ thái hậu Dương Vân Nga - vợ vua. Ảnh: Đình Minh.

Các hiện vật niên đại cả nghìn năm được lưu giữ tại đền vua Lê Hoàn. Ảnh: Đình Minh.

Trong số này, đáng chú ý nhất là đôi đũa thử độc làm bằng hợp kim màu bạc. Kế bên là ba chiếc chén bạc được cho là của nhà vua và sử dụng cùng đôi đũa. Ảnh: Đình Minh.

Cùng với đó là chiếc đĩa cổ niên đại hơn 1.000 năm làm bằng đá trắng tại đền Lê Hoàn. Ảnh: Đình Minh.

Các kết cấu gỗ được chạm khắc hoa văn hình rồng tinh xảo tại ngôi đình. Ảnh: Đình Minh.

Ngôi đền cổ có thiết kế mái vẩy, cong với các lớp ngói mũi hài đều tăm tắp. Ảnh: Đình Minh.

Tại khuôn viên đền thờ còn hai tấm bia cổ được tạc dựng vào những năm đầu thế kỷ XVII. Ảnh: Đình Minh.

Để tỏ làng thành kính và bảo tồn di tích, người dân địa phương thường xuyên vào bên trong ngôi đền để dọn dẹp. Ảnh: Đình Minh.

Đình Minh