Báo động hướng dẫn viên du lịch thiếu và yếu

Hướng dẫn viên giới thiệu về TP.HCM cho du khách quốc tế. Ảnh: T.D

Đó là nhận định của nhiều đại biểu tại hội thảo khoa học "Nâng cao chất lượng đào tạo văn hóa nghệ thuật, thể dục thể thao và du lịch theo hướng chuẩn quốc gia và khu vực" do Vụ Đào tạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật và Du lịch Sài Gòn tổ chức ngày 6-7, tại TP.HCM.

Theo thống kê của Tổng cục Du lịch, tính đến nay, cả nước có khoảng 17.387 hướng dẫn viên du lịch, bao gồm 9.920 hướng dẫn viên quốc tế phục vụ cho gần 14 triệu lượt khách và 7.467 hướng dẫn viên nội địa phục vụ hơn 45 triệu lượt khách. Trong khi thực tế, để phục vụ lượng khách trên, cần tối thiểu khoảng 25.000 hướng dẫn viên quốc tế và 50.000 hướng dẫn viên nội địa.

Không chỉ thiếu trầm trọng về số lượng mà còn mất cân đối trầm trọng về cơ cấu. Trong số 9.920 hướng dẫn viên quốc tế thì tiếng Anh có 5.595 người, tiếng Hoa có 1.586 người, tiếng Pháp có 1.135 người, tiếng Nga có 521 người, tiếng Nhật có 512 người...

Tình trạng này đang dẫn đến hiện tượng hướng dẫn viên “chui” xuất hiện ngày càng nhiều vào mùa cao điểm khách quốc tế. Trong đó, có một số người nước ngoài lâu năm ở Việt Nam, thông thạo trong dịch vụ, đã tự tổ chức tour, hướng dẫn khách. Điều này khiến nội dung thông tin dễ bị truyền tải sai lệch, khó kiểm soát. Điển hình như tình trạng hướng dẫn viên người Trung Quốc, giới thiệu sai lệch về lịch sử văn hóa, chủ quyền của Việt Nam tại các khu, điểm du lịch trên địa bàn các tỉnh, thành phố miền Trung đang gây nhiều bức xúc trong dư luận những ngày gần đây.

Bên cạnh đó, theo ông Nguyễn Văn Khánh, Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Sài Gòn, đội ngũ nhân viên nghiệp vụ du lịch nói chung và hướng dẫn viên du lịch nói riêng hiện còn thiếu tính chuyên nghiệp, kỹ năng nghề chưa thuần thục, kỹ năng ngoại ngữ còn hạn chế. Phần lớn nguồn nhân lực du lịch chỉ qua các khóa học “cấp tốc” hoặc ngắn hạn nên kỹ năng nghề nói chung còn thấp. Số lao động có trình độ đại học và trên đại học chiếm tỷ lệ thấp trong tổng số lao động đã qua đào tạo, nhưng rất ít người được đào tạo đúng chuyên ngành du lịch, chủ yếu từ các ngành nghề khác chuyển sang như ngoại ngữ, tin học, khoa học xã hội và nhân văn…

Cụ thể, nguồn lao động đang làm việc trong ngành du lịch Việt Nam không qua đào tạo (hoặc chỉ đào tạo ở trình độ sơ cấp) chiếm tới 36,93% trong tổng số hơn 600.000 người lao động trực tiếp trong ngành du lịch, chưa kể số lao động du lịch gián tiếp (xấp xỉ 1 triệu người) chủ yếu chưa qua đào tạo. Kiến thức hội nhập, ngoại ngữ, tin học; năng lực sáng tạo, lãnh đạo, quản lý, quản trị, kỹ năng và kinh nghiệm thực tế còn hạn chế chưa tương ứng với yêu cầu phát triển của ngành. Điều này, khiến nhân lực du lịch Việt Nam rất khó cạnh tranh với lao động nước ngoài khi hội nhập kinh tế khu vực ASEAN.

Mặt khác, theo TS Phạm Hồng Long, Khoa Du lịch, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội, hiện việc cấp thẻ hướng dẫn viên cũng đang có nhiều bất cập. Đó là chỉ cần trải qua một khóa đào tạo ngắn hạn theo những quy định trên và đạt yêu cầu là bất kể người lao động đó có học chuyên ngành hướng dẫn viên du lịch trước đó hay không đều có thể được cấp bằng hướng dẫn viên du lịch. Trong khi, những người có kinh nghiệm và kiến thức về hướng dẫn du lịch nhưng không có điều kiện tham dự các khóa bồi dượng nghiệp vụ hướng dẫn du lịch thì không được cấp bằng.

Tình trạng này, dẫn đến số lượng hướng dẫn viên du lịch này tăng liên tục qua các năm chưa kể số lượng hướng dẫn viên chui, sinh viên đi làm hướng dẫn viên du lịch. Và cũng chính từ sự dễ dàng đó nên hướng dẫn viên du lịch Việt Nam hiện nay đang bão hòa và đại trà về số lượng, nhưng thiếu và yếu hướng dẫn viên có chất lượng.

Để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch nói chung và hướng dẫn viên du lịch nói riêng, theo các chuyên gia, trong quá trình đào tạo cần tăng cường đào tạo ngoại ngữ cho sinh viên (kể cả ngoại ngữ không chuyên và ngoại ngữ chuyên ngành du lịch), khuyến khích người học học thêm các ngoại ngữ hiếm theo dự báo thị trường khách quốc tế để khi ra trường có thể tham gia ngay vào thị trường du lịch trong nước cũng như của khu vực. Ngoài ra, cơ quan quản lý nhà nước cần chú trọng công tác thanh tra, kiểm tra và có biện pháp xử phạt nặng nhằm chấm dứt tình trạng hướng dẫn viên du lịch “chui” đang gây bức xúc dư luận và thiệt hại cho hoạt động du lịch chân chính.