Ba nhà khoa học Pháp, Anh, Hà Lan nhận giải Nobel Hóa học 2016

Bộ ba Jean-Pierre Sauvage, Sir J Fraser Stoddart và Bernard L Feringa cùng chia sẻ giải thưởng trị giá 8 triệu kronor (tương đương 900.000 USD) vì đã thiết kế và sáng chế ra những chiếc máy nhỏ ở quy mô phân tử. Cả ba được nêu danh tại một cuộc họp báo ở Thụy Điển. Sauvage sinh năm 1944 tại Paris, Pháp, ông hiện là giáo sư danh dự tại Đại học Strasbourg và là giám đốc nghiên cứu danh dự tại Trung tâm Quốc gia Nghiên cứu Khoa học Pháp (CNRS). Sir Stoddart sinh năm 1942 tại Edinburgh, Vương quốc Anh, ông hiện đang làm việc với trường Đại học Northwestern, Mỹ. Feringa sinh năm 1951 tại Barger-Compascuum, Hà Lan, ông là giáo sư về hóa hữu cơ tại Đại học Groningen, Hà Lan.

Những chiếc máy được những người đoạt giải chế tạo có kích cỡ mỏng hơn sợi tóc một ngàn lần. Chúng có thể được đưa vào bên trong cơ thể con người để cung cấp thuốc cho cơ thể từ bên trong - ví dụ, đưa dược phẩm trực tiếp tới các tế bào ung thư. Lĩnh vực này của công nghệ nano cũng có thể mang lại các ứng dụng trong thiết kế vật liệu thông minh.

Nhóm nghiên cứu của Stoddart đã từ đó dựng nên được các cỗ máy phân tử. Ví dụ như một cái máy nâng có khả năng tự nâng nó lên khỏi một bề mặt bất kỳ 0,7 nano mét. Sauvage đã khâu nối 2 vòng phân tử lại với nhau, tạo cho cấu trúc này có khả năng co dãn. Còn Feringa đã chế tạo ra những động cơ phân tử đầu tiên vào năm 1999. Khi đã cùng các cộng sự chế tạo thành công cỗ máy phân tử đầu tiên, Feringa nói rằng lúc bấy giờ ông vẫn chưa thể tin là cỗ máy đã hoạt động. Vào năm 2011, nhóm nghiên cứu của Feringa đã chế tạo thành công một chiếc xe hơi nano bốn bánh.

Ba nhà khoa học Jean-Pierre Sauvage, Sir Fraser Stoddart và Bernard L. Feringa được giải thưởng Nobel Hóa học năm 2016 (Ảnh: Nobelprize).

Giải thưởng này là một sự công nhận thành công của các nhà sáng chế trong việc kết nối các phân tử với nhau để thiết kế tất cả mọi thứ, từ động cơ tới một chiếc xe hơi và các cơ bắp trên quy mô nhỏ xíu. Ông Olof Ramstrom từ Ủy ban Nobel cho biết: "Họ làm chủ được việc kiểm soát các chuyển động ở quy mô phân tử".

Phản ứng khi nghe tin về giải thưởng này, Giáo sư Feringa cho biết: "Tôi không biết phải nói gì, tôi bị sốc và điều thứ hai tôi có thể nói là: ‘Tôi khá cảm động trước việc này'".

Nhà vật lý nổi tiếng Richard Feynman vẫn thường được cho là người đã tạo cảm hứng cho khái niệm về máy phân tử. Trong một bài giảng tại Viện Công nghệ California (Caltech) năm 1959, có tựa đề "Có rất nhiều chỗ ở bên dưới", ông xem xét tới khả năng trực tiếp điều khiển vật chất ở cấp độ nguyên tử. Ông nói về ý tưởng "nuốt chửng bác sĩ" – và giới thiệu khái niệm đưa thuốc vào cơ thể.

Thủy Tiên (Theo BBC News, 10/2016)