Ba kịch bản cho tương lai quốc phòng châu Âu

Ngày 1-3-2017, Ủy ban châu Âu (EC) công bố Sách Trắng về tương lai của châu Âu, trong đó đưa ra những thách thức và cơ hội chính cho châu Âu trong thập kỷ tới. Sách Trắng đã đánh dấu sự khởi đầu của một quá trình cho EU27 sau khi Anh rời khỏi EU.

Chủ tịch EC Giăng Clốt Giăng-cơ phát biểu tại Hội nghị An ninh châu Âu ở Pra-ha ngày 9-6. Ảnh: AP

Sau khi EC công bố Sách Trắng về tương lai của châu Âu, các quốc gia thành viên cũng như các thể chế của châu Âu tiến hành thảo luận, đóng góp ý kiến về văn kiện này, từ đó đưa ra các kịch bản khác nhau về việc làm thế nào để giải quyết các mối đe dọa an ninh và quốc phòng ngày càng gia tăng đối với châu Âu, cũng như củng cố năng lực quốc phòng của châu Âu vào năm 2025. Các cuộc thảo luận sẽ đóng góp quan trọng tới việc EU quyết định tăng cường bảo vệ và an ninh cho công dân châu Âu như thế nào.

Tại hội nghị, Chủ tịch EC Giăng Clốt Giăng-cơ (Jean-Claude Juncker) đã đưa ra ba kịch bản có thể xảy ra cho tương lai quốc phòng châu Âu.

Trong kịch bản "Hợp tác an ninh và quốc phòng", các quốc gia thành viên EU vẫn sẽ quyết định nhu cầu hợp tác về an ninh và quốc phòng trên cơ sở tự nguyện trong từng trường hợp, trong khi EU sẽ tiếp tục hỗ trợ nỗ lực của từng quốc gia. Hợp tác quốc phòng sẽ được tăng cường. Quỹ Quốc phòng châu Âu mới sẽ giúp phát triển một số năng lực chung mới nhưng các quốc gia thành viên vẫn sẽ giám sát công việc mua và phát triển của các năng lực quốc phòng một cách riêng rẽ. Hợp tác EU-NATO sẽ vẫn giữ nguyên cấu trúc và hình thức hiện tại.

Trong kịch bản tham vọng hơn "Chia sẻ an ninh và quốc phòng", các quốc gia thành viên sẽ cùng huy động nguồn tài chính và phương tiện quốc phòng nhất định để tăng tính đoàn kết trong quốc phòng. EU cũng sẽ tham gia tích cực hơn trong việc bảo vệ châu Âu bên trong và ngoài biên giới của khu vực. EU sẽ đảm nhiệm vai trò lớn hơn trong các lĩnh vực như: Bảo vệ biên giới, an ninh mạng hay chống khủng bố và đẩy mạnh phương diện quốc phòng và an ninh trong các chính sách nội khối EU như: Năng lượng, y tế, hải quan hay không gian vũ trụ. Điều này sẽ phù hợp với ý chí chính trị là hành động cũng như việc ra quyết định phù hợp với bối cảnh đang thay đổi nhanh chóng. EU và NATO cũng sẽ tăng cường hợp tác chung và phối hợp trên toàn bộ các lĩnh vực.

Kịch bản tham vọng nhất "An ninh quốc phòng chung" dự tính hình thành một chính sách quốc phòng chung của EU dựa trên Điều 52 của Hiệp ước EU. Điều khoản này sẽ cho phép một nhóm các quốc gia thành viên đưa nền quốc phòng châu Âu lên một tầm mức mới. Trong kịch bản này, bảo vệ châu Âu sẽ trở thành trách nhiệm chung được tăng cường của EU và NATO. EU sẽ có thể tiến hành những hành động an ninh và quốc phòng cao cấp, được củng cố bởi mức độ hội nhập lớn hơn của các lực lượng quốc phòng các quốc gia thành viên. EU sẽ hỗ trợ các chương trình quốc phòng chung với Quỹ Quốc phòng châu Âu, cũng như thành lập Cơ quan nghiên cứu quốc phòng châu Âu chuyên biệt. Điều này cũng sẽ thúc đẩy việc tạo ra một thị trường quốc phòng châu Âu đích thực, có khả năng bảo vệ các hoạt động chiến lược trọng yếu từ những đơn vị tiếp quản từ bên ngoài.

Các kịch bản trên không loại trừ nhau nhưng thể hiện ba mức độ tham vọng khác nhau về sự đoàn kết. Các quốc gia thành viên phải quyết định để xác định mức độ tham vọng với sự hỗ trợ của các thể chế EU. Nhìn về tương lai, họ phải quyết định ngay bây giờ con đường họ sẽ đi và tốc độ họ muốn đi để bảo vệ các công dân châu Âu.

Phó chủ tịch EC phụ trách việc làm, tăng trưởng, đầu tư và năng lực cạnh tranh G.Ca-tai-nen (Jyrki Katainen) nhận định, trong thế giới ngày nay, một NATO và một EU mạnh mẽ trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. “Để không phải nhân đôi năng lực sẵn có, EU cần phải tự mình kiểm soát an ninh và quốc phòng khối để có thể trở thành một đối tác mạnh mẽ hơn của các đồng minh của mình. Chúng ta biết mình đang đi đâu và các quốc gia thành viên đang ở vị trí của người cầm lái, vấn đề là đã tới lúc chúng ta xác định được cần tới đích nhanh đến mức nào".

BÌNH NGUYÊN