Tổng Thư ký ASEAN Lê Lương Minh qua lời đồng nghiệp

Lợi thế

Nguyên Đại sứ, Trưởng phái đoàn đại diện thường trực Việt Nam bên cạnh LHQ và WTO Ngô Quang Xuân cho rằng, về kiến thức, là con trai nhà ngoại giao nổi tiếng Lê Lương Thắng, ông Lê Lương Minh thuộc thế hệ được các nhà ngoại giao bậc thầy đi trước hướng dẫn, đào tạo cơ bản về cả lý luận và thực tiễn ngoại giao. Phục vụ trong ngành Ngoại giao từ năm 1975, từng khởi nghiệp làm phiên dịch, ông Lê Lương Minh thành thạo 2 ngoại ngữ Anh và Pháp. Ông tốt nghiệp ĐH Jawaharlal Nehru ở New Dehli (Ấn Độ).

Theo ông Xuân, gần 40 năm được tôi luyện trong ngành Ngoại giao, cùng những năm tháng làm việc tại LHQ và WTO - hai cơ chế quan trọng bậc nhất của ngoại giao đa phương, đã giúp ông Lê Lương Minh tích lũy được nhiều kinh nghiệm, từ chính trị - an ninh tới kinh tế, văn hóa-xã hội. Đó là kinh nghiệm đàm phán về những cơ chế liên quan đến hòa bình an ninh thế giới, thực thi luật biển, hay đấu tranh về dân chủ, nhân quyền - những vấn đề nhạy cảm và có các quan điểm khác nhau… Ông Xuân cho rằng: “Những kiến thức và kinh nghiệm có thể nói là toàn diện mà ông Lê Lương Minh tích lũy được là lợi thế để ông hoàn thành nhiệm vụ mới đạt hiệu quả cao”.

Tổng Thư ký ASEAN – ông là ai?

Theo Hiến chương ASEAN, Tổng Thư ký có hàm Bộ trưởng và sẽ thực hiện vai trò một công dân của ASEAN, phục vụ quyền lợi của tất cả các nước thành viên trong Hiệp hội. Tổng Thư ký và Ban thư ký ASEAN có nhiệm vụ theo dõi việc thực hiện các quyết nghị của các lãnh đạo ASEAN từ các cấp, đại diện ASEAN trong trao đổi với các đối tác. Ông Lê Lương Minh là người Việt Nam đầu tiên đảm nhiệm vị trí cao nhất của Hiệp hội và điều hành bộ máy nhân sự gần 300 người.

Ông Lê Lương Minh sẽ phát huy vai trò và trách nhiệm của Tổng Thư ký ASEAN trong việc thúc đẩy các mục tiêu chung của Hiệp hội, nhất là việc xây dựng Cộng đồng ASEAN, thúc đẩy liên kết và kết nối khu vực, tăng cường quan hệ giữa ASEAN với các Đối tác, ứng phó hiệu quả với các thách thức đang nổi lên… vì hòa bình, ổn định, an ninh, hợp tác và phát triển ở khu vực. Trong phát biểu nhậm chức hôm 9/1, ông đã bày tỏ quyết tâm: “Tôi và Ban thư ký ASEAN sẵn sàng và sẽ làm việc chặt chẽ với các nước thành viên để hoàn thành các mục tiêu đã đề ra cho ASEAN, đặc biệt trong việc xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015”.

“Chất” Việt Nam

Ông Xuân cho rằng, đối với các nhà ngoại giao ở diễn đàn đa phương, phía sau họ luôn là đất nước mình. Tổng Thư ký ASEAN Lê Lương Minh cũng vậy. Ông ấy có “chất Việt Nam” trong mình. Nhưng điều quan trọng là làm thế nào để biểu thị trong từng hành động, từng lời nói một thái độ, một quan điểm khách quan dựa trên lợi ích chung. Đây là điều tế nhị và nhạy cảm.

Theo ông Xuân, ông Lê Lương Minh có đầy đủ tố chất đó. “Tôi không nghĩ rằng có quyết định nào mà ông Lê Lương Minh đưa ra ngược lại với lợi ích của VN vì bất kỳ quyết định nào của vị Tổng Thư ký đều phải phục vụ lợi ích chung của 10 nước ASEAN, có nghĩa là có cả lợi ích của VN trong đó”, ông Xuân chia sẻ.

Nghệ thuật ngoại giao

ASEAN sẽ tiến tới xây dựng Cộng đồng thống nhất về nhiều mặt đúng vào giữa nhiệm kỳ Tổng Thư ký của ông Lê Lương Minh. Để ASEAN đạt tới Cộng đồng vào năm 2015, ông Xuân cho rằng Hiệp hội phải hài hòa được các màu sắc đa dạng trong nội khối, phải đưa cái thống nhất trong cái khác biệt lên đến mức cao nhất, vì thống nhất trong khác biệt chính là sức mạnh của ASEAN. Điều này đòi hỏi vị Tổng Thư ký phải là người có kiến thức, kinh nghiệm, bản lĩnh, vừa bình tĩnh, vừa quyết đoán để tìm được tiếng nói thống nhất từ những khác biệt trong ASEAN. Đây là điều không dễ, cần yếu tố tiếp theo của bất kỳ một nhà ngoại giao chuyên nghiệp nào: kỹ năng ứng xử. “Những kỹ năng ứng xử mà ông Lê Lương Minh đã tích lũy trong suốt thời gian qua rất quan trọng. Vị Tổng Thư ký trước hết phải làm thế nào hài hòa được lợi ích của 10 nước thành viên, đòi hỏi kỹ năng ứng xử đạt tới mức nghệ thuật cao của ngoại giao chuyên nghiệp”, ông Xuân nói.

Theo ông Xuân, ông Lê Lương Minh có một số thuận lợi cơ bản trong nhiệm kỳ của mình. Một là, ASEAN sau 45 năm xây dựng và trưởng thành đã đạt được nhiều thành quả và có vị trí cũng như vai trò ngày càng cao trên trường quốc tế… Hai là, những chuyển biến gần đây tại Myanmar là điều tích cực cho ASEAN và nó cũng tạo ra những thuận lợi cho vị Tổng Thư ký. Ba là, ông Minh có sự ủng hộ của tất cả các nước thành viên, đồng thời được nhiều chính khách, nhà ngoại giao… đánh giá cao và đặt niềm tin. Bốn là, ông thừa kế một bộ máy đã vận hành quen việc.

Tuy nhiên, ông Lê Lương Minh sẽ phải đối mặt với không ít khó khăn. Sẽ là rất tế nhị với một vị Tổng Thư ký khi có nhiều sự khác biệt trong ASEAN về ý thức hệ, về hệ thống chính trị, cơ chế vận hành, trình độ phát triển, văn hóa và cả lịch sử. Trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế thế giới và khu vực vẫn chưa rõ lối ra, Cộng đồng Kinh tế ASEAN đang nảy sinh những vấn đề rất lớn khi tính cạnh tranh ngày càng gay gắt, thị trường hàng hóa ngày càng bị co hẹp. Về chính trị - an ninh, ASEAN phải đối mặt với thách thức trong vấn đề Biển Đông và một số vấn đề an ninh truyền thống và phi truyền thống khác.

Trong trụ cột Văn hóa - Xã hội, theo ông Xuân, cũng có cái thuận và không thuận. Nền văn hóa, lịch sử của các quốc gia thành viên ASEAN có nhiều điểm tương đồng, song vẫn có những khác biệt đòi hỏi phải đầu tư thời gian và công sức để kết nối ASEAN. Chẳng hạn, việc ASEAN phấn đấu đến năm 2015 trở thành một ASEAN không ma túy. Đây là một mục tiêu “đầy tham vọng”, đòi hỏi quyết tâm sắt đá của từng quốc gia, từng chính phủ may ra mới có thể thực hiên được phần nào...

Với nhiều vấn đề như vậy, để ASEAN đạt được các mục tiêu quan trọng đặt ra, trong đó có việc xây dựng Cộng đồng vào năm 2015, đòi hỏi cố gắng rất lớn của các nước thành viên ASEAN, và bản thân vị Tổng Thư ký. Trong khi đó, dù đã từng trải, nhiều lần xông pha trận mạc, nhưng Tổng Thư ký ASEAN là một nhiệm vụ mới mẻ với ông Lê Lương Minh. Và như lời Đại sứ Xuân: “Cái mới bao giờ cũng có những điều thuận và không thuận”. Nhưng ông Xuân tự hào và tin tưởng Tổng Thư ký ASEAN Lê Lương Minh sẽ “phát huy được kiến thức, kinh nghiệm, bản lĩnh và kỹ năng của mình để hoàn thành nhiệm kỳ 5 năm một cách ngoạn mục”.

Việt Lan