“Tiên dược” từ cây chó đẻ và những điều cần biết

“Tiên dược” bảo trợ gan

Cây chó đẻ hay còn gọi cây chó đẻ răng cưa, diệp hạ châu… là loại thảo dược được phát hiện và sử dụng từ lâu trong dân gian. Ban đầu, người ta dùng nó để giải nhiệt sau này nhờ kinh nghiệm tích lũy cây chó đẻ được dùng vào việc chữa trị bệnh về gan và một vài chứng bệnh khác. Giới khoa học từng công bố những công trình nghiên cứu chứng minh trong cây chó đẻ có nhiều thành tố giúp đẩy lùi bệnh gan. Nhờ vậy, giá trị của loại thảo dược này được nâng lên tầm cao mới. Ngày nay, nhiều nơi đã đẩy mạnh trồng cây chó đẻ theo mô hình công nghiệp, phục vụ nhu cầu thị trường. Tuy nhiên, ít ai biết rằng nếu dùng cây chó đẻ không đúng cách, hoặc quá cuồng tin sẽ để lại hậu quả nghiêm trọng.

Để tìm hiểu rõ hơn về lời tán tụng mà người dân khắp nơi dành cho “tiên dược” khắc tinh bệnh gan cây chó đẻ, người viết đã tiến hành thị sát rất nhiều điểm “chợ” thảo dược trôi nổi trên địa bàn TP HCM. Trước cổng Khu công nghiệp Tân Bình, hàng loạt loại dược liệu không rõ nguồn gốc được con buôn bày la liệt trên lề đường. Trong số đó, nhiều hơn cả vẫn là cây chó đẻ. Lý giải về điều này, chủ một “kho” thuốc Nam giải thích: “Cây chó đẻ giá thành rẻ, dễ trồng, dễ kiếm, lại có nhiều công dụng nên được người dân ưa chuộng nhất. Loại thảo dược này có thể đun uống giải nhiệt, thanh lọc cơ thể, đặc biệt nó chữa được tất cả các loại bệnh về đường gan. Thậm chí cả xơ gan giai đoạn cuối”.

Như để phụ họa cho người bán hàng, chị Nguyễn Thị Liệu (quận Tân Bình) một tín đồ của loại thảo dược này góp lời: “Nhà tôi từ mấy năm nay toàn sử dụng cây chó đẻ đun sôi thay nước uống. Người dùng không quen có thể thấy loại nước này nhờn nhợn khó uống nhưng sử dụng một thời gian sẽ rất thích. Ngày trước, gia đình tôi ở quê cũng toàn làm thế. Nói đâu xa, anh trai tôi bị xơ gan, chữa trị theo Tây y rất tốt kém mà kết quả hồi phục chậm. Chúng tôi phải đi tìm thầy lang bốc bài thuốc Nam bao chế từ cây chó đẻ, anh ấy uống trong thời gian ngắn là bệnh tình thuyên giảm rõ ràng”. Theo tìm hiểu, việc sử dụng cây chó đẻ như nước uống thường xuyên vốn được nhiều người áp dụng. Người ta tin tưởng loại thảo dược này gần như tuyệt đối. Tất cả đều khẳng định, đây là loại thảo dược tự nhiên, không có yếu tố độc hại, càng sử dụng nhiều càng tốt.

Tại các nhà thuốc Đông y, loại “tiên dược” khắc tinh bệnh gan cũng hút khách không kém. Trao đổi với chúng tôi, Y – Dược sư quốc gia Nguyễn Viết Xô, người có thâm niên nghiên cứu dược liệu cho biết: “Chuyện người bệnh tin dùng cây chó đẻ là điều dễ hiểu. Công dụng của loại thảo dược này được chứng minh qua các công trình nghiên cứu khoa học trong nước lẫn quốc tế. Cây chó đẻ có chứa nhiều chất thuộc nhóm hóa học khác nhau như flavonoit, alkaloid phyllanthin. Các hợp chất hypophyllanthin, nirathin, phylteralin, tritequen, tamin, axit hữu cơ, phenol, lignam... Về dược năng, thí nghiệm về hoạt tính bảo vệ gan của cây chó đẻ cho thấy có tác dụng bảo vệ gan. Các thí nghiệm với kháng nguyên HbsAg (kháng nguyên bề mặt viêm gan B ) chứng tỏ cây chó đẻ có tác dụng kháng virus viêm gan B”.

Những kết quả nghiêm cứu mà Y – Dược sư Nguyễn Viết Xô nêu ra khiến cây chó đẻ trở thành món hàng “hot” trên thị trường dược liệu. Đặc biệt trong vài năm gần đây nhu cầu sử dụng cây chó đẻ tăng lên gấp bội. Thương lái, các nhà thuốc lớn nhỏ… tìm về tận vùng quê hẻo lánh thu mua loại thảo dược với giá thành cao. Để đáp ứng nhu cầu sử dụng cây chó đẻ nhiều nơi trên cả nước đã tiến hành trồng theo mô hình công nghiệp. Theo ghi nhận, việc chúng ta có thể bắt gặp những cánh đồng cây chó đẻ xanh mướt ở bất cứ đâu không có gì lạ. Sự cuồng tín cây chó đẻ khiến mô hình kinh doanh này trở nên thuận lợi. Tuy nhiên, Y – Dược sư Nguyễn Viết Xô và rất nhiều vị bác sĩ, lương y chúng tôi xin ý kiến khác, đều khẳng định việc đặt niềm tin thái quá vào sự hữu dụng của cây chó đẻ sẽ gây ra rất nhiều hệ lụy đáng tiếc.

Y – Dược sư Nguyễn Viết Xô khẳng định, việc đặt niềm tin thái quá vào sự hữu dụng của cây chó đẻ sẽ gây ra nhiều hệ lụy đáng tiếc. Ảnh: Huy Hùng

Hiểm họa khó lường

Trả lời PV về câu hỏi, những tác dụng phụ mà cây chó đẻ có thể mang lại cho người sử dụng, Lương y Phan Văn Sang, phòng khám Đông y phường 7, quận Gò Vấp, TP HCM cho biết: “Dù cây chó đẻ đã được chứng minh giúp chữa các bệnh đường gan, mụn nhót, các vết thương ứa máu, chảy máu… nhưng việc sử dụng nó quá nhiều có thể gây phản tác dụng. Mọi người nên hiểu cây chó đẻ là một loại cây thuốc, nghĩa là nó chỉ phù hợp với người mang bệnh. Người bình thường không nên vì thiếu hiểu biết mà sử dụng cây chó đẻ như loại nước uống bình thường. Về mặt nguyên tắc, những loại thảo dược, những bài thuốc Nam được bào chế sẽ thích ứng với cơ địa của mỗi người. Có thể người này uống thuốc hiệu quả, người khác lại không có tác dụng. Tôi khuyên bà con khi sử dụng cây chó đẻ hay bất cứ loại thảo dược nào khác cũng nên tìm hiểu kỹ, tư vấn những bác Sĩ, thầy thuốc có chuyên môn”.

Cây chó đẻ trồng theo mô hình công nghiệp. Ảnh: Huy Hùng

Trên thực tế câu chuyện tin dùng thái quá cây chó đẻ để rồi gặp phải hậu quả đáng tiếc là khá nhiều. Giải đáp thắc mắc này Y – Dược sư Nguyễn Viết Xô nói: “Trong dân gian thường có suy nghĩ “ăn gì bổ nấy”, ai cũng tin cây chó đẻ có lợi cho gan. Họ sắc, nấu, đun uống vô tội vạ. Để rồi không ít trường hợp lá gan đang khỏe mạnh, hoạt động bình thường được nạp cây chó đẻ vào khiến nó dư thành tố, gan làm việc quá công suất, mất cân bằng dẫn đến tổn thương gan, viêm gan, xơ gan. Hơn nữa, nhiều người bệnh còn tự ý sử dụng cây chó đẻ. Họ không biết rằng nếu trong cơ thể có thành tố kháng thuốc, nghĩa là kháng những chất hóa học tồn tại ở cây chó đẻ sẽ gây ra tác dụng phụ. Người sử dụng thảo dược như thế chính là “tự rước họa vào thân”.

Cây chó đẻ theo lý luận Đông y có vị ngọt, hơi đắng, tính mát vì thế có tác dụng lợi tiểu, tiêu độc, sát trùng, thông huyết, điều kinh, thanh can, lương huyết, hạ nhiệt… Thế nên, loại “tiên dược” dân gian không chỉ được dùng làm thuốc chữa các bệnh đau gan mà còn có khả năng chữa trị chứng bệnh thận, đường tiết niệu, đường ruột, bệnh chứng ngoài da. Đông y khẳng định cây chó đẻ mang tính “hàn” nên nó là “cứu cánh” cho nhiều người mắc phải các chứng bệnh nêu trên. Thế nhưng, trường hợp người bệnh sẵn có tính “hàn” cao khi dung nạp lượng lớn “tiên dược” sẽ càng phá vỡ sự cân bằng cơ thể. Các bác sĩ, lương y khẳng định khi cơ thể không giữ được sự cân bằng năng lực kháng bệnh giảm xuống.

Trong quá trình thực hiện bài viết, chúng tôi ghi nhận luồng ý kiến quả quyết việc giới nữ mang thai có nguy cơ mất quyền làm mẹ, với nam giới sẽ vô sinh nếu sử dụng vô tội vạ “tiên dược” cây chó đẻ. Điều này được giải thích, đặc tính của cây chó đẻ gây co mạch máu và tử cung, gây băng huyết, uống vào sẽ bị trụy thai. Hơn nữa, cây chó đẻ còn có tính phá huyết (giảm hồng huyết cầu, hạ huyết áp, suy giảm miễn dịch cơ thể) việc làm dụng nó khiến người bình thường có nguy cơ mang bệnh cao hơn. Để giúp người bệnh có cái nhìn thấu đáo về việc sử dụng cây chó đẻ, cũng như những loại dược liệu khác, các vị bác sĩ, lương y đưa ra khuyến cáo bệnh nhân cần thông qua những cơ sở y tế, phòng khám uy tín trước khi dùng bất cứ loại dược liệu nào. Người bệnh không nên vì sự thiếu hiểu biết mà lạm dụng thuốc dẫn đến trường hợp “tiền mất tật mang”.

Cây chó đẻ còn có khả năng giảm cân?
Nhờ những thành tố ẩn trong cây chó đẻ, giới khoa học đã chứng minh nó giúp chữa nhiều loại bệnh khác nhau như đã nói. Tuy nhiên, thời gian gần đây trên mạng xã hội lan truyền thông tin cây chó đẻ còn có thể giúp chị em giảm cân nhanh chóng. Theo ghi nhận, đây có thể là một chiêu “tung hỏa mù” đánh mạnh vào tâm lý cuồng cây chó đẻ, cũng như mong muốn có vóc dáng thon gọn ở chị em. Trước khi chưa có bất cứ kết luận chính thức nào, giới chuyên môn khuyến cáo chị em nên cẩn trọng trước khi sử dụng “tiên dược” cây chó đẻ.

Huy Hùng