'Không có ép buộc nào cấm sinh con thứ 3'

- Điều 10 Pháp lệnh dân số năm 2003 quy định các cặp vợ chồng được quyền tự quyết số con. Trong khi dự thảo mới đây khoanh vùng "một đến hai con". Bản chất của việc sửa đổi này là gì, thưa ông? Theo điều 10, Pháp lệnh dân số năm 2003, mỗi cặp vợ chồng và cá nhân có quyền quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh. Thật ra, dự thảo sửa đổi lần này chỉ thay đổi cụm từ "số con" thành "sinh một hoặc hai con" để người dân khỏi hiểu nhầm. Bởi trước đây nhiều người hiểu sai rằng họ muốn sinh bao nhiêu con cũng được mà không quan tâm đến quy định của chính phủ về nghĩa vụ mỗi gia đình chỉ nên có 1-2 con. Vì thế khi làm công tác tuyên truyền giảm tỷ lệ sinh con thứ 3, các cán bộ dân số gặp vướng mắc khi bị nhiều người dân vặc lại: "Rõ ràng quốc hội quy định là được tự quyết số con, sao anh lại bảo không nên?". Vì thế, việc sửa đổi này vừa tạo thuận lợi cho việc tuyên truyền, vừa để người dân thấy rõ sự nhất quán của Đảng và Nhà nước ta về chủ trương hạn chế tăng dân số. - Những người cố tình sinh con thứ 3 sẽ bị xử phạt như thế nào? Thật ra không có sự ép buộc cứng nhắc nào bắt người dân không được sinh con thứ 3. Nhà nước ta luôn tôn trọng quyền con người, quyền tự do quyết định sinh sản của người dân. Vì thế, chúng ta cũng chưa có một điều nào quy định rõ các hình thức xử lý đối với những người sinh quá số con quy định mà chỉ có chế tài với từng đối tượng. Chẳng hạn, nếu là đảng viên sẽ chịu hình thức kỷ luật của Đảng, từ cảnh cáo đến khai trừ khỏi tổ chức, còn cán bộ công nhân viên chức thì xử lý theo luật điều lệ cơ quan. Còn với người dân tự do nói chung thì cơ quan chức năng chỉ biết kiên trì vận động thôi chứ không có cách nào khác để trói buộc họ thực hiện đúng quy định. - Nếu không có chế tài xử phạt với người sinh con thứ ba trở lên thì tính khả thi của dự thảo mới sẽ ra sao? Bản chất của công tác dân số là tuyên truyền, vận động để người dân nâng cao ý thức, thể hiện trách nhiệm của bản thân với chất lượng sống của gia đình mình và cộng đồng bằng việc sinh ít con. Vì thế, chúng tôi không chủ trương phải đưa ra các chế tài xử phạt hay quy định bắt buộc người dân phải tuân theo thế này hay thế khác. Như tôi đã nói, việc quy định cụ thể mỗi gia đình chỉ có một hoặc hai con sẽ giúp công tác tuyên truyền của cán bộ dân số được dễ dàng hơn, người dân dễ chấp nhận hơn. Từ đó sẽ giúp giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 và tôi tin rằng chúng ta sẽ sớm kiểm soát được tình hình gia tăng dân số trong thời gian tới. - Nhiều người lý luận nước ta không nên hạn chế sinh con thứ 3 vì dân số Việt Nam so với nhiều nước khác là không đông (nhất là với Trung Quốc) và những gia đình giàu có, đủ điều kiện nuôi dưỡng, chăm sóc con tốt thì chẳng có lý do gì cấm họ đẻ nhiều. Ông nghĩ sao? Chỉ có những người chưa hiểu biết mới nói vậy. Thật ra số dân nước ta gần đây đã tăng lên rất nhanh, và việc tính số dân cần đi liền với diện tích đất nước, tức điều đáng quan tâm là mật độ dân số. Hiện nay, mật độ dân số Việt Nam là 260 người trên một km2, cao gấp 5 lần mật độ trung bình thế giới, gấp 2 lần mật độ trung bình Châu Á và gấp 1,8 lần nếu so với Trung Quốc. Diện tích đất nước ta không quá hẹp nhưng tỷ lệ rừng, biển - những nơi dân cư không thể định cư được - lại khá lớn. Vì thế, nếu số dân quá đông sẽ ảnh hưởng đến việc sử dụng diện tích và và các tài nguyên của đất nước. Với các gia đình giàu có, việc sinh nhiều con có thể không ảnh hưởng tới cuộc sống của họ nhưng vẫn gây sức ép lên xã hội, cộng đồng. Bạn cứ tưởng tượng, nếu dân số tăng 1% thì tương ứng tốc độ tăng trưởng kinh tế GDP phải tăng 4% mới đáp ứng nhu cầu sống tối thiểu. Mà như hiện nay, khi dân tăng 1% thì GDP của Việt Nam tăng 6%, tức là mức sống của chúng ta vẫn dậm chân tại chỗ, không hề được cải thiện. - Ông nghĩ thế nào về ý kiến cho rằng quy định mỗi cặp vợ chồng chỉ sinh 1 đến 2 con sẽ ảnh hưởng tới sự mất cân bằng giới tính vì người dân sẽ chú trọng hơn đến việc lựa chọn giới tính thai nhi? Đúng là việc có ít cơ hội sinh con khiến các cặp vợ chồng quan tâm hơn đến việc lựa chọn giới tính thai nhi và điều đó dễ làm tăng khả năng mất cân bằng giới tính trong thời gian tới. Về vấn đề này, chúng ta chỉ còn cách tuyên truyền để người dân nâng cao nhận thức thôi chứ biết làm thế nào. Tuy nhiên, nếu việc sinh bao nhiêu con là quyền của cá nhân và chúng tôi chỉ có thể vận động để họ hiểu về trách nhiệm của bản thân với gia đình và xã hội, nhưng việc lựa chọn giới tính thai nhi thì là vi phạm pháp luật, bị cấm và có chế tài xử lý nếu vi phạm. Với các đơn vị cố tình tiết lộ giới tính thai nhi sẽ bị phạt hành chính và thậm chí là rút phép hoạt động. Tất nhiên điều này cũng rất khó thực hiện khi hiện nay người ta có nhiều hình thức thông báo "ngầm" điều này. - Bao giờ thì quy định mới sẽ được áp dụng thưa ông? Dự kiến tháng 12 Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ thông qua và quy định này sẽ được áp dụng vào đầu năm 2009. Minh Thùy