Đôi điều suy nghĩ về phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa

Góp ý vào Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XII của Đảng

Chúng ta đều biết, dân chủ XHCN là nền dân chủ mà ở đó nhân dân là những người làm chủ, mọi quyền lực đều thuộc về nhân dân. Đây là điều không mới, nó chính là mục đích của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Trong bài báo Dân vận (năm 1949), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: Nước ta là nước dân chủ. Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân.

Sau Cách mạng Tháng Tám thành công, chúng ta đã xây dựng một nhà nước của dân, do dân và vì dân. Đến nay, sau 70 năm, minh chứng rằng dân chủ không chỉ là điểm đến, là mục tiêu mà là con đường, là hành trình tiến tới xây dựng CNXH văn minh, giàu đẹp. Vì vậy, tôi cho rằng việc bổ sung thành tố “phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa” trong Dự thảo Báo cáo Chính trị là sự nhận thức sâu sắc và đầy đủ của Đảng, vì không có dân chủ XHCN thì không thể có CNXH.

Những năm qua, chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, và dĩ nhiên trong mọi thành tựu đó đều thể hiện rõ vai trò dân chủ. Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận rằng vai trò làm chủ của nhân dân có lúc, có nơi chưa thật sự được coi trọng, quyền hạn của nhân dân chưa được trao đầy đủ; tình trạng vi phạm dân chủ vẫn còn diễn ra tuy không phổ biến, quyền lợi của nhân dân còn bị xâm phạm. Chính vì vậy mà Đảng chưa phát huy hết sức mạnh toàn dân tộc, làm ảnh hưởng bước tiến trong hành trình xây dựng và phát triển đất nước. Mới đây, Hiến pháp năm 2013 đã chế định đầy đủ các quyền con người, quyền công dân, các hình thức nhân dân thực thi quyền lực nhà nước. Đây được coi là bước tiến mới về dân chủ.

Nhằm phát huy đầy đủ dân chủ XHCN, bảo đảm thực hiện quyền làm chủ của nhân dân, trong nhiệm kỳ tới cần cụ thể hóa và có các giải pháp đồng bộ để thực hiện. Theo tôi, đó là tiếp tục phát huy dân chủ XHCN, bảo đảm tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân. Mọi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trước hết đều phải xuất phát từ lòng dân. Bằng mọi hình thức, giải pháp bảo đảm để nhân dân tham gia đóng góp trí tuệ ở tất cả các khâu trước khi đưa ra những quyết định liên quan đến lợi ích, cuộc sống của nhân dân. Phải đặt “lòng dân” trong “ý Đảng” thì Đảng mới thể hiện sự tôn trọng tuyệt đối đối với nhân dân. Cụ thể hóa và nâng cao chất lượng thực hiện dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện. Trong đó, đặc biệt chú trọng hình thức dân chủ trực tiếp, vì đây là hình thức nhân dân trực tiếp quyết định các vấn đề, các công việc quan trọng mà không phải thông qua một yếu tố trung gian nào; bảo đảm nhanh, trung thực ý chí của nhân dân. Nhất thiết, tiến tới hình thức bầu cử trực tiếp các chức danh chủ chốt có quan hệ trực tiếp đến công việc, đời sống nhân dân. Cải cách hệ thống HĐND các cấp theo hướng “quyền lực thực chất”, nhất là vai trò giám sát, xử lý bãi nhiệm cán bộ thuộc thẩm quyền không đủ tư cách, năng lực và những lĩnh vực thuộc phạm vi trách nhiệm của HĐND. Bảo đảm thực thi quyền con người theo tinh thần của Hiến pháp năm 2013. Nghiêm túc thực hiện tốt phương châm "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, giám sát" theo Chỉ thị 30 của Bộ Chính trị (khóa VIII) về Quy chế dân chủ ở cơ sở; theo Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn. Mạnh dạn mở rộng quyền cho MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội thực hiện quyền giám sát và phản biện xã hội, tập hợp ý kiến của nhân dân góp ý xây dựng, giám sát Đảng, chính quyền. Đó là điều kiện cần thiết để phát huy quyền làm chủ của nhân dân một cách hữu hiệu nhất.

Đồng thời, phát huy dân chủ phải đi liền với tăng cường pháp chế, đề cao trách nhiệm công dân, giữ vững kỷ luật, kỷ cương và coi trọng đạo đức xã hội. Thực thi dân chủ mà không gắn với nguyên tắc, kỷ cương, pháp luật sẽ trở thành dân chủ quá trớn, mất tập trung, vô tình tạo cơ hội cho các thế lực thù địch lợi dụng gây mất ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội. Mặt khác để phát huy dân chủ, Đảng cần tiếp tục cụ thể mối quan hệ "Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ" bằng các văn bản, nhất là quyền làm chủ của nhân dân; tránh hình thức không gắn với bản chất. Nghiêm trị những hành vi vi phạm quyền làm chủ của nhân dân; trừng trị thích đáng các hành vi lợi dụng dân chủ làm tổn hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc và đời sống nhân dân.

Điều quan trọng nữa là, muốn thực hiện tốt dân chủ trong xã hội, trước hết phải bảo đảm phát huy dân chủ trong Đảng. Chúng ta đều biết rằng, Đảng là hạt nhân lãnh đạo, mỗi đảng viên dù có chức vụ hay không có chức vụ đều phải có trách nhiệm xây dựng Đảng vững mạnh; phải có trách nhiệm trong phát huy quyền làm chủ của nhân dân, vì vậy thực hành dân chủ rộng rãi trong Đảng (ở mỗi cơ quan, tổ chức, khu dân cư) sẽ góp phần khắc phục bệnh thủ cựu, độc đoán, chuyên quyền trong một bộ phận cán bộ, đảng viên. Thực hiện tốt dân chủ trong Đảng sẽ lan tỏa và có ý nghĩa quyết định đến việc thực hiện và phát huy dân chủ trong toàn xã hội; ngược lại, không mở rộng, phát huy dân chủ trong Đảng thì không thể phát huy dân chủ trong toàn xã hội, và như thế thì bản chất tốt đẹp, tính ưu việt của chế độ dân chủ XHCN cũng chỉ là ngôn từ không có thực. Dân chủ là bản chất của chế độ xã hội chủ nghĩa, là nền tảng, động lực phát triển đất nước. Vì vậy, việc coi trọng phát huy dân chủ trong thực tiễn đời sống, bảo đảm mọi quyền lực đều thuộc về nhân dân như trong Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XII của Đảng là nhân tố tất yếu trên con đường dựng xây CNXH.

PHAN VĂN PHẤN

Phó Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Lâm Đồng