Chất lượng sữa bột: Nội không thua ngoại!

Sáng 16-7, Pháp Luật TP.HCM Online (PLO) đã tổ chức bàn tròn doanh nghiệp “Sữa: Giá và chất lượng”. Khách mời gồm chuyên gia dinh dưỡng Ths-bác sĩ Đào Thị Yến Phi (chuyên gia Nhi khoa - Dinh dưỡng, Trung tâm Đào tạo bồi dưỡng cán bộ y tế TPHCM), đại diện hai công ty sữa nội là bà Bùi Thị Huơng, Giám đốc đối ngoại Công ty cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk), bà Nguyễn Thị Lan Hương, Phó Tổng giám đốc Công ty Nutifood. Qua trao đổi, các khách mời đã cung cấp nhiều kiến thức giúp bạn đọc có cái nhìn khách quan và tự tin hơn trong lựa chọn loại sữa để mua cho con em mình. Trẻ uống nhiều sữa có trở thành nhân tài? . Quan điểm sữa là nguồn dinh dưỡng chính không thể thiếu để trẻ em phát triển trí tuệ, thông minh hơn, học giỏi hơn, khỏe khoắn hơn có đúng không thưa bác sĩ? Hay tùy từng lứa tuổi, sữa sẽ có những tác dụng nhiều, ít khác nhau? Ths. BS ĐÀO THỊ YẾN PHI: Đối với mỗi lứa tuổi khác nhau, sữa đóng vai trò quan trọng khác nhau. Đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi thì chắc chắn sữa là loại thực phẩm duy nhất cho trẻ, dù là sữa mẹ hay sữa bột. Khuyến cáo chung thì sữa mẹ vẫn là thực phẩm tốt nhất cho trẻ nhỏ bởi vì sữa mẹ phù hợp với tiêu hóa và các nhu cầu sinh lý, sự phát triển thể chất của trẻ. Tuy nhiên, có thể cho trẻ nhỏ dùng thêm sữa bột như trường hợp mẹ thiếu sữa, mẹ bị bệnh hay bé không dung nạp với sữa mẹ. Đó là những trường hợp cần dùng thêm sữa ngoài. Chỉ với sữa, trẻ sẽ được nhận đầy đủ tất cả cân bằng dinh dưỡng cho nhu cầu phát triển vì bản thân sữa là thực phẩm hoàn hảo nhất trong thiên nhiên. Đối với nhóm trẻ từ 6 tháng đến 2 tuổi, sau khi có ăn dặm rồi thì mặc dù thức ăn có thể cung cấp được từ khoảng 20 - 70 % khẩu phần nhưng sữa vẫn là nguồn cung cấp canxi chính cho cơ thể. . Để xác định loại sữa có phù hợp cho trẻ hay không thì cần chú ý những tiêu chí gì? BS Yến Phi: Trẻ có nhiều độ tuổi khác nhau: Dưới 6 tháng tuổi, 6 - 12 tháng tuổi, trên 12 tháng tuổi... Với mỗi độ tuổi thì nhu cầu sữa của trẻ khác nhau, vì thế cần biết để có dùng sữa hoàn toàn hay kèm ăn dặm, ăn chính... Nhìn chung thì sữa phải đạt đủ tiêu chuẩn sữa căn bản. Sữa căn bản có hàm lượng đạm trung bình phải tương đương như lượng sữa bò vắt ra, phải đạt 20 - 25%. Những thành phần còn lại như chất đường, chất béo, các loại vitamin... phải đạt tiêu chuẩn căn bản tương đương như sữa bò vắt ra. Nhu cầu sữa trung bình đối với trẻ dưới 2 tháng tuổi có khi chiếm tới 100% hoặc tối thiểu đạt 30% khẩu phần của trẻ. Đối với trẻ 2 tuổi là 30% từ sữa, 70% từ thức ăn. Còn đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi thì sữa chắc chắn cần đến 100%. Đối với nhóm trẻ dậy thì và tiền dậy thì, lượng sữa hàng ngày có thể lên đến 1 - 1,5 lít, chiếm đến 30 - 40% khẩu phần tương đương với trẻ dưới 2 tuổi. Còn với các độ tuổi khác thì sữa chỉ là thực phẩm bổ sung, chiếm từ 5% - 10% khẩu phần. . Như vậy sữa không phải là tất cả mà chỉ là một phân nhu cầu dinh dưỡng của trẻ em? BS Yến Phi: Đúng là một phần nhưng là một phần rất quan trọng. Bởi với trẻ em dưới 2 tuổi, ngoài sữa thì không cón nguồn dinh dưỡng nào cung cấp canxi nào khác. Mà chúng ta biết dưới 18 tuổi thì canxi là một trong những tố chất rất quan trọng cho sự phát triển thể chất của trẻ. Mặt dù nói không phải là tất cả nhưng nó là không thể thiếu được bởi trẻ dưới 2 tuổi không thể ăn được cá nhỏ, tép nhỏ… là các chất có nhiều canxi. Trong khi đó, các thực phẩm khác không thể cung cấp canxi như sữa. . Vậy nếu cho trẻ uống thêm thuốc bổ nước canxi thì trẻ có hấp thụ được tốt không? BS Yến Phi: Giống như xây nhà không thể thiếu thép, xi măng, gạch…, trong sữa bột ngoài canxi còn có phải phốt pho, vitaminB, A và các loại chất đạm để giúp cơ thể trẻ hấp thụ lượng canxi đó. Vì thế, không thể cho trẻ uống canxi để thay thế canxi trong sữa được. Mặt khác, tùy từng cơ địa của trẻ, lượng hấp thụ canxi sẽ khác nhau. Nếu trẻ không hấp thụ được hết lượng canxi mà ta cho trẻ uống vào quá nhiều thì phần dư ra còn có thể gây tác hại cho sức khỏe của trẻ. Trẻ trong giai đoạn từ lúc sinh ra cho đến 2 tuổi thì dinh dưỡng (nhất là sữa mẹ hoặc thay thế bằng sữa bột trong những trường hợp nhất định) đóng góp một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc hình thành não. Trong giai đoạn này, nếu cung cấp sữa không đầy đủ thì não của trẻ phát triển không đầy đủ dẫn đến kém phát triển sau này. Trẻ dưới 2 tuổi thì sữa đóng góp vào sự phát triển của trí thông minh trẻ là không thể chối cãi. Còn trên 6 tuổi rồi thì não đã phát triển gần hoàn chỉnh, sữa chỉ là một phần trong dinh dưỡng. Thành phần cơ bản của sữa bột là gì? . Về thành phần dinh dưỡng, sữa bột nội liệu có thua sữa bột ngoại hay không? Bác sĩ Yến Phi: Như tôi nói, sữa bột phải đạt các thành phần tiêu chuẩn căn bản như đường bao nhiêu, đạm bao nhiêu… thì đó mới là sữa. Về thực chất, nếu đã có các thành phần cơ bản của sữa thì đã cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho bé rồi, còn những chất thêm vào trên tiêu chuẩn căn bản là do nhà sản xuất muốn nhắm vào một số đối tượng đặc biệt. Ví dụ: Chất DHA được thêm vào sữa bột dành cho bé dưới 12 tháng tuổi khi gan của bé chưa chuyển hóa tốt. Đây là đặc thù của từng dòng sản phẩm mà doanh nghiệp nhắm vào cho từng nhóm khách hàng sử dụng. Chứ về căn bản, nếu sữa đã đầy đủ thành phần tiêu chuẩn cơ bản thì như vậy dinh dưỡng đã đủ cho trẻ. Bà Bùi Thị Huơng, Giám đốc đối ngoại Vinamilk: Tôi cũng đồng tình với chuyên gia dinh dưỡng Yến Phi. Sữa phải có đầy đủ các tiêu chuẩn thế giới về hàm lượng cho phép. Đối với sữa dành cho các nhóm tuổi dưới 6 tháng tuổi, 6 tháng tuổi tới 2 tuổi, trên 3 tuổi đều có những tiêu chuẩn khắt khe riêng. Đối với Vinamilk, chúng tôi bán sữa để cho mọi trẻ em Việt Nam có thể dùng. Ví dụ: Loại sữa bột 900 g, chúng tôi bán với giá 130.000 đồng tại các đại lý. Đây là mức giá có thể chấp nhận được. Chúng tôi cũng đã làm những kiểm chứng lâm sàng tại Viện Dinh dưỡng quốc gia. Chúng tôi lấy sữa do Vinamilk và sữa của một hãng nước ngoài sản xuất cho hai nhóm trẻ sử dụng thì thấy hai nhóm trẻ này phát triển tương đương nhau. Nguyên liệu được chúng tôi nhập từ Úc, New Zealand... là những nước có nền nông nghiệp phát triển, họ cung cấp đa phần nguyên liệu sữa cho cả thế giới. Chúng tôi cũng có hợp tác với viện dinh dưỡng nghiên cứu về nhu cầu dinh dưỡng của trẻ em Việt Nam. Vì bà mẹ Việt Nam khi mang thai có nhu cầu dinh dưỡng khác với các bà mẹ khi mang thai trên thế giới. Các bà mẹ của chúng ta ăn uống theo tập quán thay vì chú ý đến dinh dưỡng. Nghiên cứu như vậy để tìm kiếm công thức sữa cho trẻ em Việt Nam cho phù hợp. Bà Nguyễn Thị Lan Hương, Phó Tổng giám đốc Nutifood: Trên thị trường có hơn 200 loại sữa khác nhau. Khi đưa ra một loại sữa mới, chúng tôi cũng phải trải qua các kiểm nghiệm của các đơn vị của ngành y tế. Thông thường, sữa gồm ba thành phần: Đạm, đường, béo. Sữa có khoảng 20% - 25% đạm, các loại kháng chất là canxi, natri, sắt…, vitamin A, D... Tôi dám chắc nhiều sản phẩm của các công ty sữa nội có thương hiệu có thành phần dinh dưỡng còn cao hơn cả một số hãng sữa ngoại vì khi xây dựng các công thức sữa, chúng tôi phải tham khảo các thành phần của các công ty sữa ngoại cùng loại để làm tốt hơn mới có thể cạnh tranh được. Tất cả thành phần dinh dưỡng, định lượng chúng tôi có ghi rõ trên bao bì, bản đăng ký. Thậm chí chất DHA chúng tôi cũng đi nhập từ Hà Lan, Bỉ về để bổ sung vào sữa Nutifood để cung cấp cho khách hàng là trẻ em Việt Nam. Khi các bà mẹ đi chọn sữa cho con, chúng tôi khuyên nên so sánh các thành phần của sữa giữa các loại sữa truớc đã. Nếu được, các bà mẹ nên so sánh chất lượng của ba, bốn loại sữa khác nhau trên cùng một nhóm tuổi và giá cả là có thể thấy ngay chất lượng của các chất không thay đổi mà giá cả sữa nội lại mềm hơn rất nhiều. Sữa nội cũng xài nguyên liệu ngoại . Nguyên liệu để làm ra sữa bột nội do công ty sữa trong nước tự sản xuất hay phải nhập từ nước ngoài? Bà Nguyễn Thị Lan Hương, Phó Tổng giám đốc Nutifood: Hiện nay, sữa bò tươi của Việt Nam còn không đủ cho nhu cầu sản xuất sữa nước, mặt khác nước ta lại chưa có máy móc để sản xuất sữa bột nên chúng tôi vẫn phải nhập nguyên liệu từ các nước như Úc, New Zealand. Tại những nước đó, lượng sữa tươi sản xuất rất nhiều và đảm bảo. Có nhiều trang trại bò sữa được xây dựng gần như theo kiểu chăn nuôi thiên nhiên hoàn toàn nên chất lượng hoàn toàn đảm bảo. Họ sản xuất được lượng sữa tươi nhiều nên đã sản xuất thành sữa bột để bán cho nước ngoài. Cách thức làm từ sữa tươi sang sữa bột rất phức tạp. Họ có cả máy phun sấy sữa tươi và biến sữa tươi thành sữa bột. Mất khoảng tám lít sữa tươi để tạo ra một ký sữa bột. Bà Bùi Thị Hương, Giám đốc đối ngoại Vinamilk: Ngoài sản phẩm sữa tươi có nguồn gốc trong nước, sữa bột của Vinamilk cũng đều nhập nguyên liệu từ các nước phát triển về sữa như Nutifood. Giải bài toán giá sữa . Các vị bình luận thế nào về việc nhiều loại sữa ngoại nhập khẩu bị đẩy giá lên rất cao, gấp hai ba lần giá gốc tại nước sản xuất khi vào Việt Nam khiến trẻ em Việt Nam phải uống sữa ngoại với giá cao gần nhất thế giới mà báo chí đã đăng tải thời gian qua? Bà Nguyễn Thị Lan Hương, Phó Tổng giám đốc Nutifood: Tôi không cực đoan đến mức nói chúng ta không nên dùng hàng ngoại, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế thị trường như hiện nay. Với những khách hàng có khả năng tài chính dồi dào, anh có thể chọn cho mình bất cứ loại sữa nào cho con mình, kể cả những loại cực đắt. Nhưng tôi hơi tiếc cho những bà mẹ có thu nhập trung bình phải gồng mình, chắt chiu từng đồng để mua sữa ngoại cho con trong khi sữa nội có các thành phần dinh dưỡng tương đương mà giá lại mềm hơn rất nhiều. Bà Bùi Thị Lan Hương, Giám đốc đối ngoại Vinamilk: Người tiêu dùng đang trả giá cao cho chính thương hiệu mà họ tin tưởng. Ai cũng mong con mình sẽ trở thành thần đồng, tiến sĩ nọ kia… như một vài hãng sữa đã quảng cáo trên truyền hình. Nhưng trong bối cảnh kinh tế suy thoái hiện nay, chúng ta nên tiết kiệm chi tiêu bằng cách bỏ ra số tiền mua sữa phù hợp với giá trị mà nó có chứ không nên chạy theo những quảng cáo quá lố của một số hãng sữa ngoại. Riêng Vinamilk, sáu tháng đầu năm 2009 đã tiêu thụ gần một tỷ sản phẩm. Tiêu chí của chúng tôi là kinh doanh lấy lời ít trên mỗi sản phẩm để có một luợng lớn trẻ em Việt Nam được hưởng dinh dưỡng tốt do sữa mang lại. Vì vậy, chúng tôi không bao giờ quay lưng lại với quyền lợi của khách hàng. Quảng cáo nhiều: Các bà mẹ phải chi tiền nhiều . Có phải các công ty sữa nội đang gặp khó khi quảng bá sản phẩm ra công chúng? Có phải do vướng quy định chỉ cho phép chi tối đa 10% để quảng cáo? Bà Bùi Thị Huơng, Giám đốc đối ngoại Vinamilk: Nếu công ty sữa chi cho quảng cáo quá nhiều thì phải đưa số tiền quảng cáo vượt mức trần 10% cho phép hạch toán vào giá bán, đẩy giá bán lên rất cao. Do đó, chúng tôi suy nghĩ rất kỹ vì chi phí quảng cáo lớn thì sẽ khó cạnh tranh. Trong khi đó, nhiều hãng sữa ngoại tận dụng tâm lý “sính” hàng ngoại của không ít khách hàng để mạnh tay chi cho quảng cáo với một tỷ lệ khổng lồ, có công ty chi tới 50% rồi đưa vào giá bán mà người tiêu dùng phải gánh chịu. Thật ra, anh nào nắm thị phần lớn thì có thể thay đổi, điều chỉnh mức giá chứ doanh nghiệp nhỏ thì hơi khó. Trong khi Vinamilk và Nutifood hiện chỉ chiếm thị phần sữa bột trong nước khoảng 20%, còn lại chiếm đa số là các hãng sữa ngoại. Bà Nguyễn Thị Lan Huơng, Phó Tổng giám đốc Nutifood: Đối với lứa tuổi từ 1-3, sữa của công ty tôi có giá chỉ bằng phân nửa giá các hãng sữa nước ngoài tương đương về chất lượng. Chúng tôi không muốn đẩy mạnh quảng cáo hơn vì chắc chắn giá sữa sẽ phải tăng theo và ảnh hưởng đến số đông khách hàng mà chúng tôi huớng tới. BS Yến Phi: Tôi thấy các doanh nghiệp nước ngoài hay tiếp thị những sản phẩm đi kèm với sữa như tổ chức các buổi hội thảo giới thiệu các kết quả kiểm nghiệm sữa, cách sử dụng cũng như các buổi tư vấn sử dụng giá sữa rồi bộ test đánh giá trí thông minh. Sữa chỉ là một phần chứ họ còn nhắm tới các yếu tố xã hội khi sử dụng các sản phẩm. Điều này, các công ty sữa nội cũng nên lưu ý để thu hút sự chú ý, hấp dẫn khách hàng. . Một số doanh nghiệp công bố bổ sung DHA, canxi... trong sữa bột, phải chăng càng bổ sung nhiều các chất này thì sữa càng bổ dưỡng? BS Yến Phi: DHA là chất thêm vào. Đây là chất thêm vào đã được công bố, còn rất nhiều chất dinh dưỡng khác khác đã có chứa trong sữa bột tự nhiên mà chưa được công bố. Bà Nguyễn Thị Lan Huơng, Phó Tổng giám đốc Nutifood: Theo tôi, càng bổ sung nhiều thì lại càng… dở vì mùi vị của nó không thơm ngon như sữa bột tự nhiên. Mà sữa cho trẻ em trước hết uống phải ngon. Đây là thực phẩm chứ không phải là thuốc. Nếu muốn có nhiều DHA, người ta nên cho trẻ uống dầu gan cá sẽ tốt hơn. Cách ăn của người Việt Nam mình là ăn có cảm quan: Có màu, mùi vị. Chúng tôi đã thuê một công ty kiểm định độc lập đi kiểm tra mức độ cảm quan của sữa Nutifood với một sản phầm cùng loại của một hãng sữa ngoại. Kết quả là khi chúng tôi xóa hai nhãn đi thì sữa Nutifood được công nhận là có mùi thơm hơn, uống ngon hơn. Nhưng khi đưa đầy đủ nhãn hai loại sữa ra cùng lúc thì người tiêu dùng lại cho rằng sữa ngoại ngon hơn. Bà Bùi Thị Hương, Giám đốc đối ngoại Vinamilk: Sữa căn bản phải đầy đủ các chất đạm, béo, canxi, còn bổ sung chất khác thì sữa nội hoàn toàn đầy đủ thậm chí về tiêu chuẩn, có khi còn cao hơn sữa ngoại cho trẻ từ sơ sinh đến trưởng thành. Tùy đối tượng khách hàng, chúng tôi hoàn toàn có thể thêm vào sữa các chất vi lượng khác cao hơn cả các loại sữa nước ngoài, nếu muốn. Tuy nhiên, chúng tôi chú trọng đáp ứng nhu cầu của từng đối tượng sử dụng sữa nội cho phù hợp với điều kiện thể trạng người Việt Nam hơn là chạy đua về các chất vi lượng đó. Kiểm định chất lượng sữa: Cần thận trọng khi công bố kết quả . Liên quan việc công bố các xét nghiệm chất lượng sữa, dự án Luật Tiếp cận thông tin đang được lấy ý kiến người dân có điều khoản về việc này. Theo đó, các cơ quan chức năng sẽ phải chủ động công bố thông tin xét nghiệm chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm nếu thấy chất lượng không đạt yêu cầu, gây nguy hiểm cho sức khỏe người sử dụng. Ý kiến các vị về vấn đề này ra sao? Bà Bùi Thị Hương, Giám đốc đối ngoại Vinamilk: Về việc ba mẫu sản phẩm của Vinamilk mà Chi cục Quản lý thị trường TP Hải Phòng vừa công bố là thiếu Lipid mới đây, Vinamilk đã phản bác là thông tin đó không chính xác vì sai quy trình lấy mẫu. Khi lấy mẫu, không có đại diện công ty tại đó là không được. Vinamilk đã nhờ một đơn vị trung gian thứ ba kiểm nghiệm lại đúng lô sản phẩm mà Chi cục Vệ sinh an toàn thực phẩm TP Hải Phòng đã kiểm nghiệm. Kết quả kiểm nghiệm này cũng như kết quả kiểm nghiệm định kỳ theo quy định tại cơ quan chức năng đều cho thấy hàm lượng chất béo của các sản phẩm trên đều đạt hoặc vượt chỉ tiêu Vinamilk đã công bố. Khi xảy ra vụ sữa Tam Lộc có nhiễm melamine ở Trung Quốc trước đây, nhiều công ty trong nước cũng bị “đánh” tơi tả, dù chỉ là đơn vị nhập khẩu nguyên liệu từ Trung Quốc và hoàn toàn không có lỗi gì trong việc bỏ melamine vào nguyên liệu sữa. Ngay cả tại nuớc ngoài, các chất vi lượng được kiểm tra và quy định hàm lượng được phép cũng rất khác nhau nên người ta thường tranh cãi nhau rất lâu trước khi đưa lên truyền thông. Chúng tôi cũng mong có “luật chơi” về cung cấp thông tin cho người dân một cách sòng phẳng về chất lượng sản phẩm để doanh nghiệp chúng tôi nắm rõ. Doanh nghiệp sản xuất sữa rất dễ tổn thương nếu báo chí vô tình vội thông tin một vài sản phẩm nào đó bị lỗi trong quá trình vận chuyển hoặc bảo quản. Nếu được, trước khi thông tin, các báo, đài có thể liên hệ với các công ty sữa chúng tôi để có lời giải đáp đầy đủ, toàn diện hơn.