Việt Nam lên tiếng trước phát biểu của Campuchia về kênh đào Funan Techo

Cụ thể ngày 5/5, trả lời câu hỏi của phóng viên đề nghị cho biết phản ứng của Việt Nam trước những phát biểu gần đây của phía Campuchia về việc triển khai dự án kênh đào Funan Techo, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng nhấn mạnh:

"Việt Nam luôn coi trọng, dành ưu tiên hàng đầu cho mối quan hệ láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài với Campuchia trong chính sách đối ngoại của mình, mong muốn quan hệ hai nước ngày càng phát triển đi vào chiều sâu, thiết thực, hiệu quả trên các lĩnh vực vì lợi ích của nhân dân hai nước".

Lãnh đạo hai Đảng, hai Nhà nước đã khẳng định truyền thống lịch sử quan hệ đoàn kết, gắn bó Việt Nam - Campuchia là nhân tố hết sức quan trọng, là nguồn sức mạnh to lớn đối với sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ độc lập trước đây cũng như công cuộc xây dựng và phát triển của mỗi nước ngày nay.

Kênh đào Funan Techo sẽ giảm khoảng cách vận chuyển hơn 69 km từ cảng tự trị Phnom Penh đến cảng tự trị Sihanoukville (Ảnh: khmertimeskh.com)

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao khẳng định, Việt Nam luôn ủng hộ, vui mừng và đánh giá cao về những thành tựu Campuchia đã đạt được trong thời gian qua.

Đối với dự án kênh đào Funan Techo, Việt Nam rất quan tâm và tôn trọng lợi ích chính đáng của Campuchia theo tinh thần của Hiệp định Mê Công 1995, phù hợp với các quy định liên quan của Ủy hội sông Mê Công và quan hệ láng giềng hữu nghị truyền thống giữa hai nước.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao nêu rõ: “Chúng tôi mong rằng Campuchia tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Việt Nam và các nước trong Ủy hội sông Mê Công chia sẻ thông tin, đánh giá đầy đủ tác động của dự án này đối với nguồn nước, tài nguyên nước và môi trường sinh thái của khu vực tiểu vùng sông Mê Công”.

“Cùng các biện pháp quản lý phù hợp nhằm bảo đảm hài hòa lợi ích của các quốc gia ven sông, quản lý, sử dụng hiệu quả và bền vững nguồn nước và tài nguyên nước sông Mê Công, vì sự phát triển bền vững của lưu vực, tình đoàn kết gắn bó giữa các quốc gia ven sông và tương lai của các thế hệ mai sau”, bà Phạm Thu Hằng nhấn mạnh.

Theo Ủy ban sông Mê Công Việt Nam, Dự án kênh đào Funan Techo của Campuchia sẽ nâng cấp và cải tạo 180 km tuyến kênh/sông, bao gồm:

Đoạn thứ nhất (chiều dài khoảng 20 km) nối sông Mê Công với sông Bassac.

Đoạn thứ hai tiếp tục chạy dọc theo sông Bassac đến điểm kết nối với kênh giao thông thủy từ sông Bassac ra cảng Kẹp (chiều dài khoảng 30 km).

Đoạn thứ ba dài 130 km nối sông Bassac (tại điểm cách biên giới Việt Nam - Campuchia khoảng 20 km) với cảng Kẹp của Campuchia.

Phía Campuchia thông báo các đoạn kênh này được thiết kế với kích thước đủ lớn (bề rộng đáy kênh 50 m, bề rộng mặt kênh từ 80-120 m và chiều sâu mực nước trong kênh 4,7 m) để các tàu tải trọng đến 1.000 tấn có thể đi qua.

Dự án sẽ xây dựng 3 cống (âu thuyền) để điều tiết dòng chảy, duy trì sự ổn định của mực nước trong kênh giao thông thủy và chống xâm nhập mặn. Các cống này có chiều dài 135 m, chiều rộng 18 m, độ sâu 5,8 m.

Bên cạnh các hạng mục công trình trên, Dự án cũng tiến hành xây dựng 11 chiếc cầu giao thông (dài 161 m, rộng 12 m) bắc qua tuyến kênh để phục vụ nhu cầu đi lại của người dân.

Dự kiến Dự án sẽ được khởi công trong năm 2024 và hoàn thành vào năm 2027 với tổng lượng hàng hóa lưu thông qua tuyến đường thủy mới này là 7 triệu tấn/năm.

Trên cơ sở nghiên cứu các thông tin thông báo về dự án cho Ủy hội sông Mê Kông quốc tế của Campuchia, Ủy ban sông Mê Kông Việt Nam đã trao đổi song phương với phía Campuchia ở các cấp để nêu quan ngại của Việt Nam về tác động của dự án tới Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) và đề nghị phía Campuchia chia sẻ các thông tin chi tiết về dự án.

Bao gồm báo cáo khả thi dự án; tiến hành nghiên cứu chung về tác động của dự án; áp dụng hướng dẫn đánh giá tác động xuyên biên giới của Ủy hội sông Mê Kông quốc tế cho dự án nhằm đạt được sự hiểu biết chung về các tác động xuyên biên giới của dự án và các biện pháp giảm thiểu phù hợp.

Tại các cuộc tiếp xúc, Ủy ban sông Mê Kông Campuchia đã ghi nhận các quan ngại của phía Việt Nam về dự án và thông báo đang làm việc với các bộ, ngành liên quan của Campuchia để chuyển tải các ý kiến của phía Việt Nam.

Ủy ban sông Mê Kông Việt Nam đã đề nghị Ban Thư ký Ủy hội hỗ trợ các quốc gia triển khai nghiên cứu về đánh giá tác động xuyên biên giới của Dự án. Ban Thư ký Ủy hội đang khẩn trương tiến hành nghiên cứu độc lập về tác động của dự án, đặc biệt là các tác động xuyên biên giới, đề xuất các biện pháp giảm thiểu và giám sát tác động.

Bên cạnh đó, vào ngày 23/4, Ủy ban sông Mê Kông Việt Nam đã phối hợp với Ban Thư ký Ủy hội sông Mê Kông quốc tế tổ chức cuộc họp tham vấn về Dự án. Các đại biểu tại cuộc họp tham vấn đã nêu các quan ngại về dự án, bao gồm các tác động của dự án đến tài nguyên nước vùng ĐBSCL, đặc biệt trong bối cảnh hạn mặn diễn ra ngày càng thường xuyên và khắc nghiệt hơn.

Việc kênh đào Funan Techo sẽ chuyển nước từ sông Bassac, là phân lưu của sông Mê Kông ra cảng Kẹp nằm ngoài lưu vực sẽ gây suy giảm tài nguyên nước tới đồng bằng, có thể gây các tác động tiêu cực đến các hoạt động sinh kế, sản xuất của người dân địa phương và các hệ sinh thái tự nhiên.

Theo Ủy ban sông Mê Kông Việt Nam, các thông tin chính thức do phía Campuchia thông báo là kênh đào Funan Techo chỉ phục vụ mục đích giao thông thủy.

Tuy nhiên, theo các thông tin của báo chí và phát biểu của lãnh đạo Campuchia, kênh đào còn phục vụ mục đích tưới nông nghiệp và phát triển kinh tế xã hội vùng Tây Nam của Campuchia.

Chưa đủ thông tin về vận hành của 3 cống âu thuyền thuộc dự án, Việt Nam mong muốn Campuchia sẽ sớm chia sẻ các thông tin chi tiết về mục tiêu và về thiết kế, vận hành của dự án.

Việt Nam cũng mong muốn Campuchia sớm cung cấp các thông tin và tham gia nghiên cứu chung về tác động của dự án và thống nhất các giải pháp giảm thiểu và giám sát tác động phù hợp.

Trước đó, bà Nguyễn Thị Thu Linh, Chánh Văn phòng Thường trực Ủy ban sông Mê Công Việt Nam đánh giá cao nỗ lực của Ban thư ký Ủy hội sông Mê Công quốc tế trong việc tiến hành nghiên cứu độc lập tác động của Dự án.

Bà Linh thông tin, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ủy ban sông Mê Công Việt Nam sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Ban Thư ký Ủy hội sông Mê Công quốc tế, Campuchia và các quốc gia thành viên Ủy hội để thúc đẩy tiến độ thực hiện nghiên cứu về tác động của Dự án, đề xuất các biện pháp giảm thiểu, giám sát tác động và sẽ tiếp tục tham vấn tại quốc gia.

. Thanh Nhung