Tránh tình trạng 'không quản được thì cấm'

Sáng 24/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) tiếp tục Phiên họp thứ 25, cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Viễn thông (sửa đổi).

Báo cáo một số vấn đề lớn về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) Lê Quang Huy cho biết, có ý kiến đề nghị bổ sung quy định việc chia sẻ cơ sở hạ tầng viễn thông thì phải ưu tiên miễn phí đối với các trường hợp cấp bách, các trường hợp thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh.

Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT Lê Quang Huy.

Về vấn đề này, Thường trực Ủy ban KH,CN&MT nhận thấy, đối với việc chia sẻ cơ sở hạ tầng viễn thông của doanh nghiệp viễn thông trong trường hợp khẩn cấp, điểm i khoản 2 Điều 13 quy định nghĩa vụ của doanh nghiệp viễn thông phải thực hiện yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền huy động một phần hoặc toàn bộ cơ sở hạ tầng viễn thông; việc thanh toán, bồi thường thiệt hại (nếu có) được thực hiện theo pháp luật về quốc phòng, an ninh quốc gia, tình trạng khẩn cấp và trưng mua, trưng dụng tài sản.

Đối với việc chia sẻ cơ sở hạ tầng viễn thông của doanh nghiệp để phục vụ thực hiện nhiệm vụ thường xuyên về quốc phòng, an ninh, dự thảo luật quy định việc này thực hiện trên cơ sở hợp đồng, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của các bên là phù hợp, nhằm bảo đảm tính minh bạch. Bên cạnh đó, khoản 4 Điều 19 quy định việc thiết lập các mạng viễn thông dùng riêng để thường xuyên phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung thảo luận.

Về Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích, Chủ nhiệm Ủy ban KHCN&MT Lê Quang Huy cho biết hiện có 2 loại ý kiến: Loại ý kiến thứ nhất không quy định quỹ trong luật vì hiện nay đã phủ sóng tất cả vùng sâu, vùng xa; hoạt động chưa phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước; hoạt động chưa hiệu quả, nhiều vướng mắc, bất cập. Loại ý kiến thứ hai đề nghị tiếp tục duy trì quỹ nhưng cần hoàn thiện quy định về quỹ cho phù hợp, hoạt động hiệu quả hơn.

Thường trực Ủy ban KH,CN&MT thống nhất với loại ý kiến đề nghị tiếp tục quy định quỹ. Trong đó, một trong những lý do quan trọng là Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã xác định: "Chú trọng phát triển hạ tầng thông tin, viễn thông, tạo nền tảng chuyển đổi số quốc gia, từng bước phát triển kinh tế số, xã hội số". Tại các vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, cần tiếp tục triển khai hạ tầng cáp quang, phủ sóng 4G, 5G đến địa bàn cấp thôn; đồng thời, tiếp tục hỗ trợ các đối tượng sử dụng dịch vụ viễn thông công ích, thiết bị đầu cuối.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương phát biểu tại phiên họp.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng xác định vấn đề này rất rõ, vấn đề là làm sao phủ sóng mạnh cho vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo vì "ngay ở Hà Nội mà wifi nhiều khi còn lên, xuống thất thường". Doanh nghiệp viễn thông thường không chọn đầu tư cho những vùng này khi doanh thu không đủ bù đắp chi phí, nên luật cần tính các chính sách hỗ trợ. Cùng với đó, Nhà nước cũng cần quan tâm đầu tư hạ tầng và kêu gọi doanh nghiệp chung tay để đảm bảo.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng, cần thay đổi tư duy và có tính chiến lược để tránh tình trạng "không quản được thì cấm". "Việc hình thành các quỹ ngoài ngân sách trên tất cả các lĩnh vực là cần thiết để hỗ trợ Nhà nước, vì "miếng bánh" ngân sách Nhà nước có hạn, không thể nào có nguồn đảm bảo tất cả. Vấn đề là quản lý thế nào, bởi thực tế nhiều quỹ hoạt động kém do nguồn hình thành không rõ ràng, không minh bạch nên "quản không được thì cấm"; mô hình tổ chức hoạt động không thống nhất, mỗi ông làm mỗi kiểu", ông phân tích.

Toàn cảnh phiên họp.

"Nên nghiên cứu ban hành luật quản lý quỹ ngoài ngân sách để quản lý cụ thể, thiết thực, không nên loay hoay bàn có duy trì quỹ hay không. Ta cứ thả nổi nên mới nảy sinh tiêu cực, lợi ích nhóm cũng như có các vấn đề phức tạp. Chính phủ cần nghiên cứu xây dựng luật, không ở nhiệm kỳ này thì cho nhiệm kỳ sau", Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nêu quan điểm, đồng thời thống nhất quy định Quỹ dịch vụ viễn thông công ích, hoàn thiện quy định về nguồn hình thành, mô hình, phương thức, quy chế hoạt động.

Báo cáo thêm vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, bất kỳ giấy phép dịch vụ viễn thông nào được cấp đều yêu cầu doanh nghiệp có trách nhiệm phủ sóng rộng, nếu không thì Nhà nước phải đứng ra phủ sóng rộng. Doanh nghiệp đóng tiền vào quỹ và Nhà nước dùng nguồn này giao cho nhà mạng phủ sóng vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Thời gian qua, quỹ này góp phần quan trọng phổ cập dịch vụ viễn thông và thực tế Việt Nam đang có thứ hạng cao.

Thừa nhận việc vận hành quỹ còn nhiều tồn tại, song Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, đó chủ yếu là do cơ chế quản lý quỹ, như tiền của Nhà nước nên rất khó chi; mới chi sử dụng hỗ trợ người nghèo, phát triển hạ tầng chưa nhiều nên tồn dư quỹ lớn... Bộ trưởng khẳng định, việc sửa luật lần này giao Chính phủ quy định theo hướng chi tiền ngoài ngân sách để tháo gỡ việc xây dựng hạ tầng mạng lưới. "Hiện 8.000 thôn, bản chưa có cáp quang, 4G chưa đến vùng sâu, vùng xa nhiều nên yêu cầu Quỹ dịch vụ viễn thông công ích rất lớn", Bộ trưởng thông tin thêm.

Quỳnh Vinh