Thuốc điều trị có thể giảm nguy cơ COVID kéo dài hay không?

Nội dung

I.Suy nhược nặng do triệu chứng COVID kéo dài
II. Các thuốc điều trị COVID-19 hiện nay có góp phần giảm nguy cơ COVID kéo dài?
1. Thuốc kháng virus điều trị COVID-19
2. Thuốc ức chế miễn dịch, thuốc kháng đông, thuốc chống viêm điều trị COVID-19
3. Thử nghiệm thuốc chống xơ phổi đối với F0 nặng thở oxy máy

Trong những ngày đầu tiên của đại dịch COVID-19, nhà miễn dịch học tiết niệu và lâm sàng Kari Tikkinen phải chứng kiến lịch trình các ca mổ kín mít của ông bị hoãn lại. Do đó, nhà khoa học tại Đại học Helsinki, Phần Lan có nhiều thời gian hơn để thử nghiệm lâm sàng các liệu pháp điều trị COVID-19.

Ngay từ khi đại dịch bắt đầu, trước khi thế giới biết đến hội chứng COVID kéo dài, Tikkinen đã nhận thấy cần phải theo dõi bệnh nhân mắc COVID-19 hàng tháng sau khi khỏi bệnh.

Các nhà nghiên cứu đang tìm hiểu hiệu quả lâu dài của thuốc điều trị COVID-19 ở F0 nặng nhập viện trong giảm nhẹ COVID kéo dài, ngăn ngừa biến chứng hậu COVID.

Hiện giờ, Kari Tikkinen cùng nhiều nhà khoa học khác hy vọng hiểu thêm về các biện pháp điều trị COVID-19 ở giai đoạn cấp tính có thể giảm các triệu chứng kéo dài nhiều tháng sau đó.

I.Suy nhược nặng do triệu chứng COVID kéo dài

COVID kéo dài, còn gọi là di chứng hậu COVID-19, thường được định nghĩa là các triệu chứng kéo dài hơn 3 tháng.

Nghiên cứu về COVID kéo dài đã "chậm chân" hơn các nghiên cứu về giai đoạn cấp tính ở người mắc COVID-19 nặng.

Những người trải qua hội chứng COVID kéo dài thường trải qua nhiều triệu chứng khác nhau từ nhẹ cho tới suy nhược cơ thể nghiêm trọng.

Các nhà nghiên cứu cho rằng có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng trên, từ tải lượng virus kéo dài, cho tới hệ miễn dịch tự tấn công cơ thể hoặc do biến chứng cục máu đông nhỏ li ti trong mạch máu. Nhiều nhà khoa học cho rằng tổng hòa của những nguyên nhân này gây ra tình trạng cơ thể suy nhược nghiêm trọng.

Cho tới nay, vaccine là cách tốt nhất để ngăn ngừa COVID kéo dài. Các vaccine ngừa COVID-19 có tác dụng ngăn ngừa lây nhiễm SARS-CoV-2, và có thể giảm nguy cơ COVID kéo dài sau nhiễm trùng đột phá ở người đã tiêm phòng.

Theo nhiều nghiên cứu, những người đã tiêm vaccine có thể giảm nguy cơ COVID kéo dài khi mắc COVID-19.

Một nghiên cứu cho thấy 41% trong số 3.000 người đã tiêm đủ 2 mũi vaccine nhiễm SARS-CoV-2 đã không xuất hiện các triệu chứng COVID kéo dài.

II. Các thuốc điều trị COVID-19 hiện nay có góp phần giảm nguy cơ COVID kéo dài?

Ngoài vaccine, chưa rõ các liệu pháp điều trị COVID-19 hiện tại góp phần giảm nguy cơ COVID kéo dài như thế nào?

Trên lý thuyết, một loại thuốc làm giảm các triệu chứng nghiêm trọng của bệnh thì cũng làm giảm độ nghiêm trọng của các triệu chứng kéo dài. Đó là ý kiến của nhà miễn dịch học Danny Altmann, tại Đại học Hoàng gia London (Imperial College London).

Tuy nhiên, COVID kéo dài không phải luôn gắn với giai đoạn cấp tính của bệnh. "Có rất nhiều người bị hội chứng COVID kéo dài dù là F0 rất ít hoặc không triệu chứng.", chuyên gia Altmann cho biết.

1. Thuốc kháng virus điều trị COVID-19

Một vài nghiên cứu tìm hiểu tác động của việc điều trị sớm bằng thuốc kháng virus đối với COVID kéo dài.

Một cuộc thử nghiệm lâm sàng mang tên PANORAMIC đang thử nghiệm tác động của thuốc kháng virus đường uống molnupiravir nhằm ngăn ngừa COVID tiến triển nặng. Thử nghiệm trên thu thập dữ liệu của bệnh nhân 3-6 tháng sau điều trị.

Tương tự, 2 thử nghiệm khác đối với thuốc kháng virus Paxlovid của Pfizer theo dõi bệnh nhân 6 tháng sau điều trị COVID.

Các thuốc kháng virus thường được sử dụng để điều trị cho các bệnh nhân có triệu chứng tương đối nhẹ.

Trong thử nghiệm SOLIDARITY của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phối hợp với Đại học Helsinki (Phần Lan), nhóm chuyên gia gồm Kari Tikkinen và các nhà khoa học khác đang nghiên cứu hiệu quả của điều trị trong giảm nhẹ triệu chứng COVID kéo dài. Các nghiên cứu viên hy vọng sẽ có kết quả sau 1 năm ở những người từng nhập viện điều trị COVID-19 và được điều trị bằng thuốc kháng virus remdesivir.

2. Thuốc ức chế miễn dịch, thuốc kháng đông, thuốc chống viêm điều trị COVID-19

Ngoài ra, còn 2 cuộc thử nghiệm khác của SOLIDARITY đối với thuốc ức chế miễn dịch infliximab và thuốc chống viêm imatinib (nhằm giảm nhiễm trùng mạch máu).

Các nhà nghiên cứu đang đi tìm thêm liệu pháp điều trị làm giảm nguy cơ COVID kéo dài. Thử nghiệm giảm nhẹ COVID-19 mang tên HEAL-COVID thử nghiệm 2 loại thuốc nhắm tới hệ tim mạch ở người bệnh nhập viện điều trị COVID-19. Một loại là thuốc kháng đông apixaban. Loại kia là atorvastatin - thuốc hạ cholesterol được cho là chống nhiễm trùng ở mạch máu, giảm nguy cơ hình thành cục máu đông.

Nghiên cứu sẽ điều tra xem liệu 1 trong 2 liệu pháp điều trị có giảm nhập viện và tử vong ở người mắc COVID-19 nặng kể từ lần xuất viện đầu tiên.

Gần 1/3 số bệnh nhân xuất viện sau điều trị COVID-19 đã tái nhập viện trong vòng 6 tháng, và 12% tử vong trong vòng 6 tháng kể từ lần đầu xuất viện. Chuyên gia Summers, người đứng đầu nghiên cứu cho rằng nguyên nhân dẫn đến tử vong ở những bệnh nhân nặng này có lẽ do biến chứng tim phổi.

3. Thử nghiệm thuốc chống xơ phổi đối với F0 nặng thở oxy máy

Tại Đại học Chicago ở bang Illinois, bác sĩ chăm sóc sức khỏe đặc biệt, chuyên gia tim mạch Ayodeji Adegunsoye đã nhận thấy khả năng tăng tích lũy tổn thương, mô bị xơ hóa thành sẹo ở phổi, hay còn gọi là chứng xơ phổi ở bệnh nhân COVID-19 nặng nhập viện cần đến thở oxy.

Ông đang thử nghiệm thuốc sirolimus, một loại thuốc ức chế miễn dịch đôi khi được kê đơn cho bệnh nhân ghép tạng, với hy vọng ngăn ngừa chứng xơ phổi ở người mắc COVID nặng phải thở máy.

Các nghiên cứu về hội chứng COVID kéo dài cần phải kiên nhẫn. Chuyên gia Altmann lạc quan rằng, năm nay sẽ có nhiều tiến bộ trong điều trị hậu COVID-19.

Nguyễn Vân