Những người phụ nữ lưu giữ lịch sử

Viện Phim Việt Nam đang lưu giữ, bảo quản gần 80.000 cuốn phim nhựa 35mm, 16mm, hơn 20.000 tên phim và hàng chục ngàn băng video trong hệ thống kho phim tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Công việc thầm lặng của họ góp phần lưu giữ những thước phim quý của thời đại, góp phần kể câu chuyện lịch sử hào hùng, bi tráng, những thành tựu to lớn của nước nhà cho các thế hệ mai sau.

Viện Phim Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) hiện nay có hệ thống kho phim tại Hà Nội và TP.HCM, đang lưu giữ gần 80.000 cuốn phim nhựa 35mm, 16mm, hơn 20 ngàn tên phim và hàng chục ngàn băng video.

Danh mục phim đang lưu trữ tại kho phim Hà Nội và TP.HCM của Viện Phim Việt Nam hiện khá phong phú.

Đó là các tác phẩm điện ảnh Việt Nam và nước ngoài, đặc biệt là khối lượng lớn tư liệu phản ánh các thời kỳ chiến tranh bảo vệ và xây dựng Tổ quốc.

Trong Kho lưu trữ của Viện có nhiều tác phẩm điện ảnh quý giá của dân tộc. Ngoài ra, những thước phim vô giá về Chủ tịch Hồ Chí Minh, bộ sưu tập phim điện ảnh Cách mạng những năm đầu tiên, phim tư liệu về Đông Dương do Viện lưu trữ phim Pháp trao tặng…

Việc lưu trữ phim tại Viện luôn đặt ra những yêu cầu nghiêm ngặt với nhiệt độ 10°C+-2, độ ẩm 35% +-5 cùng hệ thống giá phim di động hiện đại.

Phim được kiểm tra, xếp loại tiêu chuẩn kỹ thuật, tu sửa, phục chế các khuyết tật cơ học, làm sạch trên các thiết bị hiện đại: rửa siêu âm, lau ẩm, rửa nước… đóng gói, hút chân không, kết hợp đặt zeolite, đặt thuốc chống mốc… Phim tới hạn sẽ được in chuyển sang bản phim mới.

Viện Phim Việt Nam có quy trình bảo quản bản gốc phim nghiêm ngặt, đạt tiêu chuẩn quốc tế và Viện Phim Việt Nam là một trong những cơ sở lưu trữ, bảo quản bản gốc phim tốt nhất Đông Nam Á.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng của Viện Phim Việt Nam là nhận nộp lưu chiểu vật liệu gốc, nộp lưu trữ đối với các tác phẩm điện ảnh, các tài liệu kèm theo phim và tư liệu chưa dựng thành tác phẩm.

Các tài liệu, như quyết định sản xuất, kịch bản, ảnh, bài báo, bài phân tích đánh giá cũng được lưu trữ cùng tại phòng tư liệu để có đầy đủ thông tin nhất về cuộn phim, thước phim đang lưu trữ.

Poster bằng tiếng Nhật phim Cánh đồng hoang của đạo diễn Nguyễn Hồng Sến khi công chiếu tại Nhật Bản.

Công việc bảo quản các tài liệu hiện vật đi kèm của phim cũng rất quan trọng, giúp khán giả có cái nhìn trọn vẹn hơn về những thước phim quý.

Hiện nay ngoài lưu trữ bảo quản phim nhựa gốc tại kho, Viện Phim Việt Nam đã tiến hành số hóa phần lớn các phim. Sau khi số hóa các phim sẽ được kiểm tra, nếu có lỗi sẽ tiến hành phục chế. Công việc có sự hỗ trợ của máy tính hiện đại nhưng cũng đòi hỏi sự tỉ mỉ cần thận, xử lý bụi, mốc, vết xước dăm, vết loang.

Cô Nguyễn Thị Liên đã làm công việc này 25 năm, dù nghỉ hưu được 2 năm nhưng do đặc thù công việc, cô vẫn tiếp tục kéo dài công tác, vừa là niềm đam mê nhưng cũng là để truyền lại kinh nghiệm cho lớp trẻ.

24 hình/ giây, các nhân viên phải phục chế từng flame hình.

Đối với các vết xước to, sâu phải sửa thủ công bằng tay. Trung bình một thước phim dài 30 phút, tùy tình trạng thời gian phục chế kéo dài khoảng 2-3 tháng.

Các cuộn phim được chạy kiểm tra nhằm tìm kiếm phát hiện các lỗi.

Các cuộn phim được chạy kiểm tra nhằm tìm kiếm phát hiện các lỗi. Công tác kiểm tra phim được tiến hành cẩn thận, ghi chép từng lỗi để có phương án xử lý tối ưu.

Công tác lập hồ sơ phim mục của Viện được thực hiện theo hệ thống dữ liệu chuẩn quốc tế của Liên đoàn các Viện Lưu trữ phim quốc tế (FIAF). Phim lưu trữ tại Viện được phân loại, lên danh mục theo từng thể loại phim: phim truyện, tài liệu, khoa học, hoạt hình…và theo từng loại vật liệu.

Dù được bảo quản ở nhiệt độ, độ ẩm tối ưu, nhưng sau thời gian, các thước phim cũng không tránh khỏi những hư tổn, đặc biệt là mốc và bụi, do đó, công tác tu sử, kiểm tra kỹ thuật của phim nhựa luôn được chú trọng. Nhất là với các thước phim có giá trị lịch sử, các tư liệu quý hiếm.

Với những đặc thù về công việc, khó khăn trong việc đào tạo, do đó không ít người làm công việc này, đặc biệt là người trẻ, đây cũng là khó khăn lớn của Viện Phim Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

Quang Phong