Nền kinh tế xài trước

Thành phố Huế nhìn từ phía bờ bắc sông Hương. Ảnh: Hải Anh

Rồi cũng có một công ty nhỏ ngành xây dựng đồng ý thuê em ghi chép sổ sách, tiền lương trả theo tuần. Nếu em làm được việc thì tuần sau người ta thuê tiếp; còn không được việc thì cuối tuần lãnh lương xong họ cho nghỉ việc luôn. Em làm ở công ty này vài tháng rồi em xin nghỉ vì có công ty chuyên về quản lý và cho thuê nhà đồng ý thuê em theo tháng với mức lương tốt hơn. Tại công ty này từ thuê tháng, sau một thời gian làm việc họ ký hợp đồng thuê em theo năm. Và em rất vui, năm nào công ty cũng tăng lương cho em. Điều đó nói lên em đã biết làm việc và việc em làm mang lại hiệu quả cho công ty. Ra trường em chưa có kinh nghiệm nhiều, khi làm việc tại công ty này em cố gắng làm hết phần việc của mình rồi thời gian còn lại em phụ đồng nghiệp hoàn thành việc của họ; như một cách em học thêm.

Bây giờ em đang làm Trưởng phòng Tài chính cho tổng công ty đầu tư và kinh doành bất động sản có 500 nhân viên chủ yếu người Canada, với mức lương 120 ngàn đô la Canada (CAD)/năm. Và em biết, em đã đủ điều kiện để vay ngân hàng mua cho mình một căn hộ; không thuê nhà để ở như trước nữa. Ở Canada, lứa tuổi 28 như em, chưa lập gia đình, rất nhiều bạn đủ điều kiện mua cho mình một căn hộ.

Tìm nhà

Trước khi tìm nhà em phải tư vấn ngân hàng. Em cung cấp cho ngân hàng tất cả nguồn thu và chi của em rồi ngân hàng cung cấp lại một giấy xác nhận có nội dung sẽ cho em vay được bao nhiêu. Trên cơ sở đó, em mới tìm nhà trong khung giá khả năng được vay. Em không chỉ tư vấn một ngân hàng mà tư vấn nhiều ngân hàng để tìm được mức lãi suất thấp nhất.

Nguồn nhà chủ yếu là tìm trên mạng. Em vào những trang môi giới mua bán nhà để tìm. Khi tìm được nhà ưng ý theo khả năng chi trả và nhu cầu sử dụng như có hồ bơi, phòng tập Gym, phòng tổ chức tiệc, phòng chơi cho trẻ em, chỗ để xe, công viên, giao thông đi làm thuận tiện..., em đồng ý. Lúc này em sẽ cung cấp cho người môi giới bên mua giấy xác nhận của ngân hàng đồng ý cho em vay tiền mua nhà, và môi giới bên mua sẽ nói chuyện với môi giới bên bán. Hai bên sẽ xếp hẹn cho em được đi xem nhà thực tế. Nếu đồng ý, em sẽ viết một giấy “ngỏ ý muốn mua” giao cho môi giới của em. Một ngôi nhà sẽ có nhiều giấy ngỏ ý muốn mua. Môi giới bên bán sẽ chọn người mua nào trả giá cao nhất.

Mua nhà

Thực tế như căn hộ của em, môi giới bên bán chào giá 630 ngàn CAD. Nhiều người ngỏ ý mua 620 ngàn CAD, em chốt giá 625 ngàn CAD. Em nhận được giấy “ngỏ ý muốn bán”. Môi giới bên mua và môi giới bên bán lên hợp đồng mua - bán, trong đó có điều khoản em phải nộp 5% tổng số tiền mua nhà chậm nhất 2 ngày sau khi ký hợp đồng. Giai đoạn này thì bên mua và bên bán đều thuê luật sư đại diện thực hiện giao dịch. Suốt quá trình người mua nhà và người bán nhà không gặp mặt nhau.

Khi đã có hợp đồng mua - bán nhà rồi em đến làm việc với ngân hàng để ký hợp đồng vay. Ngân hàng không yêu cầu em thế chấp, chỉ yêu cầu em có tiền trả trước cho căn hộ em mua từ 5% đến 20%. Số còn lại ngân hàng cho vay và em phải trả lãi - gốc hằng tháng; thời gian vay từ 20 năm đến 30 năm. Hạn mức được vay thường gấp 5 lần mức lương hằng tháng với điều kiện nguồn thu hợp pháp và nộp thuế đầy đủ. Mức trả gốc - lãi cho ngân hàng chiếm từ 30% đến 39% tổng thu nhập của người vay là an toàn và bền vững cho cả bên vay và bên cho vay. Nếu em lập gia đình, thêm đầu lương của vợ, ngân hàng sẽ nâng hạn mức vay. Và lúc này, gia đình em có thể đổi nhà rộng rãi, khang trang hơn.

Rủi ro?

Trước khi ký hợp đồng vay ngân hàng, em hỏi: Nếu vì một lý do ngoài ý muốn em bị thất nghiệp tạm thời hoặc thất nghiệp lâu dài, không đủ hoặc không có tiền để trả lãi - gốc hằng tháng, ngân hàng xử lý ra sao? Ngân hàng trả lời: Tùy theo thực tế sẽ cố gắng giúp em không trả lại nhà bằng những cách như sau:

- Bảo hiểm thất nghiệp sẽ trả 60% lương cho em thời gian một năm, em sẽ lấy số tiền này tiếp tục trả lãi - gốc cho ngân hàng trong khi chờ việc làm mới.

- Tăng thời gian vay từ 20 lên 40 năm để số tiền trả gốc - lãi hằng tháng giảm xuống.

- Tiếp tục thu lãi, ngưng thu gốc có ấn định thời gian.

- Tạm ngưng thu lãi hằng tháng, cộng lãi - gốc vào số vay có ấn định thời gian.

- Phương án cuối cùng là phát mãi nhà. Ngân hàng sẽ thu hết số nợ, số tiền còn thừa trả cho người vay.

Là người trong ngành đầu tư và kinh doanh bất động sản em nhận biết: Hơn 20 năm nay giá nhà tại Canada tăng hằng năm. Những căn nhà khoảng 15 năm trước có giá 500 ngàn CAD, thời điểm hiện nay khoảng 2 triệu CAD. Do vậy, sau khi ngân hàng phát mãi nhà trừ hết các khoản nợ, số tiền người vay được nhận so với giá mua nhiều năm trước cũng không bị thiệt, nếu không muốn nói là có lời.

Giải pháp

Tìm hiểu số liệu giao dịch nhà và căn hộ ở Việt Nam trong năm 2022 - 2023 em thấy giảm hơn 80%. Qua số liệu, em cũng được biết hơn 70% số người trẻ dưới 30 tuổi ở Việt Nam chưa mua được ngôi nhà đầu tiên. Như vậy, giải pháp để nhà đầu tư bán được nhà (hoặc căn hộ) và người trẻ ở Việt Nam có nhà (hoặc căn hộ) là kết nối cung - cầu gặp nhau bằng chính sách thuế, tài chính, ngân hàng và nhà đầu tư. Tùy theo thực tế của nền kinh tế mỗi quốc gia mà có chính sách mua - bán nhà (hoặc căn hộ) phù hợp.

Em nghĩ, nếu thực hiện được giao dịch mua bán nhanh chóng, thuận lợi, tin cậy như em mua nhà ở Canada thì nền kinh tế nước mình sẽ thu được những cái lợi như sau:

1. Giải quyết được nguồn nhà và căn hộ đang ứ đọng.

2. Nhà đầu tư bất động sản có nguồn khách hàng ổn định.

3. Người cần nhà mua được nhà.

4. Ngân hàng có khách vay thường xuyên.

5. Minh bạch trong tài chính và ngân hàng.

6. Thuế nhà nước được thu đúng, đủ.

Và, từ hoàn cảnh thực tế của em, từ khi vay tiền mua nhà, em đã nỗ lực làm việc hơn trước để có tiền trả lãi - gốc hằng tháng cho ngân hàng. Không chỉ riêng em mà ai đã vay tiền của ngân hàng mua nhà đều làm tích cực, tình trạng lãn công trì trệ được hạn chế ở mức thấp nhất. Những điều nêu trên là động lực cho nền kinh tế Canada ngày càng phát triển.

Theo dõi thông tin trên báo em thấy ngày 28/11/2023 Quốc hội Việt Nam vừa thông qua Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) với 465/469 đại biểu tán thành. Luật có nhiều điểm sáng, khơi thông cho nguồn cung gặp nguồn cầu. Em mong rằng qua năm mới 2024, năm con Rồng, luật sẽ đi vào đời sống giúp cho nhiều bạn trẻ ở Việt Nam mua được nhà như em.

Và như vậy, năm Rồng nền kinh tế cũng hóa Rồng.

Tạ Thị Ngọc Thảo