Hà Nội: nhiều giải pháp để cải thiện chất lượng không khí

Khu vực ngã tư Khuất Duy Tiến - Nguyễn Trãi - Nguyễn Xiển (Hà Nội). Ảnh: Khánh Huy

Nồng độ bụi PM2.5 trung bình vượt quá gần 2 lần

Mặc dù đã có những nỗ lực đáng kể, nhưng tình trạng ô nhiễm không khí vẫn là một vấn đề cấp bách đối với Thủ đô. Theo Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, TP đã có những thành tựu đáng kể như loại bỏ hơn 99% số lượng bếp than tổ ong, giảm 80% hiện tượng đốt rơm rạ ở ngoại thành và xóa bỏ hàng trăm lò gạch thủ công. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần phải đối mặt. Các kết quả quan trắc gần đây cho thấy, số ngày chỉ số chất lượng không khí ở mức kém và xấu chiếm tỉ lệ hơn 30% tổng số ngày quan trắc trong năm, trong khi nồng độ bụi PM2.5 trung bình vượt quá gần 2 lần so với quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.

Để đối phó với tình trạng này, Hà Nội đã ban hành Kế hoạch quản lý chất lượng không khí đến năm 2030, với mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm không khí và đảm bảo chất lượng không khí ở mức tốt và trung bình ít nhất 75% số ngày trong năm. Ngày 2/3/2024, UBND TP Hà Nội đã ban hành Quyết định số 1142/QĐ-UBND về phê duyệt Kế hoạch quản lý chất lượng không khí TP Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến 2035. Kế hoạch xây dựng dựa trên những quy định tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các nghiên cứu khoa học, kinh nghiệm thực tiễn và yêu cầu phát triển của TP.

Nhằm đạt được mục tiêu này, Kế hoạch đề ra 4 nhiệm vụ trọng tâm gồm: hoàn thiện cơ chế chính sách về quản lý chất lượng không khí, tăng cường kiểm soát khí thải, khuyến khích sản xuất sạch hơn và bền vững; thực hiện đồng thời các giải pháp giảm phát thải từ các nguồn thải chính như giao thông, xây dựng, công nghiệp…; những biện pháp ứng phó khẩn cấp với ô nhiễm không khí nghiêm trọng và tăng cường sự tham gia của các bên trong quản lý chất lượng không khí thông qua giáo dục - truyền thông và hợp tác với các cấp chính quyền, DN.

Để TP Hà Nội có thể kiểm soát được ô nhiễm không khí, từng bước cải thiện chất lượng không khí đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ, đồng lòng của tất cả các bên liên quan như chính quyền, DN, người dân, các nhà khoa học, các tổ chức phi chính phủ trong nước và quốc tế. Thời gian qua, Hà Nội đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm hạn chế nguồn phát sinh chất gây ô nhiễm không khí.

Cụ thể, TP đã đưa vào vận hành hệ thống 35 trạm quan trắc không khí tự động, 6 trạm quan trắc nước mặt, giám sát chất lượng môi trường khí thải, nước thải các khu, cụm công nghiệp, cơ sở sản xuất làm cơ sở nghiên cứu, đề xuất giải pháp cải thiện chất lượng không khí.

Đến nay, TP Hà Nội đã chỉ đạo các cấp chính quyền xóa được hơn 99% số lượng bếp than tổ ong, giảm 80% lượng đốt rơm rạ ở ngoại thành, xóa bỏ hàng trăm lò gạch thủ công; thu gom, vận chuyển rác thải hàng ngày khu vực đô thị đạt trên 90%, khu vực ngoại thành đạt 80%; đẩy nhanh tiến độ đầu tư các nhà máy xử lý rác thải phát điện tại Nam Sơn 4.000 tấn/ngày, Xuân Sơn 1.500 tấn/ngày, tiếp tục kêu gọi đầu tư các nhà máy xử lý rác thải phát điện hiện đại…

Những tác động tiêu cực do ô nhiễm môi trường

Đánh giá về công tác xây dựng Kế hoạch quản lý chất lượng không khí TP Hà Nội, ông Nguyễn Minh Tấn - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội cho biết, cùng với quá trình đô thị hóa và mở rộng Thủ đô, Hà Nội trở thành một trong 17 đô thị lớn nhất thế giới. Do đó, TP đang phải đối mặt với những tác động tiêu cực do ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, quá trình đô thị hóa nhanh chóng với hàng nghìn công trường xây dựng phát sinh hằng ngày một lượng lớn bụi vào môi trường làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới chất lượng không khí.

Ngoài ra, việc quy hoạch phát triển TP còn chưa đồng bộ, thiếu lồng ghép các giải pháp môi trường và hạn chế trong hiểu biết của các cộng đồng dân cư đang là những thách thức không nhỏ làm suy giảm nghiêm trọng chất lượng không khí của Hà Nội.

Ông Lê Hoài Nam - Phó Cục trưởng Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho rằng, xử lý ô nhiễm môi trường không phải “ngày một, ngày hai”. Nhiều quốc gia cũng mất hàng chục năm và đầu tư nguồn lực rất lớn mới dần cải thiện được chất lượng không khí. Để cải thiện chất lượng môi trường nói chung và không khí nói riêng, cần sự chung tay của các bộ, ngành, địa phương và một trong những giải pháp căn cơ là chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế sang tăng trưởng xanh, dùng nhiên liệu sạch thay cho nhiên liệu hóa thạch. Muốn vậy, Chính phủ cần có cơ chế, lộ trình rõ ràng để chuyển đổi sang nền công nghiệp sạch.

Theo bà Carolyn Turk - Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, cần có sự phối hợp giữa các tỉnh lân cận dưới sự chủ trì của TP Hà Nội. Kinh nghiệm quốc tế và từ các dự án của Ngân hàng Thế giới hỗ trợ, đặc biệt ở Trung Quốc, đã chứng minh lợi ích của sự phối hợp vùng và giữa các tỉnh, thành. Để cải thiện chất lượng không khí cho Thủ đô, chính quyền TP Hà Nội cần thực thi hiệu quả lệnh cấm đốt rác, phế phẩm nông nghiệp ngoài trời, hỗ trợ quản lý tốt hơn phế thải nông nghiệp và có các biện pháp giảm bụi đường phố; xây dựng chiến lược quản lý chất thải bền vững để bảo đảm loại bỏ việc đốt rác ngoài trời, tăng tỉ lệ thu gom, phân loại, tái chế, thu hồi khí mê tan tại các bãi chôn lấp và tăng tỷ lệ làm phân hữu cơ; giải quyết nguồn phát thải amoni từ hoạt động nông nghiệp, sử dụng phân bón vô cơ và hoạt động chăn nuôi. Đây là một phần quan trọng đáng kể trong kế hoạch quản lý không khí…

Hà Nội đã trồng nhiều cây xanh, chuyển sang dùng các phương tiện giao thông chạy bằng năng lượng sạch, triển khai chương trình đo kiểm khí thải xe mô tô, xe gắn máy cũ đang lưu hành trên địa bàn; chỉ đạo các sở, ban, ngành, địa phương tăng cường kiểm tra, xử lý cơ sở sản xuất, công trình xây dựng gây bụi bẩn; rà soát đầu tư xây dựng, chỉnh trang công viên, hồ điều hòa; yêu cầu các đơn vị vệ sinh môi trường tăng cường tưới nước rửa đường, thu gom rác thải… nhằm hạn chế phát sinh ô nhiễm.

Thái Phương