Hà Nội một thời gian lao mà thanh lịch

Đến với văn đàn tương đối muộn nhưng tác giả Vũ Công Chiến lập tức ghi dấu ấn sâu sắc với hai tác phẩm về người lính (Hồi ức lính) và ký ức thanh xuân (Kim Liên một thuở) gắn liền với Hà Nội. Mới đây, ông cho lại ra mắt tập tản văn mới có tên là Có một Hà Nội trong tôi.

Có một Hà Nội trong tôi là những trang viết đong đầy những hồi ức, cảm xúc, suy tư và trăn trở của một người đàn ông tuy không sinh ra ở Hà Nội, chưa từng nhận mình là “người Hà Nội gốc”, nhưng lại hiểu rõ từng nhịp thở của thành phố này. Tác giả bộc bạch: “Tôi sống gần như cả đời ở Hà Nội… Vì thế tất cả ký ức đời tôi gắn liền với Hà Nội cùng những đổi thay của nó”.

Trong bức tranh nhuốm màu thời gian do tác giả vẽ nên, những chặng đường đời ông cũng song hành với những chặng đường lịch sử của Hà Nội trong 50-60 năm trở lại đây.

Tập tản văn Có một Hà Nội trong tôi của tác giả Vũ Công Chiến. Ảnh: M.L.

Trong phần một của cuốn sách có tên “Hà Nội, gia đình và tuổi thơ tôi” (13 tản văn), tác giả đưa chúng ta quay ngược thời gian về những năm 1950, theo chân chú bé Vũ Công Chiến vừa theo bố mẹ từ chiến khu chuyển về thủ đô sinh sống. Được sự tận tình giúp đỡ của bà con xung quanh, dần dà họ trở thành người Hà Nội và hòa nhập với nhịp sống nơi đây, tạo nên những ký ức hồn nhiên và yên bình.

Bước sang phần hai “Hà Nội, một thời tuổi trẻ” (11 tản văn), ta lại thấy những ngày Hà Nội cùng cả nước đánh Mỹ, khi trên trời cứ loáng thoáng bóng máy bay, dưới đất đầy hầm trú ẩn, không gian vẳng tiếng đạn bom và những người thanh niên sôi nổi quyết tâm dốc hết sức trẻ để chiến đấu và xây dựng đất nước, để lỡ những lưu luyến mà cô bạn cùng lớp gửi gắm trong chiếc khăn tay.

Trong những hồi ức cá nhân của Vũ Công Chiến, ta còn tìm thấy nhiều cái chung đã trở thành ký ức tập thể và nhận diện được cả những dấu vết của một thời đã xa. Ta hiểu được nếp sinh hoạt của người dân gắn với phố phường Hà Nội: trò dính chuồn chuồn, trộm vịt của trẻ con; sự giặt giũ, bơi lội ở Tây hồ; những hoạt động chống giặc đánh giặc và dựng xây đất nước; việc mưu sinh vất vả ở sông Hồng; cảnh xếp hàng thời tem phiếu; và trên hết là những món ăn độc đáo, đầy phong vị quê hương (cà cuống, bánh tôm, bún ốc).

Trong phần cuối “Một nét riêng tư gợi nhắc cho ai…” (18 tản văn), tác giả đã chọn lọc những dấu ấn văn hóa đặc sắc để từ vài nét chấm phá nhìn ra được một Hà Nội đương thời với đủ âm thanh và màu sắc, có cũ có mới, có hiện tại và quá khứ đan xen. Trong một tách cà phê, đĩa bánh cuốn, thú chơi xuân, một góc hồ Tây, những hàng cây, từng ô cửa sổ và ngôi nhà cổ, ta thấy được diện mạo của thành phố nghìn năm văn hiến, đầy cốt cách, đầy thanh lịch.

Viết về một nơi đã gắn bó như máu thịt, Vũ Công Chiến dùng giọng kể hết sức chân phương. Nghiêm trang và tỉ mỉ, ông mô tả tất cả một cách chi tiết và chân thật, không miên man cảm xúc hay đao to búa lớn, nhưng từ đó toát lên vẻ đẹp thanh lịch của đất kinh kỳ.

Có một Hà Nội trong tôi góp thêm một mảnh ghép khác vào bức tranh về Thủ đô trong ký ức tập thể. Từ Hà Nội trong tâm tác giả, mỗi người đọc sẽ khám phá ra một Hà Nội của chung và một Hà Nội của riêng mình.

Minh Châu