Đề xuất các phương án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích Hoa Thương Hội Quán

Di tích Hoa Thương Hội Quán nằm giữa lòng TP Thanh Hóa (số 248 đường Trần Phú, phường Ba Đình) và được xếp hạng di tích cấp tỉnh năm 2010.

Theo các tài liệu lịch sử, Hoa Thương Hội Quán xưa nằm ở ấp Phú Mỹ, thuộc giáp Đông Phố của trấn lỵ Thanh Hoa (trấn lỵ được thành lập vào năm Gia Long thứ 3 – 1804). Những thương nhân Hoa kiều đến Thanh Hóa giao thương, sinh sống đã xây dựng Hoa Thương hội quán. Đây là nơi hội họp, giao lưu, sinh hoạt văn hóa có công năng như đình làng của người Việt.

Công trình này có kiến trúc độc đáo, gồm 5 hạng mục chính: Tam quan, Tiền sảnh, Tháp nghinh phong, Trung đường và Hậu cung, xây dựng bằng các vật liệu chính là gỗ lim, đá xanh, gạch nung, mái lợp ngói ống...

Sau hơn 150 năm sử dụng, đến năm 1960, người Hoa bàn giao Hoa Thương Hội Quán cho Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Thanh Hóa quản lý. Công trình được sử dụng làm thư viện khoảng 20 năm, đến năm 1981 - khi thư viện Thanh Hóa - Quảng Nam chuyển đi thì Hoa Thương Hội Quán được giao cho Nhà xuất bản Thanh Hóa quản lý, sử dụng một phần đến nay.

Do tác động của thời tiết và thời gian dài không có người sử dụng, bảo quản nên các hạng mục của di tích Hoa Thương Hội Quán đã xuống cấp nghiêm trọng. Hầu hết phần mái nhà đổ sập, chỉ còn sót lại vài vị trí nhưng cũng đã hư hại nặng, không còn hình hài ban đầu.

Theo bản đồ khoanh vùng bảo vệ di tích thì Hoa Thương Hội Quán có diện tích là 426,6 m2; phía Đông giáp đường Trần Phú, phía Tây giáp đường đi, phía Nam giáp ngõ đi chung giữa Hội quán và Nhà xuất bản (cửa Pháp Vũ), phía Bắc giáp ngõ Hội quán.

Di tích chỉ có khu vực khoanh vùng bảo vệ I, gồm các hạng mục: Tiền đường, trung đường và Hậu cung - hiện đều đã bị xuống cấp nghiêm trọng. Phía trước nhà Tiền đường đã được các hộ dân thuê, cải tạo làm ki ốt bán hàng (3 ki ốt) và nhà để xe của Nhà xuất bản Thanh Hóa. Trung đường và Hậu cung đã bị sập hết phần mái, chỉ còn 2 vì kèo phía Bắc và hệ thống tường bao quanh mục nát, nứt dọc tận chân tường, nguy cơ sập đổ. Hiện UBND TP Thanh Hóa, UBND phường Ba Đình đã thực hiện các biện pháp gong giằng tạm thời, chống sập đổ.

Trước sự xuống cấp nghiêm trọng của di tích và trên cơ sở ý kiến của các sở, ngành có liên quan, ngày 1/11/2022, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Thanh Hóa đã có văn bản đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh thống nhất phương án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích Hoa Thương Hội Quán bằng nguồn ngân sách tỉnh và các nguồn huy động hợp pháp khác.

Đồng thời, đưa ra 2 phương án để lựa chọn: Phương án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích Hoa Thương Hội Quán trên cơ sở hiện trạng di tích đã được khoanh vùng bảo vệ và xếp hạng năm 2010; Phương án mở rộng, tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử văn hóa Hoa Thương Hội Quán trên tổng diện tích 680 m2, bao gồm 426,4 m2 đất di tích đã được khoanh vùng bảo vệ, xếp hạng năm 2010 và 253,4 m2 đất trụ sở làm việc của Nhà xuất bản Thanh Hóa đang sử dụng.

Hoài Thu