Các nước hối hả sơ tán công dân khỏi Sudan trong khi người dân tuyệt vọng

Người dân tuyệt vọng chạy trốn

Trong khi các cường quốc thế giới như Mỹ và Anh sơ tán các nhà ngoại giao của họ từ thủ đô Khartoum, người Sudan tuyệt vọng tìm cách chạy trốn khỏi sự hỗn loạn. Nhiều người đã mạo hiểm vượt qua biên giới phía bắc sang Ai Cập.

Lực lượng quân đội Pháp giúp sơ tán người dân khỏi Sudan. Ảnh: AP

Nhà làm phim nổi tiếng người Sudan Amjad Abual-Ala đã viết trên Facebook: “Gia đình tôi - mẹ tôi, anh chị em và các cháu trai của tôi - đang trên đường từ Sudan đến Cairo qua Aswan.

Người dân cho biết, giao tranh vẫn diễn ra ác liệt ở Omdurman, một thành phố nằm bên kia sông Nile từ Khartoum, bất chấp lệnh ngừng bắn được hy vọng là trùng với kỳ nghỉ lễ Eid al-Fitr kéo dài 3 ngày của người Hồi giáo.

“Chúng tôi không thấy một thỏa thuận ngừng bắn như vậy”, Amin al-Tayed nói từ nhà của ông gần trụ sở truyền hình nhà nước ở Omdurman, đồng thời cho biết thêm rằng tiếng súng vẫn liên tục vang lên và những tiếng nổ như sấm sét đã làm rung chuyển thành phố.

Suliman al-Kouni, một sinh viên Ai Cập chạy trốn về phía bắc từ Khartoum cùng hàng chục sinh viên khác, cho biết cửa khẩu biên giới Arqin với Ai Cập chật cứng khoảng 30 xe buýt chở khách mỗi xe chở ít nhất 55 người.

“Chúng tôi đã tự chịu rủi ro khi di chuyển 15 giờ trên đất liền”, al-Kouni nói với Associated Press qua điện thoại. “Nhưng nhiều người bạn của chúng tôi vẫn đang bị mắc kẹt ở Sudan”.

Hơn 420 người, trong đó có 264 thường dân, đã thiệt mạng và hơn 3.700 người bị thương trong cuộc giao tranh giữa các lực lượng vũ trang Sudan và nhóm bán quân sự hùng mạnh được gọi là Lực lượng Hỗ trợ nhanh (RSF).

Bạo lực đang diễn ra đã ảnh hưởng đến các hoạt động tại sân bay quốc tế chính, phá hủy các máy bay dân sự và làm hư hại ít nhất một đường băng, khói đen dày đặc bốc lên trên đường băng. Các sân bay khác cũng đã bị đình chỉ hoạt động.

Người đứng đầu chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu Josep Borrell cho biết, ông đã nói chuyện với các chỉ huy đối thủ, kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức để bảo vệ thường dân và sơ tán công dân EU.

Theo dịch vụ giám sát NetBlocks, Sudan đã chứng kiến sự gián đoạn hoàn toàn của dịch vụ internet và điện thoại từ hôm 23.4.

Giám đốc Alp Toker của Netblocks cho biết: “Có thể cơ sở hạ tầng đã bị hư hỏng hoặc phá hoại. “Điều này sẽ ảnh hưởng lớn đến khả năng bảo đảm an toàn của cư dân và sẽ ảnh hưởng đến các chương trình sơ tán đang diễn ra”.

Một loạt quốc gia sơ tán công dân

Sau một tuần giao tranh ác liệt cản trở việc giải cứu, các lực lượng đặc biệt của Hoa Kỳ đã nhanh chóng sơ tán 70 nhân viên Đại sứ quán Hoa Kỳ từ Khartoum đến Ethiopia vào sáng sớm 23.4. Mặc dù các quan chức Mỹ cho biết việc sơ tán hàng ngàn công dân tư nhân do chính phủ phối hợp thực hiện là quá nguy hiểm, nhưng các quốc gia khác đã tranh nhau sơ tán công dân cũng như các nhà ngoại giao của họ.

Pháp và Italy cho biết họ sẽ tiếp nhận tất cả công dân của họ muốn rời đi, cũng như công dân của các quốc gia khác không thể tham gia chiến dịch sơ tán.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và bộ trưởng ngoại giao của ông đã được cả hai bên đảm bảo an ninh cho việc sơ tán. Hai chuyến bay của Pháp đã cất cánh vào 23.4 từ Khartoum đến Djibouti, chở khoảng 200 người từ nhiều quốc gia khác nhau, và nhiều chuyến bay khác đã được lên kế hoạch vào 24.4, theo một quan chức quân sự Pháp giấu tên khác.

Bộ Quốc phòng Italy cho biết một chiếc C-130 của lực lượng không quân Italy rời Khartoum cùng với những người sơ tán đã hạ cánh vào tối 23.4 tại một căn cứ không quân ở Djibouti. Một chiếc máy bay khác, chở đại sứ Italy và các nhân viên quân sự tham gia sơ tán, dự kiến sẽ đến Djibouti vào 24.4.

Khoảng 100 người đã được máy bay quân sự Tây Ban Nha đưa ra khỏi Khartoum - hơn 30 người Tây Ban Nha và phần còn lại đến từ Bồ Đào Nha, Italy, Ba Lan, Ireland, Mexico, Venezuela, Colombia và Argentina, Bộ Ngoại giao cho biết.

Giới chức Jordan cho biết 4 chiếc máy bay đã hạ cánh xuống sân bay quân sự Amman chở 343 người Jordan sơ tán khỏi Port Sudan.

Các chuyến bay khác từ Sudan do Đức, Hy Lạp và Hà Lan tổ chức.

Thủ tướng Anh Rishi Sunak đã nói rằng các lực lượng vũ trang Vương quốc Anh đã sơ tán nhân viên ngoại giao Anh và những người phụ thuộc “trong bối cảnh bạo lực và các mối đe dọa leo thang đáng kể”.

Trước đó, Ảrập Xêút cho biết họ đã sơ tán 157 người, bao gồm 91 công dân Ảrập Xêút và công dân của các quốc gia khác. Truyền hình nhà nước Ảrập Xêút chiếu cảnh một đoàn xe ô tô và xe buýt lớn từ Khartoum đến Cảng Sudan, nơi một tàu hải quân đưa họ đến cảng Jeddah của Ảrập Xêút.

Ai Cập, cho biết họ có hơn 10.000 công dân ở Sudan, kêu gọi những người ở các thành phố khác ngoài Khartoum đến các văn phòng lãnh sự ở Port Sudan và Wadi Halfa ở phía bắc để sơ tán, hãng thông tấn MENA của nhà nước đưa tin.

Cuộc đấu tranh quyền lực giữa hai thế lực quân đội Sudan, do Tướng Abdel-Fattah Burhan lãnh đạo, và RSF, do Tướng Mohammed Hamdan Dagalo lãnh đạo, đã giáng một đòn mạnh vào hy vọng chuyển đổi dân chủ của Sudan. Các tướng lĩnh đối địch lên nắm quyền sau một cuộc nổi dậy ủng hộ dân chủ dẫn đến việc lật đổ cựu thủ lĩnh al-Bashir. Năm 2021, các tướng lĩnh hợp lực giành chính quyền trong một cuộc đảo chính.

Bạo lực hiện tại xảy ra sau khi hai tướng Burhan và Dagalo bất đồng về một thỏa thuận quốc tế gần đây nhằm sáp nhập RSF vào quân đội và cuối cùng dẫn đến chế độ dân sự.

Cả hai vị tướng đều cáo buộc người kia cản trở việc di tản. Quân đội Sudan cáo buộc RSF đã nổ súng vào một đoàn xe của Pháp, làm bị thương một công dân Pháp. RSF phản bác rằng họ đã bị máy bay chiến đấu tấn công khi các công dân và nhà ngoại giao Pháp rời đại sứ quán đến Omdurman, nói rằng các cuộc đình công của quân đội "gây nguy hiểm đến tính mạng của các công dân Pháp."

Các bệnh viện đã phải vật lộn với khó khăn trong bối cảnh bạo lực hoành hành. Nhiều người bị thương đang mắc kẹt trong cuộc giao tranh, theo Tổ chức Bác sĩ Sudan chuyên theo dõi thương vong, họ khẳng định số người chết có thể cao hơn những gì được biết.

Nhóm y tế khẩn cấp của Italy cho biết 46 nhân viên của họ từ chối rời đi, làm việc tại các bệnh viện ở Khartoum, Nyala và Port Sudan.

Các cơ quan của Liên Hợp Quốc cho biết hàng nghìn người Sudan đã chạy trốn khỏi cuộc chiến ở Khartoum và những nơi khác, nhưng hàng triệu người đang trú ẩn trong nhà của họ giữa những vụ nổ, tiếng súng và cướp bóc mà không có đủ điện, thức ăn hoặc nước uống.

Ở khu vực phía tây Darfur, có tới 20.000 người rời đến nước láng giềng Chad. Chiến tranh không phải là điều mới mẻ đối với Darfur, nơi mà bạo lực có động cơ sắc tộc đã giết chết tới 300.000 người kể từ năm 2003. Nhưng Sudan không quen với những cuộc giao tranh khốc liệt như vậy ở thủ đô của mình.

Quỳnh Vũ