Vì sao phải tạm dừng đầu tư dự án cảng Kê Gà?

Trong những ngày qua, các cơ quan thông tin đại chúng đã phản ánh việc dừng đầu tư xây dựng cảng Kê gà - Bình Thuận phục vụ cho 2 dự án bôxít ở Tân Rai (Lâm Đồng), Nhân Cơ (Đắk Nông) và kinh tế khu vực.

Một góc Nhà máy Alumin thuộc tổ hợp Dự án bôxít Tân Rai (Lâm Đồng). Ảnh: Ngọc Hà - TTXVN

Ngày 24/2, ông Trần Văn Chiều, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn công nghiệp Than khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) đã có cuộc trao đổi với phóng viên TTXVN về việc tạm dừng đầu tư xây dựng dự án cảng Kê Gà cũng như những ảnh hưởng khi tạm dừng đầu tư cảng này và hiệu quả của dự án khai thác bôxít Tân Rai (Lâm Đồng).

´Thưa ông, vì sao Vinacomin lại đề nghị tạm dừng đầu tư xây dựng dự án cảng Kê Gà?

Vinacomin đã có văn bản số 6526/VINACOMIN-HĐTV ngày 17/12/2012 báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc lựa chọn cảng phục vụ các dự án Bôxít - Nhôm của Vinacomin. Sau khi cân nhắc một cách thận trọng, đặc biệt là với sự tư vấn của Tổng Công ty tư vấn thiết kế GTVT (TEDI), HĐTV Vinacomin đã báo cáo Thủ tướng về việc tạm dừng đầu tư xây dựng dự án cảng Kê Gà - Bình Thuận với những lý do chủ yếu sau: Trên cơ sở định hướng của Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp bôxít nhôm và phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Bình Thuận, dự án xây dựng cảng Kê Gà được lập với quy mô công suất năm 2015: 3,5 triệu tấn/năm; năm 2020: 17,5 triệu tấn/năm; năm 2025: 27 triệu tấn/năm; năm 2030: 37 triệu tấn/năm.

Trong quá trình thực hiện quy hoạch trên, đến nay mới chỉ có 2 dự án thử nghiệm được đầu tư xây dựng là Dự án Tân Rai (Lâm Đồng), ( suất 650.000 tấn

alumin/năm) và Dự án Nhân Cơ (Đắk Nông) cùng công suất 650.000 tấn alumin/năm do Vinacomin là chủ đầu tư. Nhà máy alumin Tân Rai cuối năm 2012 đã chạy thử và ra sản phẩm alumin. Nhà máy alumin Nhân Cơ dự kiến đến giữa 2014 sẽ ra sản phẩm. Các dự án sản xuất hydroxit nhôm, alumin, điện phân nhôm khác đều không được đầu tư theo đúng tiến độ dự kiến, một phần do kinh tế thế giới suy thoái, nhu cầu tiêu thụ khoáng sản và giá khoáng sản giảm thấp, mặt khác do các vấn đề phức tạp về công nghệ, kỹ thuật, môi trường khi đầu tư xây dựng, nên Chính phủ đã chỉ đạo rà soát, điều chỉnh quy hoạch cho phù hợp.

Dự án xây dựng cảng Kê Gà được lập, trong bối cảnh không có cảng nào phục vụ cho việc xuất nhập hàng hóa tại khu vực Bình Thuận. Hiện nay, Bình Thuận đã có cảng Vĩnh Tân và đang chuẩn bị lập dự án xây dựng cảng trung chuyển than cho khu vực phía Nam nên việc dừng xây dựng cảng Kê Gà là hợp lý và phù hợp với quy hoạch của Chính phủ. Bên cạnh đó, trên thực tế, đến năm 2020 lượng hàng hóa thông qua cảng Kê Gà chỉ khoảng 2,5 triệu tấn/năm thấp hơn rất nhiều so với lượng hàng hóa theo dự án Cảng đã được phê duyệt. Với lượng hàng hạn chế như vậy, việc sử dụng các cảng hiện có hiệu quả hơn so với đầu tư xây dựng cảng mới. Đây là lý do dẫn đến đề xuất tạm dừng đầu tư xây dựng cảng Kê Gà của Vinacomin.

Đề xuất này đã được các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Giao thông Vận tải, Công Thương thẩm định và đã được Thủ tướng Chính phủ đồng ý.

´Việc dừng xây dựng cảng Kê Gà có ảnh hưởng gì đến phát triển các dự án bôxít cũng như các dự án phát triển du lịch và cuộc sống của người dân trong vùng dự án, thưa ông?

Việc dừng đầu tư dự án cảng Kê Gà hoàn toàn không ảnh hưởng gì đến 2 dự án bôxít - alumin đã và đang đầu tư vì trong giai đoạn đầu, khối lượng sản phẩm cần thông qua cảng của 2 dự án này còn thấp nên Vinacomin thực hiện phương án thuê cảng tại khu vực Thị Vải - Cái Mép (cảng Gò Dầu, cảng Phú Mỹ…).

Về lâu dài, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Vinacomin đang phối hợp với TEDI nghiên cứu lựa chọn quy mô và địa điểm xây dựng cảng phù hợp với quy hoạch phát triển bôxít - nhôm, Quy hoạch ti tan và kinh tế khu vực.

Việc dừng dự án đầu tư xây dựng cảng Kê Gà cũng có tác động tích cực cho doanh nghiệp du lịch và người dân vùng dự án. Các doanh nghiệp du lịch sẽ lại tiếp tục được thực hiện dự án du lịch của mình. Giai đoạn 1 của dự án có liên quan tới 4 doanh nghiệp du lịch, giai đoạn 2 liên quan đến 43 hộ dân và 8 doanh nghiệp du lịch. Hiện nay, dự án đang trong giai đoạn 1, Vinacomin đã phối hợp với UBND huyện Hàm Thuận Nam tiến hành kiểm đếm xong 43/43 hộ dân và 11/12 doanh nghiệp du lịch đồng thời tiến hành tổ chức đền bù giai đoạn 1 cho 4 doanh nghiệp du lịch với giá trị đền bù giải phóng mặt bằng được UBND huyện Hàm Thuận Nam phê duyệt là 4,63 tỷ đồng.

´Xin ông cho biết quan điểm của Vinacomin về một số ý kiến cho rằng dự án khai thác bôxít Tân Rai (Lâm Đồng) đi vào vận hành không có hiệu quả kinh tế, tạo thêm gánh nặng cho Vinacomin?

Cần khẳng định rằng, khi lập dự án thử nghiệm bôxít Tân Rai là có hiệu quả kinh tế. Song ở thời điểm hiện nay, do kinh tế thế giới suy giảm và giá các mặt hàng khoáng sản trong đó có alumin cũng giảm theo dẫn đến giảm hiệu quả kinh tế của dự án. Vì thế, Vinacomin sẽ đề xuất với Chính phủ một số cơ chế chính sách trong giai đoạn đầu của dự án để tăng tính hiệu quả. Đến nay, dự án Tân Rai đã hoàn thành đầu tư, Nhà máy alumin của dự án đang trong giai đoạn chạy thử, ngày 26/12/2012 đã có sản phẩm alumin đầu tiên, kết quả phân tích bước đầu cho thấy chất lượng sản phẩm alumin đạt yêu cầu theo hợp đồng EPC đã ký kết.

Hiện nay, Tập đoàn đang tích cực chỉ đạo việc hoàn thiện quá trình chạy thử để đưa Nhà máy vào sản xuất trong quý 2/2013. Sẽ không công bằng nếu đánh giá hiệu quả kinh tế dự án chỉ căn cứ vào hiệu quả kinh tế đơn thuần của dự án đối với chủ đầu tư mà không tính đến hiệu quả kinh tế - xã hội lan tỏa, cũng như ý nghĩa chính trị, an ninh quốc phòng của dự án đối với địa phương và khu vực Tây Nguyên. Dự án sẽ thu hút khoảng 1.500 lao động địa phương, có đóng góp cho ngân sách Trung ương và địa phương, tạo điều kiện phát triển công nghiệp hỗ trợ cũng như hạ tầng kỹ thuật, văn hóa xã hội cho địa phương và khu vực.

Về lâu dài, chúng tôi tin rằng dự án Tân Rai - Lâm Đồng, mặc dù với tính chất là dự án thử nghiệm, nhưng sẽ có hiệu quả kinh tế, đặc biệt là hiệu quả kinh tế - xã hội tổng thể.

T.T