Vì sao ông Putin chọn thăm Trung Quốc đầu tiên sau tái đắc cử tổng thống Nga?

Điện Kremlin và Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm 14/5 đã ra các thông cáo riêng rẽ cho biết, ông Putin sẽ có chuyến thăm cấp nhà nước đến Trung Quốc trong hai ngày 16 – 17/5 theo lời mời của Chủ tịch Tập Cận Bình.

Theo Điện Kremlin, trong cuộc gặp sắp tới, hai nguyên thủ “sẽ thảo luận chi tiết mọi vấn đề về quan hệ đối tác toàn diện và tương tác chiến lược” giữa Moscow và Bắc Kinh, cũng như xác định các phương hướng chính để phát triển hơn nữa quan hệ Nga – Trung Quốc. Ông Putin và ông Tập cũng sẽ trao đổi về “các vấn đề quốc tế và khu vực cấp bách nhất”, đồng thời sẽ ký tuyên bố chung và một số văn kiện song phương.

Ông Putin (phải) bắt tay ông Tập sau cuộc họp báo chung ở Điện Kremlin, Moscow, Nga ngày 21/3/2023. Ảnh: Sputnik

Phát triển quan hệ đối tác chiến lược

Các nhà phân tích Trung Quốc đánh giá, việc ông Putin chọn nước này là điểm đến cho chuyến công du nước ngoài đầu tiên sau khi tuyên thệ nhậm chức tổng thống Nga lần 5 “không có gì đáng ngạc nhiên” và điều đó cho thấy Moscow rất coi trọng việc phát triển hơn nữa quan hệ đối tác chiến lược với Bắc Kinh. Họ cho rằng, dưới áp lực của phương Tây, quyết tâm “hướng Đông” của Nga ngày càng trở nên vững chắc.

Các phát biểu của nhà lãnh đạo Nga trong cuộc phỏng vấn với Tân Hoa xã trước thềm chuyến đi đã củng cố nhận định này. Theo lời ông Putin, Nga và Trung Quốc đang thúc đẩy sự thịnh vượng của cả hai quốc gia thông qua mở rộng hợp tác bình đẳng và cùng có lợi trong nhiều lĩnh vực.

Người đứng đầu Moscow tin, Nga và Trung Quốc đã gắn bó chặt chẽ trong nhiều thế kỷ vì đường biên giới chung rộng lớn cũng như mối quan hệ văn hóa và giao lưu nhân dân chặt chẽ, dựa trên “cơ sở lợi ích chung sâu rộng, sự tin cậy sâu sắc lẫn nhau, sự ủng hộ mạnh mẽ và tình hữu nghị chân chính giữa nhân dân hai nước”.

Nga và Trung Quốc đã tuyên bố quan hệ đối tác “không giới hạn” khi ông Putin công du Bắc Kinh vào tháng 2/2022. Chỉ cách đây hơn 6 tháng, lãnh đạo Điện Kremlin cũng tới Trung Quốc, đối tác kinh tế then chốt của Nga sau khi phương Tây áp đặt hàng loạt lệnh trừng phạt Moscow vì cuộc xung đột ở Ukraine.

Ông Putin trích dẫn ví dụ về sự hợp tác thiết thực giữa hai nước trong lĩnh vực kinh tế và thương mại, coi đây là biểu hiện của khả năng miễn dịch mạnh mẽ trước các thách thức và khủng hoảng bên ngoài. Theo Tổng thống Nga, trong 5 năm qua, thương mại song phương đã tăng hơn gấp đôi, từ 111 tỷ USD năm 2019 lên 227,8 tỷ USD vào năm ngoái. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Nga suốt 13 năm liên tiếp, trong khi vào năm 2023, Nga xếp thứ 4 trong số các đối tác thương mại lớn của đại lục.

Ông Putin cho biết thêm, hơn 90% giao dịch giữa các công ty của hai nước hiện được thanh toán bằng các đồng nội tệ của họ. Hai bên cũng đang phát triển hợp tác một cách có hệ thống và nhất quán trong lĩnh vực năng lượng, nông nghiệp, giao thông vận tải, giáo dục, đồng thời “cố gắng thiết lập hợp tác chặt chẽ hơn trong ngành công nghiệp và công nghệ cao, vũ trụ và nguyên tử hòa bình, trí tuệ nhân tạo, tài chính, năng lượng tái tạo và các lĩnh vực đổi mới khác”.

Ông Putin lưu ý, mối quan hệ cá nhân tốt đẹp giữa ông với Chủ tịch Trung Quốc cũng đóng vai trò đặc biệt và nổi bật trong việc phát triển quan hệ song phương. Tổng thống Nga mô tả ông Tập là “nhà lãnh đạo sáng suốt và có tầm nhìn”.

"Chúng tôi gặp nhau lần đầu vào tháng 3/2010. Chúng tôi đã gặp gỡ và gọi điện cho nhau thường xuyên kể từ đó. Chủ tịch Tập Cận Bình duy trì phong cách giao tiếp tôn trọng, thân thiện, cởi mở và thiết thực", ông Putin kể. Nhà lãnh đạo Nga nói thêm, các cuộc gặp giữa họ không chỉ là cuộc đối thoại giữa những người bạn cũ mà còn là nơi trao đổi hiệu quả quan điểm về các chương trình nghị sự song phương và quốc tế.

Ông Putin nhắc lại chuyện ông Tập đã chọn Nga là điểm đến đầu tiên trong chuyến thăm cấp nhà nước của mình với tư cách lãnh đạo Trung Quốc vào năm 2013. Chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên của ông Tập sau khi tái đắc cử chức Chủ tịch Trung Quốc vào tháng 3 năm ngoái cũng là tới Nga.

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với Thời báo Hoàn cầu, Đại sứ Trung Quốc tại Nga Zhang Hanhui xác nhận, "dưới sự chỉ đạo chiến lược của hai nguyên thủ, mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện và phối hợp cho kỷ nguyên mới giữa Trung Quốc và Nga hiện ở thời kỳ tốt nhất trong lịch sử”.

“Mức độ hợp tác chiến lược chưa từng có giữa hai nước đã quyết định việc tôi lựa chọn Trung Quốc là quốc gia đến thăm đầu tiên sau khi chính thức nhậm chức tổng thống Liên bang Nga”, ông Putin giải thích.

Tham vọng trở thành trụ cột của thế giới đa cực

Theo các chuyên gia phân tích, ông Putin và ông Tập có nhiều điểm chung về thế giới quan, đều cáo buộc Mỹ và các đồng minh phương Tây “ôm mộng bá chủ”, luôn tìm cách ngăn chặn sự trỗi dậy của các cường quốc khác như Trung Quốc hay Nga. Cả hai nguyên thủ đã công khai lên án “những lời dối trá, các hành vi cô lập, chèn ép, tham vọng thống trị”, đồng thời kêu gọi thiết lập trật tự thế giới mới, đa cực.

Bản thân ông Putin cũng đánh giá, Moscow và Bắc Kinh có quan điểm tương tự hoặc giống hệt nhau về các vấn đề then chốt trong chương trình nghị sự quốc tế, ví dụ như giải pháp hòa bình cho xung đột Nga – Ukraine hay cuộc đối đầu Palestine - Israel. Trong đó, cả hai bên đều “ủng hộ vai trò hàng đầu của luật pháp quốc tế, ủng hộ an ninh bình đẳng, toàn diện và bền vững ở cả cấp độ toàn cầu và khu vực”, với vị trí điều phối trung tâm của Liên Hợp Quốc.

Tổng thống Nga nhấn mạnh, sự hợp tác giữa Nga và Trung Quốc về chính sách đối ngoại trên trường quốc tế đang tạo điều kiện thiết lập một trật tự thế giới đa cực công bằng, làm nền tảng cho sự thành công trong tương lai của quan hệ đối tác chiến lược song phương toàn diện. Ông lạc quan rằng, các cơ chế đa phương như Nhóm các nền kinh tế mới nổi (BRICS) và Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) đang đoàn kết các nước thuộc Nam bán cầu.

Theo chuyên gia phân tích chính trị người Nga Aleksandr Dugin, cả Trung Quốc và Nga đều mong muốn trở thành 2 “trụ cột” của thế giới đa cực. Sự phối hợp nhịp nhàng, hiệu quả giữa 2 trụ cột này sẽ khuyến khích nhiều quốc gia khác trên khắp hành tinh tham gia vào việc xây dựng một trật tự quốc tế mới chống lại chủ nghĩa đơn phương và bá quyền.

Học giả Cui Heng thuộc Viện Hợp tác tư pháp và trao đổi quốc tế SCO có trụ sở tại Thượng Hải bình luận, dư luận thế giới sẽ hướng sự chú ý đến cuộc gặp sắp tới giữa các nhà lãnh đạo Nga và Trung Quốc để xem hai bên có thể nâng cấp quan hệ song phương lên tầm cao mới như thế nào. Ông Cui và đại sứ Zhang hy vọng, trong bối cảnh 2 nước kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm nay, Moscow và Bắc Kinh sẽ tận dụng cơ hội này để đẩy mạnh hơn nữa hợp tác chiến lược, giúp đỡ nhau vượt qua các khủng hoảng và thách thức để phát triển thịnh vượng và tăng cường ảnh hưởng toàn cầu.

Tuấn Anh