Vì sao hợp tác xã khó tiếp cận vốn tín dụng?

Nguồn vốn ngân hàng rất quan trọng cho phát triển HTX. Ảnh: TL

Chỉ khoảng 0,5% số hợp tác xã được vay vốn

Tại Diễn đàn Nông dân Quốc gia lần thứ VIII 2023 do Trung ương Hội Nông dân Việt Nam tổ chức tại Hà Nội ngày 12/10, ông Trần Khánh - Giám đốc Khối Khách hàng doanh nghiệp, Ngân hàng TMCP Bắc Á dẫn số liệu của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, đến cuối năm 2022, dư nợ cho vay của các tổ chức tín dụng đối với hợp tác xã (HTX), liên hiệp HTX đạt 6.316 tỷ đồng, với gần 1.200 HTX, liên hiệp HTX còn dư nợ.

Tổng dư nợ của HTX, liên hiệp HTX mới chỉ chiếm 0,26% tổng dư nợ tín dụng của nền kinh tế và 1.200 HTX, liên hiệp HTX còn dư nợ chỉ chiếm 0,5% số lượng HTX, liên hiệp HTX. Đây là một tỷ lệ khiêm tốn so với quy mô và đóng góp của loại hình kinh tế này.

Theo thống kê, hiện nay trong tổng số hơn 31.000 HTX, có hơn 20.000 hợp tác xã nông nghiệp, chiếm trên 64% tổng số hợp tác xã cả nước.

Cùng với đó, theo khảo sát của hệ thống Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, chỉ khoảng 10% số HTX được vay vốn của các Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX trung ương và địa phương; 0,5% số HTX tiếp cận được vốn vay của các tổ chức tín dụng, riêng các HTX nông nghiệp, tỉ lệ này còn thấp.

"Ngân hàng TMCP Bắc Á nhận thấy việc tiếp cận vốn của các HTX, liên hiệp HTX và các thành viên chưa tương xứng với quy mô và vai trò, đóng góp của HTX đối với nền kinh tế Việt Nam" - ông Khánh nói.

Ông Trần Khánh cho hay, theo tìm hiểu của Ngân hàng TMCP Bắc Á nói riêng và đánh giá chung của các tổ chức thì việc tiếp cận vốn của HTX, liên hiệp HTX và các thành viên còn hạn chế so với quy mô do một số nguyên nhân: Phương án sản xuất, kinh doanh khi đề xuất vay vốn chưa mang tính khả thi; năng lực tài chính, vốn tự có, phương tiện sản xuất, cơ sở vật chất của HTX còn chưa đáp ứng được yêu cầu của nền kinh tế, chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất, kinh doanh hiện nay...

Làm rõ thêm vấn đề này, ông Lê Hồng Phúc - Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) cho biết, mặc dù Agribank đã có nhiều phương án cấp tín dụng nhưng thấy khó khăn trong việc cho vay đối với HTX, vì có nhiều HTX vốn tự có chưa đáp ứng. Bên cạnh đó, hệ thống báo cáo tài chính của HTX chưa bài bản, minh bạch, hoàn thiện... Vì vậy, trong Agribank số lượng HTX dư nợ quá hạn do những năm trước còn cao ảnh hưởng tới việc cấp tín dụng.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Phan Văn Thủ - HTX Dịch vụ thương mại nông nghiệp Cây Trôm (Long An) thừa nhận, một trong những hạn chế lớn nhất của HTX là đang khó tiếp cận vốn vay của các ngân hàng do HTX không có tài sản chung, tải sản không chia của HTX. Ngoài ra, các HTX chủ yếu được hỗ trợ vốn vay từ Quỹ Phát triển HTX, chủ yếu từ liên minh HTX nhưng số vốn vay tối đa chỉ được 1 tỷ đồng/HTX như hiện nay chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất.

Ông Phan Văn Thủ mong muốn được các cấp ngành, các ngân hàng thương mại tạo điều kiện thuận lợi để HTX có thể được tín chấp bằng các dự án hoặc tài sản sẵn có, thay vì phải tín chấp bằng tài sản cá nhân, đáp ứng nhu cầu vay vốn mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh của hợp tác xã.

Nhiều hợp tác xã đang khó tiếp cận vốn tín dụng. Ảnh: TL

Tăng khả năng hấp thụ tín dụng của nền kinh tế, trong đó có hợp tác xã

Về vấn đề tín dụng, bà Hà Thu Giang - Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) khẳng định, nguồn vốn ngân hàng rất quan trọng cho phát triển HTX. Chính phủ, NHNN đã quan tâm đến tiếp cận tín dụng của các HTX và có nhiều chỉ đạo yêu cầu các tổ chức tín dụng thu thập thông tin đánh giá tín nhiệm khách hàng, làm sao nâng cao hiệu quả thẩm định, tăng khả năng cho vay không bảo đảm tài sản, tăng cho vay với khách hàng là các HTX.

Để tháo gỡ khó khăn về nguồn vốn cho HTX, từ nay đến cuối năm, NHNN thực hiện đồng bộ các giải pháp để tăng khả năng hấp thụ tín dụng của nền kinh tế, trong đó có HTX. "NHNN có giải pháp tháo gỡ khó khăn cũng như sự vào cuộc đồng bộ của các HTX nhằm khắc phục các hạn chế như quy mô, cạnh tranh, quản trị, từ đó tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng tăng cho vay" - bà Hà Thu Giang nói.

Nhằm tăng cường khả năng tiếp cận vốn của các HTX, ông Trần Khánh đề nghị, bản thân các HTX và các cơ quan quản lý HTX cần hỗ trợ và tổ chức các khóa tập huấn, đào tạo cho cán bộ quản lý, thành viên làm công tác chuyên môn, kỹ thuật, tập trung vào các chuyên đề như hiểu về cách thức và quy trình vay vốn ngân hàng; các kiến thức cơ bản trong vay vốn ngân hàng cho các HTX...

Theo Phó Chủ tịch Trung ương Hội Nông dân Việt Nam Bùi Thị Thơm, Hội Nông dân sẽ tiếp tục hỗ trợ hội viên, nông dân tiếp cận các nguồn vốn phát triển kinh tế tập thể, HTX từ nguồn Quỹ Hỗ trợ nông dân, vốn ủy thác của các ngân hàng và các tổ chức tín dụng; tăng cường hợp tác quốc tế, thu hút các nguồn lực hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp.

NHNN cho biết thời gian tới sẽ tiếp tục chỉ đạo các tổ chức tín dụng cân đối vốn, tập trung tín dụng cho các tổ chức kinh tế hợp tác, HTX hoạt động trong các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ, các mô hình HTX kiểu mới làm ăn có hiệu quả...

Các tổ chức tín dụng thường xuyên nghiên cứu phát triển đa dạng sản phẩm tín dụng ngân hàng; rà soát, cải tiến, đổi mới quy trình, thủ tục, điều kiện cấp tín dụng phù hợp với yêu cầu và thực tiễn hoạt động của HTX để từng bước mở rộng và tăng cường hỗ trợ vốn, cũng như khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng cho các loại hình kinh tế tập thể...

Khánh Linh