Vì sao giá dầu đứng vững trước cuộc xung đột của Iran và Israel?

Hình minh họa

Khả năng xảy ra chiến tranh tại một số khu vực giàu dầu mỏ nhất thế giới làm dấy lên lo ngại về một cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt mới, giới chuyên gia năng lượng Mỹ cũng cảnh báo về “động lực leo thang” trên thị trường năng lượng toàn cầu.

Sự lo lắng là điều dễ hiểu: đại dịch đã làm gián đoạn hoạt động vận chuyển trên toàn cầu, khiến giá hàng hóa tăng vọt, trong khi xung đột Nga -Ukraine đã cản trở nguồn cung dầu và khí đốt, dẫn đến cú sốc về giá năng lượng đối với toàn thế giới.

Nhưng vào thứ Hai, phản ứng đối với cuộc tấn công dường như đã dịu lại.

Thay vì tăng thêm, giá dầu lại trượt dốc, một thùng dầu thô Brent hiện giao dịch ở mức 89,70 USD (71,90 bảng Anh), giảm 2,7% so với mức cao nhất hôm thứ Sáu là hơn 92 USD.

John Evans tại công ty môi giới dầu mỏ PVM cho biết: “Cuộc tấn công thực tế hầu như không gây “cú sốc kinh hoàng”, mà giống như “sẵn sàng, ổn định đến rồi”.

Max Layton, nhà phân tích tại City, cho biết phản ứng tức thời về giá dầu không phản ánh được bức tranh toàn cảnh. Thay vào đó, ông lưu ý rằng giá một thùng đã tăng từ khoảng 85 USD lên hơn 90 USD trong tháng qua - bằng chứng cho thấy “cuộc tấn công đã được thị trường định giá”.

Ông nói: “Giá đã tăng đáng kể trước khi cuộc tấn công xảy ra (rủi ro đã được cảnh báo trước) và do tính chất đã được điều chỉnh của cuộc tấn công có thể dẫn đến việc tạm dừng cuộc đối đầu trực tiếp giữa Israel/Iran”. “Chúng tôi tin rằng những căng thẳng kéo dài đến quý 2 năm 2024 hiện phần lớn được định giá ở mức 85-90 USD/thùng”.

Evans đồng ý: “Vụ tấn công bằng máy bay từ Iran vào Israel gần như được báo trước là một sự kiện mà mọi người có thể nhớ được”.

Các nhà phân tích tin rằng rủi ro có thể nằm ở bất kỳ sự leo thang nào, đặc biệt là xung đột trực tiếp đang diễn ra giữa Israel và Iran.

Layton của City cho biết điều này có thể khiến giá dầu giao dịch lên tới 100 USD/thùng hoặc thậm chí cao hơn.

Ông nói thêm: “Một ví dụ điển hình là nếu Israel chuyển sang giảm chương trình làm giàu uranium nội địa của Iran”. Nó cũng phụ thuộc vào cách phản ứng của các nhà sản xuất dầu.

Phân tích của Goldman Sachs cho thấy Ả Rập Saudi và UAE có năng lực dự phòng để có thể khai thác thêm gần 3 triệu thùng dầu mỗi ngày nếu họ tạo cho thị trường một tấm đệm tiềm năng.

Sản xuất tại Iran

Bản thân Iran là một nhà khai thác dầu tiềm năng. Các ước tính về sản lượng và công suất của nước này không cố định, nhưng rõ ràng nước này đã tăng cường sản xuất trong những năm gần đây.

Kể từ khi chạm mức thấp chỉ dưới 2,6 triệu thùng/ngày trong đại dịch, Bộ Năng lượng Mỹ ước tính sản lượng của Iran đã tăng lên hơn 4 triệu thùng/ngày.

Ngược lại, Goldman Sachs đặt sản lượng hiện tại ở mức khiêm tốn hơn 3,4 triệu thùng mỗi ngày.

Đất nước này đang chịu các lệnh trừng phạt của Mỹ, điều này có thể có tác động mạnh mẽ trong việc ngăn chặn chế độ chuyên quyền bán hàng cho phương Tây.

Nhưng những người mua khác vẫn sẵn sàng, có nghĩa là sản lượng của Iran có tác động đến giá toàn cầu.

Daan Struyven tại Goldman Sachs cho biết: “Chúng tôi ước tính rằng sản lượng dầu thô của Iran đã tăng lên khoảng 3,4 triệu thùng mỗi ngày (3,3% nguồn cung toàn cầu), tăng khoảng 0,6 triệu thùng mỗi ngày trong hai năm qua, với hầu hết xuất khẩu đều kết thúc ở Trung Quốc”.

“Nếu thị trường định giá khả năng nguồn cung Iran giảm sâu, điều này có thể góp phần làm tăng phí bảo hiểm rủi ro địa chính trị”.

Warren Patterson tại ING cho biết việc ngăn chặn xuất khẩu của Iran có thể khiến thế giới thiếu dầu.

Ông nói: “Iran hiện sản xuất hơn 3 triệu thùng dầu thô mỗi ngày và là nhà sản xuất lớn thứ tư trong OPEC”.

“Rủi ro đầu tiên là các lệnh trừng phạt dầu mỏ được thực thi nghiêm ngặt hơn đối với Iran, nguồn cung dầu có thể bị mất từ 0,5 triệu - 1 triệu thùng mỗi ngày. Điều này sẽ khiến thị trường dầu thâm hụt trong thời gian còn lại của năm.

“Thứ hai, nguy cơ phản ứng của Israel bao gồm nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Iran, có khả năng gây ra tổn thất nguồn cung đáng kể”.

Eo biển Hormuz

Iran có thể không muốn cắt giảm sản lượng của mình, nhưng Tehran có đòn bẩy tiềm năng thứ hai đối với thị trường dầu mỏ: quyền kiểm soát eo biển Hormuz.

Con kênh hẹp giữa Iran và Oman vận chuyển khoảng 15 triệu thùng dầu mỗi ngày, khiến nó trở nên quan trọng đối với nền kinh tế toàn cầu. Iran đã bắt giữ một tàu liên kết với Israel trên tuyến đường biển này.

Garbis Iradian, nhà kinh tế trưởng tại Viện Tài chính Quốc tế, đã cảnh báo trong một báo cáo gần đây rằng “quân sự hóa dầu bằng cách làm gián đoạn các chuyến hàng qua eo biển Hormuz” sẽ cản trở tăng trưởng toàn cầu.

“Khoảng 30% lượng tiêu thụ dầu toàn cầu đi qua eo biển này, với phần lớn lượng dầu xuất khẩu từ Ả Rập Saudi, Iraq, Iran, UAE, Kuwait và LNG của Qatar cũng đi qua eo biển này. Điều này khiến eo biển Hormuz trở thành điểm nghẽn quan trọng trong thị trường dầu khí toàn cầu”, ông nói.

“Mặc dù rất khó để dự đoán giá năng lượng sẽ tăng bao nhiêu và trong bao lâu, nhưng chúng tôi cho rằng giá dầu và khí đốt tự nhiên sẽ tăng 40% vào năm 2024”.

Xăng và dầu diesel ở Anh

Khi nói đến chi phí sinh hoạt của các hộ gia đình ở Anh, tác động tức thời rõ ràng nhất sẽ đến từ giá xăng dầu.

Tính đến thời điểm hiện tại trong năm nay, giá dầu đã tăng khoảng 16%, từ 77 USD/thùng lên 90 USD.

Theo Bộ Kinh doanh và Thương mại, giá thông thường của một lít xăng đã tăng hơn 6p lên 1,47 bảng Anh.

Diesel đã tăng nhanh hơn một chút, với loại thông thường hiện được bán với giá hơn 1,56 bảng Anh, tăng từ mức dưới 1,49 bảng Anh vào đầu năm.

Simon Williams tại RAC cho biết thị trường rất nhạy cảm với giá dầu: “Nếu giá dầu đạt 95 USD một thùng, chúng ta có thể thấy xăng tại máy bơm tăng trở lại 150 xu một lít, đây sẽ là tin xấu cho những tài xế khó tính”.

Chuyện gì xảy ra tiếp theo?

Diễn biến giá dầu trong tương lai có thể phụ thuộc vào các quyết định được đưa ra ở Tel Aviv và Tehran trong những ngày tới.

Nếu cả hai bên chọn tạm dừng chiến sự, giá dầu thô có thể giảm hơn nữa.

Các nhà phân tích tại Citi cho biết giá dầu có thể giảm xuống mức thấp nhất là 70 USD/thùng trong quý 3 năm nay nếu Israel và Iran tạm dừng xung đột trực tiếp.

Nhưng các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái là một phần của bối cảnh đáng lo ngại cho thấy những cú sốc thương mại và áp lực lạm phát vẫn còn tồn tại.

“Cuộc tấn công trực tiếp chưa từng có của Iran vào Israel nêu bật những thách thức ngày càng tăng đối với an ninh thương mại khi phương Tây phải vật lộn để đối phó với căng thẳng ở châu Âu (xung đột Nga-Ukraine), Trung Đông (phiến quân Houthi làm gián đoạn thương mại qua kênh đào Suez), khu vực cận Sahara. Châu Phi và trong tương lai có thể là cả ở Châu Á (ví dụ như căng thẳng Trung Quốc-Đài Loan đang diễn ra) hoặc có thể là Nam Mỹ”, nhà kinh tế Christian Schulz tại ngân hàng đầu tư cảnh báo.

Nói cách khác, ngay cả khi xung đột giữa Israel và Iran chấm dứt trong tương lai gần, thế giới vẫn đang trong tình trạng bất ổn, nơi những cú sốc năng lượng có vẻ dễ xảy ra hơn bao giờ hết và có thể là điều chúng ta ít quan tâm nhất.

Anh Thư

AFP