VEC kêu khó, xin cơ chế huy động vốn dựa trên vốn điều lệ lên 72.602 tỷ đồng

Theo đó, VEC hiện tại là doanh nghiệp Nhà nước hoạt động theo mô hình Công ty TNHH MTV và đang chuyển đổi sang mô hình Công ty cổ phần nhà nước chiếm giữ 75% vốn điều lệ trực thuộc Bộ Giao thông vận tải, thực hiện nhiệm vụ thu hút các nguồn vốn, bao gồm huy động các nguồn vốn xã hội để đầu tư xây dựng và quản lý khai thác đường cao tốc quốc gia.

Do vậy thực hiện Nghị định số 15/2015/NĐ-CP của Chính phủ về đầu tư theo hình thức đối tác công tư, Nghị định số 30/2015/NĐ-CP của Chính phủ về lựa chọn nhà đầu tư, VEC không đủ điều kiện để tham gia đấu thầu các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng theo hình thức PPP do Bộ Giao thông vận tải quản lý.

Bên cạnh đó, hiện tại vốn điều lệ của VEC mới có 1.000 tỷ đồng, đang được Bộ Tài chính xem xét để điều chỉnh tăng lên 72.602 tỷ đồng từ nay đến năm 2019 theo văn bản chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ.

Trong khi đầu tư dự án đường cao tốc cần huy động nguồn vốn lớn và hiện nay VEC đã nợ trên 50.000 tỷ đồng để đầu tư 5 dự án do vậy khi thực hiện Luật Đầu tư công, Luật Quản lý nợ công thì việc huy động vốn tiếp theo theo hình thức vay thương mại, phát hành trái phiếu công trình gặp rất nhiều khó khăn và khó thực hiện được.

Trong giai đoạn 2016 - 2020, ngoài các dự án đã và đang thực hiện khoảng 580km, VEC sẽ tiếp tục tham gia đầu tư gần 500km đường cao tốc để góp phần thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước và Bộ GTVT là xây dựng hoàn thành 2.000km đường cao tốc vào năm 2020.

Để thực hiện được mục tiêu đề ra, Tổng công ty này đề xuất được tiếp tục thực hiện cơ chế chính sách theo Quyết định 1202/QĐ-TTg ngày 10/9/2007 của Thủ tướng Chính phủ về huy động vốn và về thu phí hoàn vốn và kinh doanh khai thác.

Theo đó, VEC được tham gia đấu thầu các dự án đường cao tốc đầu tư theo hình thức PPP bằng cách thành lập các công ty cổ phần dự án trên cơ sở liên doanh hoặc liên kết với các nhà đầu tư trong và ngoài nước mà VEC là cổ đông với 29% vốn điều lệ (trên cơ sở sử dụng vốn điều lệ của VEC để giao). Được sử dụng kinh nghiệm, năng lực quản lý của VEC để tham gia đấu thầu và được huy động vốn để thực hiện xây dựng dự án theo hợp đồng liên doanh góp vốn đầu tư.

Ngoài ra, hiện VEC đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận vốn điều lệ với giá trị là 72.602 tỷ đồng và được Nhà nước và Bộ Tài chính, Bộ GTVT giao dần từ nay đến năm 2019. Do vậy trong huy động vốn để đầu tư VEC được sử dụng giá trị vốn điều lệ 72.602 tỷ đồng để thực hiện, bảo đảm đúng quy định của Luật Đầu tư công và Luật Quản lý nợ công.

Các dự án VEC đã được giao làm chủ đầu tư, được đầu tư theo phương thức thu phí hoàn vốn sẽ được chuyển thành phương thức đầu tư BOO. Căn cứ vào phương án tài chính được duyệt, VEC được ký hợp đồng với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để VEC hoạt động theo chế độ tự chủ về tài chính nhằm chủ động trong việc huy động vốn và sử dụng vốn để đầu tư các dự án tiếp theo.

Các dự án VEC đang quản lý khai thác có nguồn vốn đầu tư trực tiếp của Nhà nước. Theo phương án tài chính, ưu tiên hoàn vốn VEC huy động. Sau khi hết thời gian hoàn vốn, VEC được Nhà nước giao tiếp tục thu phí để tạo nguồn vốn đầu tư dự án mới và được coi nguồn vốn này là vốn Nhà nước đầu tư trực tiếp vào dự án và giao VEC quản lý.

Đối với các dự án đường cao tốc sử dụng hỗn hợp nguồn vốn ODA, NSNN và vốn vay thương mại OCR/IBRD của các ngân hàng quốc tế và nguồn vốn khác do VEC huy động để đầu tư trực tiếp như dự án đường cao tốc TP.HCM – Long Thành - Dầu Giây, Nội Bài – Lào Cai, Đà Nẵng - Quảng Ngãi và Bến Lức – Long Thành, giao VEC là Chủ đầu tư và quản lý các dự án này.

Về một số cơ chế cụ thể và phương thức thực hiện dự án cụ thể trên tuyến đường cao tốc Bắc – Nam, VEC đề xuất áp dụng các cơ chế để phối hợp với các Nhà đầu tư trong và ngoài nước thực hiện đầu tư dự án theo các hình thức Xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao (BOT), Xây dựng - Sở hữu - Kinh doanh hoàn vốn (BOO)…,

Cụ thể, VEC phối hợp với các nhà đầu tư ứng vốn thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư, đề xuất dự án, ưu tiên các đoạn tuyến đường cao tốc gần các thành phố lớn (Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng,…), các tuyến ra cảng biển lớn và tuyến nối với các đường cao tốc mà VEC đang đầu tư, khai thác. Trên cơ sở tính khả thi của đề xuất, Nhà nước chỉ định VEC và Nhà đầu tư triển khai thực hiện dự án theo hình thức PPP (áp dụng Điểm c, Khoản 4, Điều 22 của Luật đấu thầu).

Huy động vốn để thực hiện dự án theo cơ chế và cơ cấu nguồn vốn, VEC và Nhà đầu tư huy động vốn để thực hiện dự án, trong đó phần vốn VEC lấy từ nguồn như vốn dư từ các dự án đã thực hiện, thu phí nhàn rỗi chưa đến kỳ trả nợ, chuyển nhượng quyền thu phí hoặc quyền khai thác các dự án, phát hành trái phiếu công trình, vay thương mại... Nhà đầu tư tham gia huy động vốn từ vốn chủ sở hữu và các tổ chức tài chính trong và ngoài nước.

Phần vốn góp của Nhà nước để đảm bảo tính khả thi của phương án tài chính các dự án (vào khoảng 40% tổng mức đầu tư), huy động từ các nguồn vốn vay ODA, Ngân sách nhà nước áp dụng cơ chế cấp phát cho VEC hoặc cơ chế VEC vay lại nhưng sẽ thu phí hoàn phần vốn này sau khi đã hoàn phần vốn VEC và Nhà đầu tư huy động, hoặc cơ chế Nhà nước đầu tư xây dựng 01 hợp phần của dự án và giao VEC khai thác toàn bộ dự án.

VEC cũng kiến nghị được là nhà đầu tư, được phép thực hiện một số nhiệm vụ của Cơ quan nhà nước có thẩm quyền để quản lý dự án (theo phương thức thành lập Ban QLDA).

VEC được giao quản lý, sử dụng phần vốn góp của Nhà nước (nguồn ODA cấp phát, nguồn Ngân sách nhà nước) để đầu tư xây dựng dự án. Nhà đầu tư và VEC thành lập doanh nghiệp dự án để thực hiện phần vốn VEC và Nhà đầu tư huy động.

Nhà nước ký hợp đồng BOT với Nhà đầu tư dự án để thực hiện dự án và hoàn vốn phần vốn VEC và Nhà đầu tư huy động. Sau khi kết thúc hợp đồng BOT, Dự án được bàn giao cho VEC để VEC khai thác hoàn phần vốn Nhà nước góp vào dự án hoặc hoàn phần vốn VEC vay lại thay cho phần vốn Nhà nước góp vào dự án.

Nhà nước tiếp tục giao VEC quản lý khai thác các tuyến đường cao tốc sau khi hết thời hạn hoàn vốn để quản lý, vận hành, bảo trì, duy tu, nâng cấp mở rộng các tuyến đường cao tốc cũng như để đầu tư dự án mới.

VEC ứng trước kinh phí để thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư, thiết kế kỹ thuật và giải phóng mặt bằng các tuyến đường cao tốc thuộc cao tốc Bắc - Nam bằng nguồn vốn của VEC và vốn dư từ các dự án đã đầu tư. Phần vốn này và lãi suất sẽ được tính là phần vốn góp của VEC vào Doanh nghiệp dự án.

Để huy động được các nhà đầu tư nước ngoài và nguồn vốn vay nước ngoài với lãi suất hợp lý, cần có cơ chế chia sẻ rủi ro với nhà đầu tư như: bảo lãnh doanh thu; cam kết cho việc chuyển đổi ngoại tệ; bảo lãnh tỷ giá hối đoái; bảo lãnh khoản vay.