Tục ăn thịt vịt chiều 30 Tết của người Tày Cao Bằng

Từ ngày 23 tháng Chạp, các thành viên trong gia đình người Tày thường phân công nhau lau dọn dẹp nhà cửa, mua sắm, bài trí cành đào, câu đối trên bàn thờ tổ tiên; rửa lá bánh, chuẩn bị mổ lợn, thịt gà, gói bánh chưng, làm chè lam, khẩu sli, thúc théc; trang trí mâm ngũ quả, vàng mã... Khi các công việc chuẩn bị đón tết đã cơ bản, đến ngày 30 tết, người phụ nữ trong gia đình người Tày thường dậy sớm đi chợ lựa chọn những con vịt lông mượt, mỏ to mềm, ức tròn, da cổ và da bụng dày về mổ. Những nhà không có thời gian thì có thể mua vịt chế biến sẵn chuẩn bị cho bữa cơm tối đêm 30.

Người dân xếp hàng mua vịt quay ngày giáp Tết.

Bà Hà Thị Nhị, tổ 5, phường Hợp Giang chia sẻ: Năm nào cũng vậy, dù không nuôi được vịt, nhưng ngày 30 tết, gia đình tôi thường nhắn anh em lấy một con vịt ngon về mổ, sau đó chế biến thành nhiều món khác nhau. Mâm cỗ thịt vịt chiều 30 tết được bày biện khá đẹp mắt và ngon miệng với nhiều gia vị lá mắc mật, tỏi, hạt tiêu, ớt…

Với ý nghĩa trên, tết của người Tày thực sự bắt đầu bằng bữa cơm giải xúi chiều 30 tháng 12 âm lịch. Sau bữa cơm tất niên, những thức ăn thừa từ vịt được vứt bỏ hoàn toàn. Vì vậy mới có câu: Ngày Tết, người Tày làm các loại bánh và ăn thịt lợn, thịt gà… “Bươn Chiêng bấu kin nựa pết/Bươn Chất bấu kin nựa cáy” (dịch Tháng Giêng không ăn thịt vịt/Tháng Bảy không ăn thịt gà).

Bữa cơm “giải xúi” chiều 30 của người Tày Cao Bằng với món chính là thịt vịt.

Cùng với tục ăn thịt vịt chiều 30 tết, người Tày còn có những việc kiêng kỵ trong ba ngày tết như: kiêng kỵ không cho người có tang, người đau ốm, người tàn tật, người xấu tính, người trong gia đình có người xấu bị xã hội, làng xóm chê bai đến nhà mình trong ngày mùng 1. Có nơi ngày mùng 2, mùng 3 tết không được quét rác trong nhà mà chỉ gom lại đến tối mới đem đi đổ; kiêng không được đổ xô bát đĩa, ấm chén, kiêng không nói bừa bãi mất lịch sự. Gặp nhau mọi người tươi cười trò chuyện niềm nở, chúc nhau những lời chúc tốt đẹp nhất; chúc thọ người già, mừng tuổi cho trẻ con; không đòi nợ nhau vào những ngày tết...

Thái Hà