Từ những 'cánh chim sắt' đầu tiên đến hành trình làm chủ công nghệ hiện đại
Ngay từ những ngày đầu thành lập, Trung đoàn 919 đã khẳng định vai trò tiên phong trong các hoạt động vận tải quân sự, phục vụ dân sinh và tham gia chiến đấu, vừa làm nhiệm vụ quốc tế và bay chuyên cơ, giữa bộn bề gian khó, trung đoàn đã kiên cường vượt qua, hoàn thành xuất sắc mọi trọng trách được giao...
Ra đời ngày 01/05/1959, trong bối cảnh cả nước đang dồn sức cho công cuộc giải phóng miền Nam và xây dựng CNXH ở miền Bắc, Trung đoàn Không quân vận tải 919 (tiền thân của Đoàn bay 919) là đơn vị bay vận tải quân sự - hàng không dân dụng đầu tiên của nước ta. Vừa trực tiếp tham gia và phục vụ chiến đấu, vừa làm nhiệm vụ quốc tế và bay chuyên cơ, giữa bộn bề gian khó, trung đoàn đã kiên cường vượt qua, hoàn thành xuất sắc mọi trọng trách được giao.
Quang cảnh buổi lễ thành lập Trung đoàn KQVT 919 ngày 1/5/1959. Ảnh tư liệu.
Tiên phong phục vụ hai mặt trận: Vận tải quân sự kết hợp dân dụng
Để chuẩn bị cho việc thành lập Trung đoàn không quân vận tải 919, từ năm 1956, những lớp học viên ưu tú được Quân đội tuyển chọn kỹ lưỡng lên đường sang Liên Xô và Trung Quốc học tập, bao gồm các tổ bay vận tải và trực thăng, cùng các đoàn học về dẫn đường, thông tin liên lạc, thợ máy.
Ông Phạm Công Kế, thành viên lớp kỹ thuật máy bay đầu tiên năm 1956 tại Trung Quốc từng chia sẻ những ngày tháng gian khổ nhưng đầy ý nghĩa: “44 con người, cùng 04 đồng chí phiên dịch, ăn vận quần áo xanh công nhân, đi xe lửa sang Trung Quốc học lái và kỹ thuật máy bay”. Công việc này vào thời điểm đó rất bí mật, lãnh đạo khi gặp gỡ đã động viên, giao nhiệm vụ cho đoàn phải "tầm sư học đạo", nhanh chóng nắm vững kỹ thuật máy bay để phục vụ cách mạng, xây dựng quân đội.
Sau đó là đoàn đi Liên Xô học lái máy bay tại Trường Không quân Balashov. Họ chính là nòng cốt góp phần thành lập Trung đoàn 919 - đơn vị đóng vai trò quan trọng trong lịch sử ngành Hàng không Việt Nam.
Các phi công có thành tích xuất sắc được chụp ảnh với Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp năm 1966 (người ngồi cạnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp là phi công Phan Như Cẩn). Ảnh tư liệu.
Ngay từ những ngày đầu thành lập, Trung đoàn 919 đã khẳng định vai trò tiên phong trong các hoạt động vận tải quân sự, phục vụ dân sinh và tham gia chiến đấu. Chiến công vang dội của Trung đoàn 919 đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lịch sử ngành Hàng không Việt Nam như: Đánh chìm và bắn hỏng hai tàu địch trong trận Tết Mậu Thân 1968: Chở phái đoàn Việt Nam sang Pháp đàm phán và ký Hiệp định Paris lịch sử; Cứu trợ đồng bào lũ lụt trong trận vỡ đê sông Hồng năm 1971…
Nhiều gương mặt phi công quả cảm của Trung đoàn 919 đã trở thành huyền thoại của ngành hàng không Việt Nam, được Nhà nước phong tặng nhiều danh hiệu cao quý như Liệt sĩ Phan Như Cẩn - phi công chiến đấu AN-2, phi công Nguyễn Văn Ba, kỹ sư Nguyễn Tường Long chuyên trách cải tiến, trang bị vũ khí cho máy bay…
Trải qua 30 năm dưới sự quản lý trực tiếp của Quân đội, Trung đoàn Không quân Vận tải 919 đã được tôi luyện và trưởng thành trong môi trường kỷ luật, nề nếp. Đây là nền tảng vững chắc để rèn luyện những phẩm chất cần thiết cho đội ngũ phi công và nhân viên kỹ thuật, khi thực hiện công việc đặc thù, đòi hỏi tính kỷ luật cao, cẩn thận và chặt chẽ trong từng chi tiết như ngành hàng không.
Tổ bay quả cảm tham gia chiến trường Trị Thiên Mậu Thân 1968. Ảnh tư liệu.
Môi trường này cũng rèn giũa cho cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 919 tinh thần thép không ngại khó khăn, gian khổ. Trong chiến tranh, các phi công của Trung đoàn luôn sẵn sàng chấp nhận mọi thử thách, thực hiện nhiều chuyến bay “vào sinh ra tử” mà chưa một phi công nào từ chối nhiệm vụ.
Bước đệm vững chắc cho sự phát triển của ngành hàng không dân dụng
Năm 1989 đánh dấu cột mốc quan trọng trong lịch sử ngành Hàng không dân dụng Việt Nam với sự chuyển đổi cơ chế quản lý, tách khỏi Quân đội và trực thuộc Chính phủ. Ngày 29-8-1989, Hội đồng Bộ trưởng có quyết định thành lập Tổng công ty Hàng không Việt Nam trên cơ sở Tổng cục Hàng không dân dụng Việt Nam, mở ra một chương mới cho sự phát triển của ngành hàng không.
Sự kiện là bước ngoặt chuyển đổi quan trọng trong hoạt động kinh doanh vận tải hàng không, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế đất nước. Lúc này, ngành Hàng không Việt Nam đang quản lý và khai thác 30 chiếc máy bay thuộc thế hệ cũ, trong đó có 7 chiếc phục vụ các hoạt động chụp ảnh địa chất, địa hình.
Lễ đón nhận danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân năm 1994. Ảnh tư liệu.
Sau những năm tháng chiến tranh, những phi công anh hùng thời chiến lại tiếp tục cống hiến cho công cuộc xây dựng đất nước. Từ giai đoạn này, ngành Hàng không Việt Nam đã bắt đầu xây dựng chương trình đào tạo bài bản, chuyên nghiệp cho thế hệ phi công kế thừa. Các phi công trẻ được tạo điều kiện tiếp cận những kiến thức hiện đại nhất về kỹ thuật bay, vận hành máy bay, an toàn hàng không, cân đối lực lượng giữa các đội bay, thuê thêm phi công nước ngoài để đáp ứng nhu cầu khai thác của Tổng công ty.
An toàn hàng không luôn là nhiệm vụ và ưu tiên hàng đầu của Đoàn Bay 919. Với tinh thần trách nhiệm cao và ý thức an toàn tuyệt đối, đội ngũ phi công và cán bộ nhân viên Đoàn Bay 919 không ngừng nỗ lực học tập, rèn luyện để nâng cao trình độ chuyên môn, từng bước tiếp thu, thay thế các chuyên gia, giáo viên, phi công nước ngoài trong hoạt động chuyển giao công nghệ khai thác các loại máy bay mới, ngày càng hiện đại từ ATR-72, Airbus A320/A321, Boeing 767, F-70, Boeing 777, Airbus A330 đến các loại máy bay mới và hiện đại nhất hiện nay trên thị trường vận tải hàng không quốc tế là Boeing 787 và Airbus A350.
Đoàn bay 919 - 65 năm trưởng thành và phát triển
Bên cạnh đó, các hoạt động huy động nguồn lực, tuyển dụng phi công chuyên nghiệp, phân bay ngày càng hiện đại và hiệu quả, kết hợp với công tác đào tạo, huấn luyện đội ngũ phi công ngày càng chủ động, độc lập, tự chủ đã và đang đảm bảo vững chắc cho Đoàn Bay 919 trong phát triển nguồn lực, chuyển giao công nghệ khai thác tất cả các loại máy bay hiện có trên thị trường thế giới, đảm bảo tuyệt đối an toàn và hiệu quả cao cho hoạt động kinh doanh vận tải hàng không của Tổng công ty Hàng không Việt Nam.
Đồng thời, việc tiếp thu công nghệ mới và sử dụng đội ngũ phi công, cán bộ nhân viên có trình độ chuyên môn cao là yếu tố góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ, mang đến cho khách hàng những trải nghiệm an toàn, tiện nghi, thoải mái nhất, từ đó giúp ngành Hàng không Việt Nam ngày càng phát triển và vươn xa hơn nữa trên trường quốc tế.
Lễ đón nhận máy bay Airbus A350 năm 2015.
Ông Tô Ngọc Giang – Cơ trưởng lái máy bay Airbus A350, Đoàn trưởng Đoàn Bay 919, Phó tổng giám đốc Vietnam Airlines chia sẻ về hành trình gian nan nhưng đầy tự hào trong việc xây dựng và đào tạo đội ngũ phi công Việt Nam. “Quá trình xây dựng tài liệu khai thác, huấn luyện phi công rất vất vả. Đoàn Bay cử những phi công dày dạn sang trung tâm đào tạo của nhà máy, sau đó trong quá trình khai thác tích lũy kinh nghiệm, họ trở thành giáo viên đào tạo các lứa phi công tiếp theo.”
Hiện nay, đã có những phi công đầu tiên của Vietnam Airlines được đào tạo bởi chính người Vietnam Airlines. Đây là minh chứng cho năng lực và trình độ chuyên môn cao của ngành Hàng không Việt Nam trong việc tiếp thu và làm chủ công nghệ hàng không hiện đại.
Đến năm 2025, Vietnam Airlines đặt mục tiêu đào tạo đủ 100% phi công Việt thay thế phi công nước ngoài. Mục tiêu này không chỉ giúp tối ưu hóa chi phí vận hành mà còn khẳng định vị thế tự chủ công nghệ hàng không của Vietnam Airlines trên thị trường quốc tế. Mỗi năm, Vietnam Airlines bổ sung thêm 80 - 100 phi công Việt Nam, tạo nguồn lực dồi dào cho việc hiện thực hóa mục tiêu đề ra.
