Trung Quốc quá dư thừa công suất sản xuất xe điện và mối lo ngại toàn cầu về việc 'phá giá'

Điểm hòa vốn đối với việc sử dụng nhà máy trong ngành ô tô thường là khoảng 80%, nhưng mức hòa vốn đối với các phương tiện sử dụng năng lượng mới, bao gồm cả xe điện, chỉ khoảng 50% ở Trung Quốc. Một số nhà sản xuất xe điện mới nổi đã phá sản do dư thừa năng lực trong ngành.

Auto China, một trong những triển lãm ô tô lớn nhất thế giới, diễn ra tại Bắc Kinh từ ngày 25 tháng 4 đến ngày 4 tháng 5 đã cho thấy những điều đó. Gian hàng của nhà sản xuất điện thoại thông minh Xiaomi chật cứng, trái ngược với gian hàng của Nissan Motor nằm ngay bên cạnh. Khách tham quan tập trung vào khả năng cạnh tranh về giá của Xiaomi.

Xiaomi gia nhập thị trường vào tháng 3 với mức giá thấp hơn xe của Tesla. Khi chủ tịch kiêm CEO Lei Jun tiết lộ rằng 75.723 xe đã được đặt hàng trước, khán giả đã vô cùng sửng sốt.

Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc có thể đạt được chi phí thấp nhờ mạng lưới mua sắm pin tập trung ở Trung Quốc. Theo SNE Research của Hàn Quốc, các công ty Trung Quốc chiếm 6 trong số 10 nhà sản xuất pin hàng đầu vào năm ngoái về lượng pin lắp đặt cho ô tô. Khoảng 80% vật liệu làm cực âm, thành phần cốt lõi của pin, được sản xuất tại Trung Quốc.

Pin chiếm 30–40% chi phí sản xuất xe điện. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, giá pin trung bình ở Trung Quốc bằng khoảng 80% giá pin ở châu Âu và Mỹ. Thép và các thành phần khác cũng có thể được mua với chi phí thấp và chính phủ đã hào phóng cung cấp các khoản trợ cấp lớn và hỗ trợ khác cho nghiên cứu và phát triển cũng như xây dựng nhà máy.

Rào cản gia nhập thấp đã dẫn đến hàng loạt công ty nhảy vào thị trường xe điện Trung Quốc. Theo dữ liệu từ Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc, hơn 50 công ty đang sản xuất ô tô chở khách sử dụng năng lượng mới tại quốc gia này vào năm ngoái.

Các công ty vẫn đang đặt chân vào kim loại để tăng năng lực sản xuất, nhằm mở rộng thị phần của họ trên thị trường xe điện lớn nhất thế giới. Seres Group, một công ty cỡ trung hợp tác với gã khổng lồ thiết bị viễn thông Trung Quốc Huawei, gần đây đã mở một nhà máy ở Trùng Khánh.

Năng lực sản xuất không ngừng tăng lên với tốc độ nhanh hơn nhu cầu. Theo truyền thông Trung Quốc, năng lực sản xuất xe NEV của Trung Quốc vào năm 2025 dự kiến sẽ đạt hơn 36 triệu xe khi kế hoạch của các công ty ô tô và chính quyền địa phương được kết hợp. Doanh số năm đó dự kiến đạt khoảng 17 triệu xe, tạo ra thặng dư gần 20 triệu chiếc.

Truyền thông Trung Quốc đưa tin công suất sử dụng của nhà máy vào năm 2023 dự kiến sẽ vào khoảng 50% do dư cung, thấp hơn nhiều so với điểm hòa vốn 80%. Điều này tạo ra nguy cơ rung chuyển hoạt động kinh doanh khi lợi nhuận bị siết chặt.

Theo thống kê của chính phủ Trung Quốc, tỷ suất lợi nhuận của ngành công nghiệp ô tô trong tháng 1 và tháng 2 là 4,3%, thấp hơn nhiều so với mức 8,7% vào năm 2015. Một số nhà sản xuất NEV đã phá sản và một số dự đoán rằng hơn 10 công ty sẽ phá sản hoặc gần phá sản trong năm nay.

Một số nhà sản xuất coi xuất khẩu nhiều hơn sang châu Âu và Đông Nam Á là cách thoát khỏi khủng hoảng. Theo một hiệp hội ngành công nghiệp ô tô, xe NEV được Trung Quốc xuất khẩu vào năm 2023 đã tăng 78% lên 1,2 triệu chiếc và một số người tin rằng con số này sẽ đạt 3,5 triệu chiếc vào năm 2025.

Đây sẽ là đòn giáng mạnh vào các hãng xe Nhật Bản và châu Âu. BYD và các nhà sản xuất xe điện khác của Trung Quốc đang tấn công vào Thái Lan và các thị trường Đông Nam Á khác, nơi các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản nắm giữ 80% thị phần.

Trên khắp thế giới, tâm lý cảnh giác ngày càng tăng đối với các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc. Liên minh châu Âu đang điều tra xem liệu xe điện Trung Quốc có được bán với giá thấp được hỗ trợ bởi các khoản trợ cấp, cản trở cạnh tranh một cách không công bằng hay không. Mỹ đã đồng ý thiết lập khuôn khổ thảo luận về vấn đề sản xuất thừa khi Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đến thăm Trung Quốc trong tháng này.

Nam Nguyễn