Trí tuệ nhân tạo: Mỏ vàng hay kẻ hủy diệt?

Nhiều công ty Việt Nam đang ráo riết tìm kiếm nhân sự cho mảng trí tuệ nhân tạo – một xu hướng mà Google đã tiên phong, và nhiều công ty khác đang ứng dụng rộng rãi. Tuy nhiên việc ứng dụng máy móc thay thế con người chắc chắn gia tăng năng suất, tạo ra các mỏ vàng, nhưng chúng cũng đặt ra vấn đề “hủy diệt” nhóm lao động chân tay.

Chiến thắng của chương trình máy tính AlphaGo trước đương kim vô địch thế giới cờ vây Lee Se-dol đánh dấu một bước tiến vượt bậc của Google trong cuộc đua về trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence – AI) trước các ông lớn công nghệ khác.

Một người đang theo dõi trận đấu mà nhà vô địch cờ vây Lee Se-dol đã thua cỗ máy của Google - Ảnh: LA Times

Trí tuệ nhân tạo dựa trên giả định rằng một cỗ máy hay một máy tính có thể dùng để “giả lập” trí thông minh của con người. Thuật ngữ này lần đầu tiên được đưa ra vào năm 1956 khi một nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ đã cùng nhau đến Đại học Dartmouth để thảo luận cách một chương trình máy tính có thể hoạt động như con người.

Kể từ đấy, các thành tựu và ứng dụng trí tuệ nhân tạo không những khiến thế giới điên đảo về khả năng ưu việt của nó mà còn khiến nhiều người lo sợ về tương lai các cỗ máy sẽ thay thế hoàn toàn hoặc thậm chí thống trị con người

Cuộc đua “tìm vàng” các công ty công nghệ

Cuộc đua “tìm vàng” trong trí tuệ nhân tạo vẫn không có dấu hiệu hạ nhiệt từ các gã khổng lồ công nghệ như Google, Facebook, Amazon đến các công ty start-up như Uber hay Smacc có mong muốn thương mại hóa con gà đẻ trứng vàng này.

Một trong những thương vụ đáng chú ý là vụ Google mua lại startup Deep Learning của Khoa khoa học máy tính của Đại học Toronto năm 2013 giúp Google cải thiện tính năng tìm kiếm hình ảnh của mình. Trợ lý ảo mới của Google (Google Assistant), một sản phẩm của AI, vừa ra mắt trong sự kiện Google I/O 2016 cũng gây được tiếng vang với sức mạnh vượt trội từ trả lời câu hỏi và thực hiện các mệnh lệnh của người dùng có thể đem lại cho Google một nguồn lớn thông qua quảng cáo.

Theo Bloomberg, Travis Kalanick, CEO của Uber cho biết hãng đã đưa đội xe tự lái đầu tiên của mình vào phục vụ khách hàng cuối tháng tám năm nay tại thành phố Pittsburgh, Mỹ và trong tương lai sẽ đưa hàng triệu chiếc xe tương tự vào vận hành. Những chiếc xe này sẽ được tích hợp nhiều cảm biến, camera, radar, hệ thống định vị GPS và một hệ thống phần mềm phức tạp để xử lí các tình huống.

Mẫu xe tự lái của Uber và Volvo hồi tháng 8 - Ảnh: Telegraph

Hay như trang tin Tech Crunch vừa cho hay, năm công ty hàng đầu thế giới bao gồm Facebook, Amazon, Google, IBM và Microsoft cũng vừa công bố kế hoạch hợp tác để phát triển trí tuệ nhân tạo vào tháng 9/2016, làm tiền đề cho sự bùng nổ và trí tuệ nhân tạo trong thời gian sắp tới.

Mầm mống của kẻ hủy diệt?

Trí tuệ nhân tạo càng phát triển, con người càng thêm lo sợ về khả năng nó chính là mầm mống cho kẻ hủy diệt, thay thế hoàn toàn con người.

Foxconn là nhà sản xuất và gia công lớn nhất cho các hãng công nghệ hàng đầu thế giới hiện nay với với hơn 1 triệu lao động tại Trung Quốc, tuy nhiên sẽ không còn lâu nữa những lao động này khả năng sẽ được thay thế bởi các robot tự động. Chỉ trong năm 2001, Foxconn đã cho lắp đặt 10.000 robot Foxbot và dự kiến mỗi năm sẽ tăng thêm 30.000 robot như vậy. Điều đó có nghĩa rằng rất nhiều lao động sẽ mất việc vì robot đã thay thế công việc của họ.

Robot Foxbot trình diễn viết chữ tại Computex 2016 - Ảnh: hksilicon

Guardian dẫn thông tin Adidas vừa xác nhận một nhà máy của hãng này ở Đức sẽ bắt đầu dùng robot sản xuất giày vào năm 2017 và sẽ chỉ thuê 160 công nhân. Adidas cũng lên kế hoạch sử dụng robot tại một nhà máy ở Mỹ trong thời gian tới. Với việc sử dụng robot, Adidas đặt ra mục tiêu cắt giảm công đoạn sản xuất giày từ 18 giờ chỉ còn 5 giờ cũng như tiết kiệm chi phí bảo hiểm tai nạn lao động.

Nhà phát minh tỷ phú Elon Musk thậm chí từng bày tỏ mối quan ngại sâu sắc đến sự phát triển của những "trí tuệ nhân tạo" trên trang Twitter của mình: "Chúng ta phải vô cùng cẩn thận với AI. Chúng thậm chí còn nguy hiểm hơn cả vũ khí hạt nhân. Nhưng thật không may, xét theo sự phát triển thực tế, chúng ta đang ngày càng giống vai trò như những bước đệm cho sự thống trị của siêu trí tuệ nhân tạo số tương lai".

Ở Việt Nam có đang diễn ra câu chuyện tương tự?

Dù đã và đang gây nhiều tranh cãi nhưng sức mạnh của Trí tuệ nhân tạo cũng như ứng dụng của Deep Learning hay Maching Learning (thuật ngữ mô tả một số chương trình nền tảng của trí tuệ nhân tạo) là không thể chối bỏ. Tại Việt Nam, xu hướng thương mại hóa trí tuệ nhân tạo cũng đang rục rịch phát triển, hứa hẹn một tương lai khởi sắc. Theo các chuyên gia trong nước, trí tuệ nhân tạo đang được ứng dụng ở một số lĩnh vực từ bảo mật đến phát triển sản phẩm.

Theo dõi các thông tin tuyển dụng có thể thấy một vài ngành nghề liên quan đến trí tuệ nhân tạo đang được săn đón tại Việt Nam. Như VNG đang ưu tiên tìm nhân sự Data Scientist với các ưu đãi hơn so với nhiều vị trí khác.

Nhu cầu nhân lực phát triển mảng trí tuệ nhân tạo đang lên tại Việt Nam (ảnh chỉ có tính minh họa) - Ảnh: H.Đ

Anh Nguyễn Đức Đại Tuấn, Trưởng phòng vận hành an ninh (Security Operation Manager) ở VNG chia sẻ: “Hiện nay chúng tôi đang thu thập dữ liệu từ các server và người dùng cũng như thực hiện các phân tích thống kê trên dữ liệu. Trên cơ sở hiểu được dữ liệu, chúng tôi xây dựng các luật để phát hiện các sự kiện bất thường nhằm giám sát an ninh hệ thống. Chúng tôi cũng đang nghiên cứu xây dựng các mô hình dự báo bằng machine learning và deep learning có khả năng tự động phát hiện các sự kiện bất thường thay cho con người, chẳng hạn như máy tính bị nhiễm mã độc, server bị xâm nhập, người điều hành lạm dụng quyền hạn”. Với những yêu cầu như vậy, việc tìm một nhân sự am hiểu trí tuệ nhân tạo đang được đội ngũ nhân sự của công ty đặt ưu tiên.

Anh Nghiêm Xuân Bách, Giám đốc phát triển chiến lược (Strategic Development Director) tại Cinnamon AI Labs cũng chia sẻ: “Cinnamon AI Labs vừa phát triển thành công ứng dụng Chatbot qua LINE cho một công ty tuyển dụng hàng đầu Nhật Bản. Công cụ này cho phép tạo ra một “trợ lý ảo” có thể trả lời các câu hỏi đơn giản một cách tự động, nhằm hỗ trợ việc trao đổi thông tin giữa nhà tuyển dụng và ứng viên, đặc biệt trong những trường hợp lệch múi giờ.”

Anh Bách cũng cho rằng việc ứng dụng một số nền tảng AI từ thế giới vào các lĩnh vực khác nhau không những tiết kiệm thời gian mà con đem lại những lợi thế cạnh tranh vượt bậc cho doanh nghiệp.

Những xu hướng trên cho thấy AI không chỉ là một cụm từ xa vời, mà nó chính là những thứ chung quanh rất gần. Như một người dùng smartphone khi tìm kiếm Google, khi lướt Facebook, khi đặt xe Uber, khi chat với vài tổng đài tự động trên website,… là đang tiếp xúc với các cỗ máy được xử lý hoàn toàn, hoặc vận hành một phần bằng trí tuệ nhân tạo, machine learning.

Các chuyên gia cho biết mặc dù đang có nhu cầu cao về nhân sự, tuy nhiên trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam cũng đang chớm nở, chưa tới mức có thể thay thế con người trong nhiều hoạt động thường ngày.

Ở tầm thế giới, trí tuệ nhân tạo chắc chắn đang tạo đột phá cho sự phát triển công nghệ, từ những thứ gần gũi như ghi nhận thói quen người dùng, trợ lý ảo, đến tương lai xa hơn là vận hành xe tự lái, làm bạn với con người,… Nền tảng này chắc chắn là mỏ vàng, nhưng đối với những người nhìn xa như Elon Musk thì một cảnh báo về việc con người bị thống trị bởi siêu trí tuệ nhân tạo là đáng lo ngại.

Hải Đăng