Tìm hiểu đời sống văn học thời Nguyễn qua các tài liệu lưu trữ

Triển lãm ảo tiếp cận các danh nhân văn học và đời sống văn chương triều Nguyễn từ điểm nhìn Châu bản. (Ảnh: TTLTQG 1)

Hơn 200 tài liệu về đời sống văn học dưới triều Nguyễn (1802-1945) được lựa chọn từ khối Châu bản triều Nguyễn – Di sản Tư liệu Thế giới sẽ được giới thiệu rộng rãi đến công chúng qua Triển lãm trực tuyến “Văn chương muôn màu.”

Sự kiện do Trung tâm Lưu trữ quốc gia I thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước tổ chức từ ngày 15/2 nhân dịp Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024 và hướng tới Ngày thơ Việt Nam (Rằm tháng Giêng tức 24/2).

Theo đại diện Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, dưới triều Nguyễn, văn chương hiện diện khắp nơi trong đời sống thường nhật. Các dịp lễ Tết, vua tôi thường cùng nhau xướng họa; khi nhà vua đi tuần du thăm thú cảnh đẹp non sông, thăm hỏi đời sống nhân dân, thơ như nhật ký ghi lại cảm xúc, hành trình; thơ là nơi gửi gắm tâm tư tình cảm, tỏ chí tỏ lòng; cũng có khi thơ chính là một món quà ban thưởng đầy ý nghĩa…

Trường thi Văn Nam Định năm 1897. (Ảnh tư liệu)

Việc tiếp cận các danh nhân văn học và đời sống văn chương triều Nguyễn từ điểm nhìn Châu bản sẽ đem đến cho người xem nhiều thông tin bổ ích và thú vị, từ đó góp phần kiến giải để hiểu sâu sắc hơn về những thông điệp mà các tác giả văn học gửi gắm qua từng tác phẩm. Đặc biệt, đây là những thông tin bổ trợ làm phong phú thêm kiến thức văn học, lịch sử triều Nguyễn trong nhà trường.

Triển lãm gồm 3 phần.

Phần 1: Những “gương mặt thân quen” là chân dung các tác gia của thế kỷ 19-20 như Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát, Nguyễn Khuyến, Nguyễn Trường Tộ, Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh... Lần giở di sản tư liệu Châu bản triều Nguyễn, công chúng sẽ được tiếp cận thêm về họ ở một góc độ khác – sự nghiệp quan trường và cuộc đời. Từ đó, chúng ta có thể hiểu và cảm nhận sâu sắc hơn về tư tưởng, quan điểm cũng như tâm tư, tình cảm mà các tác gia đã gửi gắm vào từng tác phẩm.

Tượng Nguyễn Công Trứ tại đền thờ ở Ninh Bình (trái). "Bài ca ngất ngưởng" của ông được giới thiệu trong chương trình Ngữ văn phổ thông. Năm Minh Mạng 21 (1840), thổ phỉ gây rối ở Trấn Tây, Nguyễn Công Trứ dâng tấu xin đi đánh dẹp (phải). Khi đó ông đã 63 tuổi.

“Hiểm địa của ngôn từ” là chủ đề của phần 2, sẽ giúp người xem hiểu rõ hơn về các vụ án văn chương trong bất kỳ triều đại quân chủ chuyên chế nào, trong đó có triều Nguyễn thường gắn liền với việc bảo vệ quyền uy, vị thế của chính thể và giới cầm quyền đương thời. Các vụ án văn chương khoa cử và ngoài khoa cử được ghi lại khá nhiều trong Châu bản triều Nguyễn.

Phần 3 với chủ đề “Tiêu dao miền thơ phú” sẽ nhấn mạnh tới vị trí đặc biệt của thơ văn trong đời sống cung đình. Châu bản triều Nguyễn cho chúng ta thêm nhiều thông tin thú vị về đời sống văn chương cung đình cách nay hàng trăm năm. Khi đó, việc vua tôi cùng nhau làm thơ không chỉ để mua vui, mà có khi để ngụ ý khuyên răn, để nói chí hướng, để tu tâm dưỡng tính, đào luyện nhân cách. Với những giá trị nổi bật, sinh hoạt văn chương cung đình triều Nguyễn đã góp thêm hương sắc cho lịch sử văn học nước nhà.

Triển lãm sẽ khai mạc vào ngày 15/2 trên website và Fanpage Trung tâm Lưu trữ quốc gia I./.

(Vietnam+)