Tiễu phỉ ở biên giới phía Bắc

Phiên tòa xét xử bọn trùm phỉ trong vụ bạo loạn ở huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang. Ảnh: Tư liệu

Lấy nhân dân làm cơ sở, lấy CANDVT làm nòng cốt

Trong những năm 1959-1965, trước sự phát triển mạnh mẽ của cách mạng miền Nam và thắng lợi ở miền Bắc, đế quốc Mỹ và tay sai ra sức tăng cường hoạt động gián điệp, biệt kích, kích động gây phỉ, gây bạo loạn với mưu đồ làm rối loạn hậu phương và chuẩn bị mọi điều kiện tiến hành chiến tranh xâm lược miền Bắc. Thực hiện thỏa thuận bảo vệ biên giới theo hiệp nghị trên tuyến biên giới giáp với Trung Quốc, CANDVT triển khai 28 đồn, trạm với nhiệm vụ ngăn chặn và tiêu diệt bọn đặc vụ, bọn thổ phỉ ẩn náu, bọn phản động, bọn tội phạm hoạt động ở khu vực biên giới nhằm bảo vệ trật tự, trị an, tạo điều kiện cho nhân dân vùng biên giới làm ăn sinh sống, củng cố tình hữu nghị giữa hai nước.

Tuy nhiên, do nhiều biến cố lịch sử nên hoạt động gây phỉ, gây bạo loạn ở vùng biên giới diễn biến ngày càng phức tạp. Chúng lập ra tổ chức “Nhân dân Đảng” ở huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu và thành lập tổ chức phản động ở Bản Lầu, tỉnh Lào Cai. Ngoài ra, chúng còn bí mật xây dựng cơ sở trong các làng bản dọc tuyến biên giới, tuyên truyền chiến tranh tâm lý, phá hoại sản xuất, chống phong trào hợp tác hóa nông nghiệp, phá hoại công cuộc cải cách dân chủ ở miền núi, khống chế một số quần chúng lạc hậu, lôi kéo một số cán bộ của ta tham gia vũ trang bạo loạn.

Từ năm 1958 đến 1960, chúng đã gây ra 8 vụ bạo loạn, trong đó, có những vụ đặc biệt nghiêm trọng ở Hồ Thầu, Dào San (Lai Châu), Na Hang (Tuyên Quang), Hải Ninh (nay thuộc tỉnh Quảng Ninh)... Để chủ động đấu tranh có hiệu quả với các hoạt động gây phỉ, gây bạo loạn trên tuyến biên giới phía Bắc, tháng 7/1959, Trung ương Đảng triệu tập Hội nghị biên giới, xác định: “Đẩy mạnh củng cố biên giới về mọi mặt nhằm bảo vệ biên giới, góp phần bảo vệ an ninh nội địa, kịp thời đập tan mọi âm mưu phá hoại của đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai”...

Hội nghị đề ra nguyên tắc tổ chức bảo vệ biên giới là “lấy nhân dân làm cơ sở, lấy CANDVT làm nòng cốt”... Quán triệt sâu sắc chỉ thị của Trung ương Đảng, trên cơ sở phân tích, đánh giá âm mưu, phương thức, thủ đoạn hoạt động của địch, Bộ Tư lệnh CANDVT đã khẩn trương xác định tính chất địa bàn từng khu vực và chỉ đạo các đơn vị từ Trung ương đến cơ sở, các đơn vị ở biên giới, bờ biển và nội địa khẩn trương xây dựng, triển khai các kế hoạch nắm đánh địch và các hoạt động phục vụ chiến đấu, bảo vệ mục tiêu được phân công.

Cuối năm 1960, đầu năm 1961, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, Ủy ban hành chính tỉnh, CANDVT tỉnh Lào Cai đã liên tiếp mở các chiến dịch tiễu phỉ ở Bát Xát, Sa Pa, Mường Khương, Bắc Hà. Trọng điểm là các khu vực xã Bản Mế, Thào Chu Phìn (Bắc Hà), Cán Hồ (Sa Pa). Trên tuyến biên giới 4 huyện Đầm Hà, Hà Cối, Bình Liêu và Tiên Yên, chấp hành chỉ thị của Tỉnh ủy, CANDVT tỉnh Hải Ninh (nay là BĐBP Quảng Ninh) phối hợp với các lực lượng khác mở chiến dịch tiễu phỉ, đánh dạt bọn phản động vào rừng và ngăn chặn âm mưu dồn dân làm lá chắn sống cho chúng. Từ năm 1959 đến 1964, CANDVT Cao Bằng tiến hành điều tra nghiên cứu, xác minh và quản lý 3.409 đối tượng, trao trả cho bạn 553 người cư trú trái phép trên đất ta.

Đơn vị đầu tiên được ghi tên lên lá cờ “Thi đua khá nhất”

Tại tỉnh Hà Giang, tháng 11/1959, dưới sự cầm đầu là các tên Sùng Mý và Tử Chấn Dìn, bọn phỉ nổi lên chiếm giữ Cổng Trời và Cán Tỷ. Con đường giao thông huyết mạch từ thị xã Hà Giang lên vùng cao phía Bắc bị phỉ khống chế hoàn toàn. Cuối tháng 11/1959, chúng tập hợp hơn 1.000 tên phỉ, 188 tên đặc vụ Quốc dân đảng và lôi kéo hàng ngàn người dân gây bạo loạn ở 15 trên tổng số 22 xã của huyện Đồng Văn. Tháng 12/1959, chúng tấn công thị trấn Đồng Văn, xã Lũng Phìn và chiếm huyện Mèo Vạc.

Liên tiếp các ngày sau đó, bọn phỉ tấn công, chiếm giữ các xã Na Khê, Niệm Sơn, Tùng Bạ, Bạch Đích rồi phát triển ra các xã phía Nam Cổng Trời và khu vực Cán Tỷ. Bọn phỉ ở huyện Đồng Văn móc nối, câu kết với đồng bọn ở Hoàng Su Phì và Vị Xuyên, mở rộng hoạt động ra khu vực tỉnh Lào Cai, Cao Bằng và tuyên bố “vùng lãnh thổ từ Cổng Trời trở lên là xứ tự trị của người Mông. Nếu không được phép của thủ lĩnh, không ai được qua Cổng Trời”.

Thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị, Khu ủy Việt Bắc gấp rút thành lập Bộ Chỉ huy chiến dịch tiễu phỉ. Đồng chí Hoàng Đình Lộc, Chính trị viên CANDVT tỉnh Hà Giang được chọn làm Tham mưu trưởng. Bộ Tư lệnh CANDVT điều 2 đại đội thuộc Tiểu đoàn 12 cơ động CANDVT lên phối hợp với CANDVT Hà Giang; Phân đội 55 CANDVT Cao Bằng và các lực lượng khác tham gia tiễu phỉ ở huyện Đồng Văn. Ngày 23/12, sau khi đánh tan phỉ ở khu vực Cổng Trời (xã Sơn Vĩ, huyện Mèo Vạc), các đơn vị tiếp tục hành quân cấp tốc lên huyện Đồng Văn tiễu phỉ.

Tham gia vụ bạo loạn của bọn phản động ở huyện Đồng Văn gồm 1.112 đối tượng, trong đó, có 65 đối tượng là cán bộ địa phương và gần 200 đối tượng phản cách mạng từ bên kia biên giới chạy sang. Trong đợt chiến đấu này, các lực lượng tiễu phỉ đã tiêu diệt hàng trăm tên, bắt gần 100 tên, trong đó có nhiều tên đầu sỏ, thu 355 súng các loại và đạn dược, điện đài. Tính mạng và tài sản của nhân dân, chính quyền và các cơ sở kinh tế của Nhà nước ở địa phương được bảo vệ.

Phát huy thắng lợi của giai đoạn 1 chiến dịch tiễu phỉ, đầu năm 1960, Khu ủy Việt Bắc quyết định triển khai giai đoạn 2 chiến dịch tiễu phỉ ở vùng cao biên giới tỉnh Hà Giang. Trong hơn 2 tháng chiến đấu, được sự chỉ đạo sâu sát của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương và Bộ Tư lệnh CANDVT, sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng tham gia truy quét, ta đã làm tan rã hoàn toàn tổ chức của bọn phản động ở Hoàng Su Phì. Sào huyệt của chúng bị đập tan, bọn đầu sỏ bị bắt và tiêu diệt. Những người lầm đường lạc lối ra đầu thú chính quyền, tình hình một dải biên cương rộng lớn đã trở lại thanh bình, nhân dân đã trở về quê cũ yên tâm sản xuất.

Qua cuộc đấu tranh chống gián điệp, biệt kích, thổ phỉ xâm nhập biên giới, CANDVT khu Tây Bắc xứng đáng là đơn vị đầu tiên được ghi tên lên lá cờ “Thi đua khá nhất” của Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng CANDVT. Với thành tích đặc biệt xuất sắc trong quản lý, bảo vệ biên giới và tiễu phỉ, CANDVT khu Tây Bắc vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Ba.

Đăng Bảy