Thuốc thần kỳ bỗng chốc trở thành sát thủ nguy hiểm hơn cả ung thư

Hiện tượng kháng thuốc kháng sinh đang trở thành hiểm họa to lớn đối với sức khỏe con người

Việt Nam đang tổ chức tuần lễ nâng cao nhận thức về sử dụng thuốc kháng sinh. Với chủ đề “Chung sức chống tình trạng kháng thuốc kháng vi sinh vật (AMR) mạnh mẽ hơn nữa”, chiến dịch này có sự tham gia phối hợp hành động của nhiều ngành khác nhau gồm y tế, nông nghiệp, công thương, tài nguyên môi trường, các học viện, chính quyền địa phương, các cộng đồng và công chúng.

Hiểm họa của hiện tượng kháng thuốc kháng sinh

Sự phát minh ra thuốc kháng sinh cách đây gần 90 năm đã làm thay đổi công cuộc phát triển của y học hiện đại, giúp cho các bác sĩ có khả năng điều trị được những bệnh nhiễm khuẩn mà trước đó là nguy hiểm đến tính mạng. Hàng triệu con người đã được cứu sống nhờ điều này. Tuy nhiên, thuốc kháng sinh ngày càng mất đi tính hiệu nghiệm của nó do hiện tượng kháng thuốc kháng sinh. Hiện tượng kháng thuốc kháng sinh đe dọa đến sức khỏe và tính mạng của người Việt Nam, môi trường cũng như tính bền vững của hệ thống sản xuất thực phẩm và nông nghiệp.

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã chứng kiến một mối hiểm họa ngày càng nghiêm trọng của hiện tượng kháng thuốc kháng vi sinh vật, do hậu quả của tình trạng sử dụng quá mức và không hợp lý thuốc kháng sinh ở tất cả các cấp trong hệ thống chăm sóc y tế và trong công chúng nói chung. Khó có thể xác định được mức độ của vấn đề này vì hiện chưa có các hệ thống giám sát đầy đủ, nhưng một số chuyên gia ước tính rằng đến năm 2050 tình trạng kháng thuốc kháng vi sinh vật có thể là nguyên nhân gây tử vong cho 10 triệu người trên toàn cầu mỗi năm, tương đương với tỉ lệ cứ 3 giây có 1 trường hợp tử vong – lớn hơn so với nguyên nhân bệnh ung thư hiện nay.

Nếu không có thuốc kháng sinh hiệu quả để phòng và điều trị nhiễm khuẩn, bệnh tật của con người và động vật sẽ trở nên khó điều trị hơn nhiều. Phẫu thuật thông thường trở nên nguy hiểm hơn nhiều và các bệnh nhiễm khuẩn không điều trị được dẫn tới thời gian nằm viện kéo dài hơn, chi phí khám chữa bệnh cao hơn và tử vong cao hơn.

“Hiện tượng kháng thuốc kháng sinh có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, ở bất kỳ nhóm tuổi nào, tại bất kỳ quốc gia nào. Có thể tưởng tượng được trong một vài thập kỷ nữa, các phương pháp điều trị như hóa trị bệnh ung thư và phẫu thuật đơn giản sẽ trở nên không thể thực hiện được do phụ thuộc vào kháng sinh để bảo vệ bệnh nhân chống nhiễm trùng. Chúng ta đang đối mặt với một tương lai khi mà triệu chứng ho hay một vết cắt cũng có thể gây tử vong”, bác sĩ Lokky Wai – Đại diện của WHO tại Việt Nam, cảnh báo.

Kháng thuốc kháng sinh cũng là một vấn đề về an toàn thực phẩm. Kháng sinh được sử dụng trên động vật không chỉ để điều trị bệnh mà còn để phòng bệnh và kích thích tăng trưởng. Tình trạng phát triển tính kháng thuốc kháng vi sinh vật ở động vật có thể truyền sang người thông qua chuỗi thực phẩm.

Theo ông JongHa Bae, Đại diện Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hợp Quốc (FAO) tại Việt Nam, “Kháng thuốc kháng vi sinh vật là một vấn đề không chỉ trong các bệnh viện của chúng ta mà còn là vấn đề trong các trang trại và cả trong thực phẩm của chúng ta. Người nông dân và bác sĩ thú y đều phải chia sẻ trách nhiệm bằng cách sử dụng thuốc kháng vi sinh vật một cách có trách nhiệm hơn và cắt giảm nhu cầu sử dụng chúng bằng cách áp dụng hiệu quả các quy tắc an ninh sinh học và thực hành nuôi trồng tốt”.

Việt Nam hành động để bảo vệ một trong những phát minh quý báu nhất trong y học hiện đại

Năm 2013, Việt Nam đã thông qua Kế hoạch hành động quốc gia về kháng thuốc kháng vi sinh vật, là quốc gia đầu tiên trong khu vực Tây Thái Bình Dương của WHO thực hiện điều này. Từ đó trở đi, các hệ thống toàn diện, đa chiều và công tác xây dựng năng lượng đã được thực hiện và phổ biến tại Việt Nam nhằm chống lại tình trạng kháng thuốc kháng sinh. Các hệ thống này bao gồm: Hệ thống giám sát quốc gia về kháng thuốc kháng vi sinh vật; giám sát sử dụng và tiêu dùng kháng sinh; Chương trình quản lý sử dụng kháng sinh quốc gia; giám sát chất lượng và sau tiếp thị và tăng cường các quy định về đăng ký, phân phối, tiêu thụ và tiếp thị thuốc kháng sinh.

Năm 2015, Việt Nam phát động hành động toàn diện giữa các Bộ Y tế, Nông nghiệp, Môi trường, Công thương và các bộ này đã ký kết biên bản ghi nhớ hành động liên ngành chống kháng thuốc kháng vi sinh vật. Để đảm bảo giám sát các hành động theo biên bản nghi nhớ này, chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng, chống kháng thuốc có đại diện lãnh đạo cấp cao của 4 ngành này.

Hải Yến