Thủ tướng: Không để người dân vùng tái định cư thủy điện tái nghèo

Thủ tướng yêu cầu tập trung khắc phục những tồn tại, bất cập, để hơn 93.000 người dân tái định cư có cuộc sống ổn định lâu dài

Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo Nhà nước Dự án Thủy điện Sơn La (Ban Chỉ đạo), với công suất 2.400MW, dung tích hồ chưa gần 9,3 tỷ m3, Dự án thủy điện Sơn La là thủy điện lớn nhất Đông Nam Á.

Để nhường đất cho nhà máy thủy điện, số dân phải di chuyển, bố trí tái định cư là 20.340 hộ và 93.201 người của 248 bản, tổ dân phố, 31 xã, phường, 8 huyện, thị xã của 3 tỉnh Sơn La, Điện Biên, Lai Châu.

Sau 15 năm thực hiện, đến nay dự án di dân, tái định cư Thủy điện Sơn La đã cơ bản hoàn thành, góp phần đưa Nhà máy Thủy điện Sơn La vào hoạt động vượt tiến độ 3 năm.

Về đời sống người dân tái định cư, thu nhập bình quân đạt hơn 1,2 triệu đồng/người/tháng, tăng gấp 3,92 lần so với thời điểm trước khi di chuyển; tỉ lệ hộ nghèo của các nơi trước khi di dân khoảng gần 44% thì nay chỉ còn trên 11%, giảm 2,56 lần.

Tại hội nghị, lãnh đạo các tỉnh đã chia sẻ những kinh nghiệm quý để di dân tái định cư thành công. Với Sơn La, đó là phương châm, tinh thần “Muốn di dân phải chuyển được lòng dân”, “Cùng ăn, cùng bàn, cùng làm, cùng ở, cùng nói một thứ tiếng”; với Điện Biên là thực hiện tốt chủ trương “nơi ở mới phải bằng và tốt hơn nơi ở cũ”, chú trọng việc chuyển đổi ngành nghề, bảo đảm đời sống của người dân.

Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc bày tỏ tri ân sự đóng góp quý báu cho dự án công trình Thủy điện Sơn La của các thế hệ cán bộ, lãnh đạo Trung ương, địa phương và nhân dân 3 tỉnh đã rời quê hương, nhường đất cho dự án.

Thủ tướng biểu dương, đánh giá cao những kết quả đạt được của dự án di dân, tái định cư, nổi bật là đời sống người dân tốt hơn, nhiều mô hình sản xuất mới được xây dựng, kết cấu hạ tầng được đầu tư đồng bộ. Kết quả đó là nhờ sự nỗ lực của các địa phương, sự phối hợp của các bộ, ban, ngành, sự ủng hộ của người dân.

Thủ tướng dự hội nghị tổng kết dự án di dân, tái định cư thủy điện Sơn La

Tuy vậy, Thủ tướng nêu rõ, những gì đạt được mới chỉ là bước đầu. Mục tiêu và chủ đề đưa ra phải xác định đảm bảo cuộc sống lâu dài, bền vững, không tái nghèo cho người dân trong tương lai. Phải giữ gìn được văn hóa của nhân dân; trước mắt, phải đảm bảo xây dựng nông thôn mới. Vì vậy, phải lo sinh kế cho người dân, lâu dài và căn bản, lo giáo dục, đào tạo cho lớp trẻ để có kiến thức phát triển, hội nhập và giàu có.

“Tôi có suy nghĩ rằng đây không phải là cuộc tổng kết, đánh giá cuối cùng đối với công tác tái định cư mà công tác này còn lâu dài, bền vững, không để người dân tái nghèo”, Thủ tướng chia sẻ.

Vì vậy, Thủ tướng yêu cầu nhìn thẳng vào mặt tồn tại, bất cập để tập trung khắc phục, để hơn 93.000 người dân tái định cư có cuộc sống ổn định lâu dài trong thời gian tới.

Thủ tướng nêu lên những tồn tại hiện nay, đó là đời sống người dân tái định cư tại một số điểm chưa ổn định, khó phát triển bền vững, nguyên nhân là thiếu đất, nước phục vụ sản xuất, đặc biệt là đất trồng lúa nước; một số huyện, xã chậm cấp sổ đỏ cho người dân tái định cư… Thủ tướng yêu cầu lãnh đạo các địa phương cần khắc phục ngay vấn đề này.

Thủ tướng cho rằng, việc thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào khu tái định cư chưa đạt yêu cầu, hạ tầng tại các xã có điểm tái định cư chưa đầu tư đồng bộ, một số công trình bị hư hỏng, xuống cấp, làm ảnh hưởng đến sinh hoạt, sản xuất của người dân. Bên cạnh đó, việc sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh cơ chế chính sách đối với dự án Thủy điện Sơn La chưa kịp thời; tiến độ thực hiện một số dự án thành phần chậm so với yêu cầu, đến nay còn 6 dự án chưa hoàn thành; chính sách bồi thường còn một số hạn chế, chưa tạo việc làm, thu nhập cho người dân và gắn người dân với đất đai… Thủ tướng lưu ý một số công trình xây dựng chất lượng thấp phải được rút kinh nghiệm nghiêm túc và thậm chí phải đền bù.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trò chuyện với người dân vùng tái định cư Thủy điện Sơn La

Nhấn mạnh công tác khuyến nông, khuyến lâm, chuyển đổi ngành nghề còn bất cập, Thủ tướng đề nghị Ban Chỉ đạo và các tỉnh phải nghiêm túc nhìn nhận, quyết tâm khắc phục những hạn chế này.

Thủ tướng cũng yêu cầu tiếp tục quan tâm hơn nữa về hạ tầng xã hội, nhất là đào tạo lao động, giải quyết việc làm, tư vấn, hỗ trợ đồng bào sản xuất, kinh doanh, giữ gìn văn hóa, bản sắc dân tộc tốt đẹp, chứ không chỉ quan tâm về kinh tế.

“Những hỗ trợ hiện nay cho bà con đang được chính quyền ứng xử như đối với đối tượng chính sách, liệu ta có thể xoay thành sự hỗ trợ cho một nguồn lực tiềm năng để có thể tự phát huy giá trị của mình”, Thủ tướng đặt vấn đề và cho rằng phải trao cần câu chứ không phải con cá, để đồng bào năng động hơn. Theo Thủ tướng, “ban đầu chúng ta đưa một khoản tiền, gạo, xây hạ tầng nhưng không tổ chức sản xuất, tạo việc làm thì khi người dân hết gạo, hết tiền sẽ tái nghèo”.

Thủ tướng nêu rõ, những công trình, dự án phục vụ cộng đồng thì phải có sự tham gia rộng rãi ý kiến của cộng đồng ngay từ khâu chủ trương đầu tư, đến giám sát, thực hiện, đánh giá hiệu quả sau khi công trình đi vào vận hành để không xảy ra tình trạng công trình bị bỏ hoang.

Thủ tướng cũng đặt một bài toán, câu hỏi và giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và PTNT, Bộ Công Thương, đặc biệt là EVN giải quyết là nghiên cứu cơ chế chia sẻ một phần lợi nhuận từ Thủy điện Sơn La để dành cho công tác phát triển, cho những người dân đã hy sinh lợi ích của mình vì thành công của công trình.

Đối với các bộ ngành liên quan, Thủ tướng giao nhiệm vụ kiểm tra, đôn đốc các tỉnh đẩy nhanh thực hiện các hạng mục, dự án còn lại, bảo đảm tiến độ; tổng hợp, báo cáo Thủ tướng kết quả xử lý những tồn tại, tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong thực hiện thanh quyết toán.

Đối với 3 tỉnh, Thủ tướng yêu cầu nghiên cứu các giải pháp khắc phục tình trạng thiếu đất sản xuất, chuyển đổi ngành nghề phù hợp với điều kiện thực tế, hoàn thành cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho các hộ dân…

Thủ tướng dâng hương tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang A1, TP. Điện Biên Phủ

* Trước đó, chiều 30/9, tại thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã tới thăm Khu tái định cư phường Noong Bua-địa bàn đón nhận người dân từ thị xã Mường Lay chuyển về, để phục vụ cho Dự án Thủy điện Sơn La.

Thủ tướng cũng đã thăm hỏi, tặng quà một số gia đình tái định cư tại phường Noong Bua, thành phố Điện Biên Phủ và đến dâng hương tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang A1, thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên.

T.Toàn