Thu hẹp các trường hợp người chưa thành niên bị áp dụng biện pháp tạm giam

Phó Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến

Đáng lưu ý, dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên quy định giảm mức hình phạt đối với người chưa thành niên. Đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình theo Bộ luật Hình sự, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 15 năm tù.

Đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 9 năm tù.

Quang cảnh phiên họp

Về thủ tục tố tụng thân thiện (chương VIII và IX), cơ quan soạn thảo cho rằng, Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành quy định thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên được thực hiện chung, chưa có sự phân biệt cho từng đối tượng, vẫn thiếu cơ chế thân thiện.

Do đó, dự thảo quy định 2 thủ tục tố tụng: thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên bị buộc tội; thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên là bị hại, người làm chứng.

Đại biểu dự họp

Riêng với thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên là người bị buộc tội (chương VIII), dự thảo luật quy định 6 biện pháp ngăn chặn, trong đó 2 biện pháp mới bổ sung là giám sát điện tử và giám sát tại nhà (Điều 114).

Dự thảo luật đã thu hẹp các trường hợp người chưa thành niên bị áp dụng biện pháp tạm giam. Theo đó, người chưa thành niên chỉ bị tạm giam trong các trường hợp sau.

Thứ nhất, người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi về tội đặc biệt nghiêm trọng quy định tại Khoản 2 Điều 12 của Bộ luật Hình sự. Trường hợp bị can, bị cáo là người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng thì có thể bị áp dụng biện pháp tạm giam khi có căn cứ xác định người đó thuộc một trong trường hợp: đã bị áp dụng biện pháp ngăn chặn khác nhưng vi phạm; tiếp tục phạm tội; bỏ trốn và bị bắt theo quyết định truy nã.

Thứ hai, người chưa thành niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi về tội rất nghiêm trọng do cố ý, tội đặc biệt nghiêm trọng: Trường hợp bị can, bị cáo là người chưa thành niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng do vô ý, tội nghiêm trọng do cố ý thì có thể bị áp dụng biện pháp tạm giam khi có căn cứ xác định người đó thuộc một trong trường hợp: đã bị áp dụng biện pháp ngăn chặn khác nhưng vi phạm; tiếp tục phạm tội; bỏ trốn và bị bắt theo quyết định truy nã; tiêu hủy, giả mạo chứng cứ, tài liệu đồ vật của vụ án; đe dọa, khống chế, trả thù người làm chứng, bị hại, người tố giác tội phạm và người thân thích của những người này.

Dự thảo luật quy định các thủ tục tố tụng thân thiện khi lấy lời khai, hỏi cung, nhận dạng, đối chất như: sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, phù hợp với độ tuổi, giới tính; thời gian lấy lời khai, hỏi cung bị can là người chưa thành niên không quá 2 lần trong 1 ngày và mỗi lần không quá 2 giờ; đối chất được tiến hành không quá 1 giờ và phải tạm dừng ngay khi người chưa thành niên có dấu hiệu mệt mỏi; tôn trọng và giữ bí mật của người chưa thành niên khi thực hiện khám xét thân thể....

Quy định thủ tục xét xử thân thiện: không còng tay hoặc sử dụng các phương tiện cưỡng chế khác, người chưa thành niên không phải đứng tại bục khai báo mà ngồi cùng với cha mẹ, người giám hộ hoặc người đại diện hợp pháp của họ. Khi xét hỏi thì phải đặt câu hỏi cần ngắn gọn, đơn giản, dễ hiểu...

ANH PHƯƠNG