Thiếu tướng Trần Nguyên Quân: Chưa nhập khẩu mà đã không quản lý được thì không nên thí điểm

Cấm hay cấp phép thí điểm quản lý thuốc lá mới là vấn đề tranh luận giữa Bộ Công Thương và Bộ Y tế nhiều năm qua. Tại phiên giải trình trách nhiệm quản lý nhà nước về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng do Ủy ban Xã hội của Quốc hội vừa tổ chức, Bộ Công an có cùng quan điểm với Bộ Y tế khi cho rằng cần cấm thuốc lá điện tử vì gây hại cho sức khỏe.

Tiếp tục diễn đàn: Thuốc lá mới - quản hay cấm?, VietTimes có cuộc trao đổi với Thiếu tướng Trần Nguyên Quân - Phó cục trưởng Cục Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp (Bộ Công an).

Không quản lý được, trách nhiệm chính thuộc về QLTT

- Nhiều năm qua, trong khi Bộ Y tế đề xuất cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, thì Bộ Công thương lại đề nghị cấp phép thí điểm quản lý. Theo ông, cần làm gì để đưa ra quan điểm phù hợp với sản phẩm mới như thuốc lá điện tử?

Thiếu tướng Trần Nguyên Quân: Theo tôi phải đánh giá nhiều chiều, như lợi ích kinh tế, lợi ích xã hội của việc cho nhập khẩu.

Thứ hai là tác động của việc nhập khẩu các sản phẩm này với an ninh trật tự xã hội.

Thứ ba là nếu cho nhập thì có quản lý được không, vì điều rất quan trọng là năng lực của cơ quan quản lý.

Thiếu tướng Trần Nguyên Quân - Phó cục trưởng Cục Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp (Bộ Công an).

- Ông đánh giá thế nào về công tác quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng thời gian qua?

Thiếu tướng Trần Nguyên Quân: Công tác quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ở Việt Nam đang có rất nhiều hạn chế, thiếu sót. Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng hiện chưa được cấp phép, nhưng trên thị trường Việt Nam đang có rất nhiều loại và đều có thể mua một cách rất dễ dàng, đặc biệt là trên môi trường mạng.

Bên cạnh đó, những người sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ngày càng tăng, chủ yếu là giới trẻ, nhiều em đang là học sinh phổ thông. Đặc biệt là tội phạm thường lợi dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để thực hiện hành vi phạm tội về ma túy, gây ảnh hưởng rất lớn đến an ninh trật tự.

Rõ ràng là dù chưa cho phép nhập đã không quản lý được. Như vậy, trách nhiệm chính để sản phẩm này trôi nổi trên thị trường Việt Nam thuộc về lực lượng quản lý thị trường thuộc Bộ Công Thương.

- Chưa cho phép nhập khẩu thuốc lá thế hệ mới mà cơ quan chức năng đã không quản lý được, thì theo ông, nếu cho phép nhập khẩu, công tác quản lý có đáng lo ngại?

Thiếu tướng Trần Nguyên Quân: Các cơ quan bộ, ngành chức năng phải nghiên cứu, đánh giá một cách tổng thể về công tác quản lý nhà nước trước khi đưa ra quyết định, xem có quản lý được hay không, có điều tiết được mặt hàng này trên thị trường Việt Nam không, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất việc lợi dụng thuốc lá mới để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật nói chung, hành vi phạm tội nói riêng.

Lực lượng công an thu giữ nhiều sản phẩm thuốc lá mới chứa ma túy

Nhiều vụ tẩm ướp ma túy vào dung dịch thuốc lá điện tử

- Các nghiên cứu của Bộ Y tế cho thấy có mối liên quan giữa việc sử dụng thuốc lá thế hệ mới với sử dụng ma túy. Với tư cách đại diện cơ quan giúp Bộ trưởng quản lý, điều hành về công tác pháp chế, cải cách thủ tục hành chính và tư pháp, Thiếu tướng có ý kiến như thế nào về mối quan hệ trên?

Thiếu tướng Trần Nguyên Quân: Những năm qua, lực lượng công an đã phát hiện nhiều vụ lợi dụng sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để mua bán trái phép chất ma túy. Các đối tượng dùng nhiều thủ đoạn như tẩm ướp các chất ma túy, đặc biệt là ma túy tổng hợp, vào dung dịch thuốc lá điện tử cho người sử dụng.

Giai đoạn 2021 - 2023, lực lượng công an phát hiện số vụ tăng theo từng năm. Nhiều vụ có số lượng rất lớn thuốc lá điện tử có các chất ma túy. Mối liên hệ giữa thuốc lá mới với việc các đối tượng phạm tội về ma túy lợi dụng để phạm tội dưới dạng mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang gây nên sự phức tạp về an ninh, trật tự ở Việt Nam.

Có thể thấy những người sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng rất dễ bị lạm dụng bởi các chất ma túy.

Bên cạnh đó, theo kết quả một số nghiên cứu của Bộ Y tế, những người sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng sử dụng thuốc lá truyền thống cao hơn gấp 3,5 lần so với người không sử dụng thuốc lá mới.

Một loại thuốc lá điện tử

- Trước thực trạng trên, Bộ Công an kiến nghị gì để có chính sách quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng hiệu quả nhất?

Thiếu tướng Trần Nguyên Quân: Theo quan điểm của Bộ Công an, các bộ, ngành liên quan như Bộ Công thương, Bộ Khoa học Công nghệ, Bộ Y tế cần cùng nhau nghiên cứu, đánh giá một cách kỹ lưỡng xem thuốc lá thế hệ mới tác hại đến sức khỏe con người hơn so với thuốc lá truyền thống hay không; chi phí khám, chữa bệnh cho người đã sử dụng thuốc lá thế hệ mới ra sao. Đặc biệt là nếu cho nhập khẩu thuốc lá thế hệ mới thì công tác quản lý nhà nước như thế nào.

Trên thực tế, hiện nhiều nước trên thế giới đã cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và trong khu vực ASEAN cũng đã có 5 nước cấm.

- Là người chuyên về công tác pháp chế của Bộ Công an, cá nhân ông ủng hộ việc cấm hay cho phép nhập khẩu thuốc lá mới?

Thiếu tướng Trần Nguyên Quân: Với thực trạng về đối tượng sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ngày càng tăng, cùng sự trôi nổi của các sản phẩm này trên thị trường Việt Nam và những lỗ hổng trong quản lý nhà nước ở lĩnh vực này, cũng như việc lợi dụng của các đối tượng để thực hiện hành vi phạm tội về ma túy, theo tôi, thời điểm này chúng ta chưa nên cho phép nhập khẩu thuốc lá thế hệ mới nói chung, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nói riêng.

- Xin cám ơn Thiếu tướng!

Thanh Hằng