Thị trường ôtô Việt ra sao sau giai đoạn vượt sóng gió

Thời điểm giao thoa giữa năm cũ và năm mới sắp đến gần, cũng là lúc thị trường ôtô Việt Nam chuẩn bị khép lại 12 tháng tương đối biến động với nhiều sự kiện đáng nhớ. Trước thềm năm mới 2024, cùng nhìn lại một cách tổng quan những điểm nhấn nổi bật của thị trường ôtô Việt Nam trong năm qua.

Khủng hoảng doanh số

Nếu thị trường ôtô Việt Nam trong năm 2022 là một màu hồng tươi sáng với kỷ lục doanh số thì bước sang năm 2023, thị trường xe trong nước chìm trong một màu xám khá ảm đạm.

Ngay trong tháng đầu năm, doanh số toàn thị trường ôtô Việt Nam theo số liệu của Hiệp hội các Nhà sản xuất Ôtô Việt Nam (VAMA) dừng lại ở mức 17.314 ôtô các loại. So sánh với số liệu tháng cuối năm 2022, doanh số toàn thị trường ôtô Việt Nam ở thời điểm ấy đã sụt giảm đến 51%. Xe lắp ráp giảm khoảng 54,2% so với tháng trước, trong khi lượng tiêu thụ ôtô nhập khẩu cũng sụt giảm khoảng 47,7%.

Trong 2 tháng tiếp theo, thị trường ôtô Việt Nam ghi nhận tín hiệu phục hồi đáng kể khi doanh số leo lên lần lượt 23.040 xe và 30.038 xe. Tuy nhiên, thị trường nhanh chóng quay trở lại tình trạng trầm lắng trong tháng 4, sụt giảm 25,4% doanh số và chỉ ghi nhận lượng tiêu thụ 22.409 xe trên phạm vi toàn thị trường.

Doanh số toàn thị trường tiếp tục sụt giảm trong tháng kế tiếp và chỉ được “cứu” khi chính sách hỗ trợ 50% phí trước bạ dành cho ôtô lắp ráp trong nước có hiệu lực từ tháng 7. Như chiếc phao cứu sinh, chính sách này đã kéo doanh số toàn thị trường ôtô Việt Nam từ chỗ trồi sụt thất thường về xu hướng tăng trưởng.

Kết thúc 11 tháng đầu năm, toàn thị trường ôtô Việt Nam đạt doanh số 263.249 xe các loại. Dù vẫn giảm 29% so với cùng kỳ năm ngoái, lượng tiêu thụ ôtô qua từng tháng trong nửa cuối năm 2023 đã có dấu hiệu tăng trưởng trở lại.

Bên cạnh đó, doanh số ôtô sụt giảm cũng buộc các hãng xe và đại lý phải triển khai nhiều chương trình ưu đãi, khuyến mại nhằm lôi kéo sức mua từ khách hàng Việt. Nhờ vậy, nhiều mẫu xe được hưởng ưu đãi đến hàng trăm triệu đồng, khiến giá xe có sự chênh lệch đáng kể so với cùng thời điểm của năm 2022.

Những diễn biến thiếu tích cực từ doanh số toàn thị trường cũng là một trong những nguyên nhân khiến Triển lãm Ôtô Việt Nam (VMS) bị hủy trong năm nay. Tuy nhiên nhiều khả năng, VMS sẽ trở lại trong năm 2024 bởi ở thời điểm này, nhiều hãng xe đã bắt đầu lựa chọn các sản phẩm chủ lực để trưng bày.

Sản xuất ôtô cũng đình trệ

Doanh số không tốt cũng phần nào ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, lắp ráp ôtô tại Việt Nam. Báo cáo của Tổng cục Thống kê cho thấy sản lượng ôtô nội địa cũng trồi sụt thất thường trong giai đoạn nửa đầu năm 2023, tương tự tình hình doanh số của toàn thị trường.

Hoạt động lắp ráp ôtô trong nước chỉ thực sự lạc quan và tìm lại đà tăng trưởng trong giai đoạn nửa cuối năm 2023 khi sản lượng hàng tháng tăng liên tục. Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, sản lượng ôtô nội địa trong tháng 12 ước đạt 38.600 xe, tăng 4,1% so với tháng 11 và đã là tháng thứ năm liên tiếp ghi nhận mức tăng trưởng dương.

Hoạt động sản xuất ôtô trong nước ấm dần ở nửa cuối năm 2023. Ảnh: Việt Linh.

Dù vậy nếu tính trong cả năm 2023, sản lượng ôtô nội địa theo ước tính chỉ dừng lại ở mức 347.400 xe, nghĩa là tương đương mức sụt giảm 12,3% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong năm 2023, nhiều mẫu xe đã bắt đầu được lắp ráp ngay tại Việt Nam, hoặc được chuyển sang lắp ráp nội địa thay vì nhập khẩu nguyên chiếc từ các quốc gia khác.

Một vài cái tên tiêu biểu bao gồm các tân binh Peugeot 408, Hyundai Venue, Hyundai Palisade, Hyundai Custin, bên cạnh Hyundai Creta, Mercedes-AMG C 43, xe điện Wuling Hongguang Mini cùng với loạt ôtô điện VinFast như VF 5 Plus, VF 6 và VF 7 và Hyundai Ioniq 5.

Nhiều “tân binh” gia nhập thị trường

Giữa bối cảnh ảm đạm về doanh số, các hãng ôtô vẫn giới thiệu nhiều mẫu xe mới đến với khách hàng Việt Nam, trải dài trên nhiều phân khúc cũng như giá bán.

Toyota hoàn thiện dải sản phẩm SUV của mình bằng Toyota Yaris Cross, đồng thời mang trở lại Toyota Wigo để cạnh tranh trong phân khúc xe hạng A. Hyundai thì giới thiệu các mẫu xe gầm cao như Hyundai Custin, Hyundai Palisade cùng Hyundai Venue để gia tăng tính cạnh tranh trong từng phân khúc. Mới đây nhất, Volkswagen cũng trình làng mẫu MPV gần 2 tỷ đồng mang tên Viloran, sẵn sàng đua tranh cùng Kia Carnival và Mercedes-Benz V-Class.

Volkswagen giới thiệu mẫu MPV Viloran có giá gần 2 tỷ đồng. Ảnh: Vĩnh Phúc.

Xe điện Wuling Hongguang Mini ở thời điểm ra mắt đã gây ra những xáo trộn trong danh sách các ôtô giá rẻ nhất thị trường Việt Nam. Trong khi đó, VinFast tiếp tục trình làng VF 6, VF 7 sau khi chính thức bàn giao VF 9 và VF 5 Plus cho khách hàng Việt từ đầu quý II.

Nhiều hãng xe mới cũng gia nhập thị trường ôtô Việt Nam trong năm 2023 như Skoda, Wuling bên cạnh các thương hiệu ôtô Trung Quốc khác như Lynk & Co, Haval và Haima. Làn sóng ôtô Trung Quốc dường như đã thực sự trở lại khi không chỉ các thương hiệu kể trên mà BYD, Omoda cùng Jeacoo cũng có những động thái chuẩn bị nhằm chinh phục khách hàng Việt trong tương lai gần.

Xu hướng xe “xanh”

Không nằm ngoài xu hướng xe xanh trên thế giới, thị trường ôtô Việt Nam cũng ghi nhận sự xuất hiện của nhiều hơn những mẫu xe thân thiện với môi trường.

Mercedes-Benz EQB.

Honda CR-V bản HEV ra mắt, cùng với Toyota Innova Cross bản HEV, Toyota Yaris Cross bản HEV, Hyundai Santa Fe bản hybrid hay Haval H6 là những tân binh trong phân khúc xe lai điện tại thị trường Việt Nam. Bên cạnh đó là sự xuất hiện của các mẫu ôtô thuần điện mang thương hiệu VinFast, cùng với Hyundai Ioniq 5, Wuling Hongguang Mini và hàng loạt xe điện hạng sang của Mercedes, BMW, Audi và Porsche.

Trong số này, xe điện cỡ nhỏ của Wuling cùng với VinFast VF 5 Plus hay VinFast VF 6 được đánh giá là sở hữu giá bán tương đối dễ tiếp cận. Chi phí ban đầu hấp dẫn nhiều khả năng sẽ khiến cộng đồng quan tâm nhiều hơn đến việc chọn mua ôtô điện thay vì xe xăng, bên cạnh những yếu tố khác có liên quan như công nghệ, chi phí bảo dưỡng và chi phí vận hành.

Sự cố Daihatsu

Những ngày cuối năm, thông tin Daihatsu thừa nhận gian lận thử nghiệm an toàn trên các mẫu xe của thương hiệu đã gây ra không ít xôn xao. Vụ việc này khiến tổng cộng 64 mẫu xe và 3 mẫu động cơ bị ảnh hưởng, trong đó bao gồm 22 mẫu xe và một động cơ bán ra dưới tên Toyota.

Chủ tịch Daihatsu thừa nhận gian lận thử nghiệm an toàn tại một cuộc họp báo. Ảnh: Reuters.

Trước sự việc này, Toyota Việt Nam đã buộc phải tạm dừng phân phối Toyota Avanza Premio bản MT tại thị trường Việt cho đến khi có thông báo mới. Dù Toyota Việt Nam đã lên tiếng trấn an và cam kết an toàn, lùm xùm quanh sự cố Daihatsu cũng ít nhiều gây ra ảnh hưởng đối với các mẫu xe Toyota khác đang sử dụng nền tảng Daihatsu tại Việt Nam như Toyota Wigo, Toyota Raize, Toyota Veloz Cross và tân binh Toyota Yaris Cross.

Bên cạnh vụ việc của Daihatsu, một thống kê cho thấy trong năm 2023, khoảng 39 đợt triệu hồi đã được các nhà sản xuất ôtô thực hiện tại Việt Nam, ảnh hưởng đến tổng cộng hơn 53.000 ôtô thuộc các thương hiệu Toyota, Ford, Mercedes-Benz, Isuzu, VinFast, Jeep, Hyundai, Audi, Porsche, Bentley…

Những đợt triệu hồi này được thực hiện nhằm sửa lỗi cũng như khắc phục các sự cố có thể gây mất an toàn cho người sử dụng.

Mở ra cơ hội mới

Dù gặp nhiều khó khăn chung của nền kinh tế, một số mẫu xe vẫn ghi nhận doanh số tốt và phần nào định hình xu hướng mua xe trong vài năm tới tại Việt Nam. Đó sẽ là những mẫu MPV có giá hợp lý, phù hợp với số đông, rộng rãi, nhưng vẫn phải mang thiết kế đẹp mắt như SUV và không quá nghèo nàn về công nghệ.

Đó sẽ là những mẫu xe điện từ phổ thông tới hạng sang, đáp ứng nhu cầu của người dùng về một xu hướng xe mới. Đó có thể không phải là những mẫu ôtô siêu nhỏ mang tham vọng thay thế xe máy nhưng lại không thật sự phù hợp với số đông và cũng không rẻ như xe máy.

Năm 2024 sẽ là lúc những thương hiệu mới hơn xuất hiện, phần lớn tới từ Trung Quốc. Các thương hiệu tới từ Nhật, Hàn hay châu Âu sẽ đón đầu đối thủ mới thế nào, liệu xe Trung Quốc đã sẵn sàng chơi lớn để trở thành thế lực tại Việt Nam, hay mới chỉ là cuộc "cưỡi ngựa xem hoa", năm mới sẽ trả lời.

Phúc Hậu