Thay đổi thói quen tiêu dùng thực phẩm để ngăn dịch cúm gia cầm bùng phát

Tại nhiều chợ dân sinh hay chợ cóc hiện nay luôn tồn tại khu vực giết mổ gia cầm. Theo đó, người mua lựa chọn gia cầm rồi sau đó người bán giết mổ tại chỗ. Điều này tiềm ẩn nhiều nguy cơ trong bối cảnh dịch cúm gia cầm đang rất phức tạp như hiện nay.

Ngoài nguyên nhân khách quan thì theo giới chuyên gia, thói quen thích sử dụng gia cầm tươi sống của người dân là một phần khiến dịch cúm gia cầm dễ lây lan thành dịch, đe dọa sức khỏe của con người.

Thống kê cho thấy, hiện ở nước ta chỉ có khoảng gần 20% cơ sở chăn nuôi và giết mổ gà, vịt được cơ quan thú y giám sát. Như vậy, phần lớn gà, vịt được giết mổ ở các cơ sở tự phát. Và nguy cơ lây lan dịch thông qua buôn bán, quần áo, dụng cụ thiết bị chăn nuôi là nhãn tiền.

Trong số các loại gia cầm sống, đàn vịt, ngan nguy hiểm nhất. Theo thống kê giám sát của Cục Thú y, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, hầu như nhà nào cũng mang virus cúm, có thể đàn gia cầm đấy không bị bệnh nhưng lại mang đi nơi khác, dưới tác động yếu tố thúc đẩy của môi trường, nhiệt độ, khí hậu, thời tiết sẽ làm tăng độc lực sẽ khiến khả năng kháng bệnh của đàn gia cầm giảm đi và bị nhiễm bệnh nên việc tiêu thụ gia cầm sống cũng là một trong những yếu tố truyền lây virus cúm từ nơi này sang nơi khác.

Do vậy, để phòng tránh dịch cúm lây lân, cơ quan chức năng khuyến cáo người dân nên tích cực tự mình giữ mình, hạn chế tiếp xúc, mua bán gia cầm tươi, động vật sống, hạn chế tiếp xúc trong những khu vực buôn bán gia cầm thủy cầm.

Người dân nên mua sản phẩm thực phẩm tươi sống ở siêu thị, những nơi bảo quản ở nhiệt độ phù hợp, thoáng mát và an toàn, ăn chín uống sôi, tuyệt đối không nên ăn tiết canh và chế biến đúng cách…

Bệnh cúm gia cầm thường có triệu chứng điển hình nên khi thấy đàn gia cầm có biểu hiện bệnh không bình thường, con vật bỏ ăn, gia cầm chết đột ngột, tỷ lệ chết rất cao, có thể lên đến 100% chỉ trong vài ngày.

Khi phát hiện triệu chứng như chảy nước mắt, nước dãi, lông xù, uể oải, ít đi lại, đầu gật gù, gục xuống đất, phù đầu, phù mặt, mắt đỏ, mào, tích sưng to, da tím tái; da chân xuất huyết tím thành vệt (đây là triệu chứng rất điển hình của bệnh cúm gia cầm)…, người chăn nuôi cần báo ngay cho cán bộ thú y và chính quyền địa phương để tiến hành lấy mẫu xét nghiệm.

Việc lấy mẫu xét nghiệm để phát hiện nhanh các chủng cúm gia cầm, đồng thời có ngay các biện pháp phòng tránh bệnh trên gia cầm và trên người.

Khi có kết quả dương tính với cúm gia cầm, tiến hành tiêu hủy gia cầm theo quy định. Biện pháp tốt nhất là tiêu hủy tại chỗ để tránh lấy nhiễm sang các hộ xung quanh. Việc tiêu hủy gia cầm bệnh phải thực hiện nghiêm theo hướng dẫn của cán bộ thú y.

Ngoài ra cần vệ sinh, tiêu độc, khử trùng chuồng trại, khu vực chăn nuôi. Đây là biện pháp quan trọng trong suốt quá trình chăn nuôi, tạo thói quen tốt để hướng tới chăn nuôi an toàn sinh học.

Thường xuyên vệ sinh chuồng trại, dụng cụ, trang thiết bị chăn nuôi từ 1-2 lần/tuần. Dùng vôi bột rắc xung quanh khu vực chuồng nuôi, hệ thống cống rãnh, khu vực có người qua lại.

Việc dùng vôi bột còn có tác dụng hạn chế và ngăn chặn côn trùng, chuột và gia súc qua lại làm lây lan dịch bệnh giữa các chuồng nuôi, các khu vực chăn nuôi. Đây là biện pháp khử trùng tiêu độc đơn giản dễ làm nhưng hiệu quả rất cao, vì vậy người chăn nuôi nên thực hiện tốt phương pháp này để giảm chi phí.

Bên cạnh đó, người chăn nuôi phải thực hiện nghiêm việc tiêm phòng vắc-xin cúm gia cầm. Đây là giải pháp rất quan trọng để tạo miễn dịch chủ động cho đàn gia cầm, trong điều kiện hiện nay do môi trường ô nhiễm nặng, thời tiết khí hậu diễn biến phức tạp khó lường nên người chăn nuôi luôn xác định đã chăn nuôi cần thực hiện nghiêm việc tiêm phòng, để chủ động phòng bệnh cho đàn vật nuôi.

Đồng thời chăm sóc, nuôi dưỡng, quản lý tốt đàn gia cầm. Tăng cường bổ sung khoáng chất, vitamin, men tiêu hóa, các thuốc trợ sức, trợ lực định kỳ hoặc khi thời tiết thay đổi đột ngột, sau khi vận chuyển, sau đợt tiêm chủng vắc-xin để nâng cao sức kháng bệnh cho gia cầm.

Được biết, một số chủng virus cúm A có khả năng gây bệnh trên người, động vật được biết đến phổ biến như H5N1, H1N1, H3N2, H5N6, H7N9...

Trong đó, cúm A/H5N1 được biết đến là một bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm gây bệnh trên chim, gia cầm và một số loài động vật khác và có thể lây nhiễm cho con người, gây bệnh diễn biến nặng, tiến triển nhanh, không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường và có tỷ lệ tử vong cao.

Con người có thể lây bệnh thông qua tiếp xúc trực tiếp với động vật bị nhiễm bệnh hoặc do chạm tay vào các bề mặt dính dịch nhầy, nước bọt hoặc phân động vật bị nhiễm bệnh rồi chạm lên mắt, mũi, miệng, hoặc hít phải giọt bắn, bụi trong không khí.

Ngoài cúm gia cầm, chim hoang dã còn đóng vai trò quan trọng trong quá trình lây nhiễm của một số bệnh khác như bệnh sốt Tây Sông Nin, các bệnh do vi khuẩn đường ruột như E.Coli, Samonella, bệnh ký sinh trùng… mặc dù không phải trong mọi trường hợp bệnh đều lây trực tiếp từ động vật hoang dã sang người.

Bà Hoàng Bích Thủy, Trưởng Đại diện Tổ chức Hiệp hội bảo tồn động vật hoang dã (WCS), Văn phòng Việt Nam, việc tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với động vật bị nhiễm bệnh đều là nguy cơ lây nhiễm sang người.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các ca bệnh ở người có nguyên nhân do virus cúm gia cầm và các virus cúm có nguồn gốc từ động vật khác đã được báo cáo, dù còn chưa đầy đủ.

Cúm A/H5N1 có khả năng lây truyền trực tiếp từ chim, gia cầm sang người thông qua tiếp xúc với chim và gia cầm sống hoặc chết đã bị nhiễm bệnh hoặc từ môi trường.

Đặc biệt, sau khi lây truyền sang người, virus còn có khả năng tái tổ hợp hình thành vi rút mới với gen vi rút cúm người và làm cho dịch dễ lan truyền từ người sang người, có nguy cơ gây nên đại dịch ở người.

Một số kết quả rà soát chỉ ra rằng đã phát hiện virus cúm gia cầm trên hơn 100 loài chim hoang dã, trong đó, có một số loài được cho là vật chủ tự nhiên của virus cúm gia cầm như vịt trời, ngỗng, thiên nga, mòng biển...

Tuy nhiên, theo kết quả ghi nhận thì hầu hết các loài chim hoang dã nhiễm virus cúm gia cầm đều không có biểu hiện triệu chứng trong khi gia cầm khi nhiễm virus có thể có các biểu hiện đặc trưng như kém ăn, sưng mí mắt, tím ở vùng mào, yếm, cẳng chân, khó thở, loạng choạng, ngã, triệu chứng hô hấp (chảy mũi, ho, hắt hơi...), vẹo cổ hoặc chết.

D.Ngân