Thanh Hóa triển khai nhiều phương án gỡ 'thẻ vàng' IUU

“Thẻ vàng” thủy sản là thẻ phạt của Ủy ban Châu Âu (EC) đối với quốc gia không tuân thủ quy định IUU (khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không được quản lý). Năm 2017, Ủy ban châu Âu (EC) đưa ra cảnh báo thẻ vàng IUU đối với thủy sản khai thác của Việt Nam và đưa ra 9 nhóm khuyến nghị Việt Nam cần thực hiện để gỡ thẻ. Đến tháng 11/2019, EC rút xuống còn 4 khuyến nghị. Dự kiến vào cuối tháng 5, đầu tháng 6 tới đây, đoàn Thanh tra của Ủy ban Châu Âu (EC) sẽ sang thanh tra lần thứ 5 về công tác chống khai thác thủy sản IUU của Việt Nam.

Thế mạnh kinh tế biển

Là tỉnh có chiều dài bờ biển 102km, những năm gần đây, tốc độ tăng trưởng từ khai thác chế biến thủy sản của Thanh Hóa đang ngày càng phát triển theo hướng bền vững với quy mô đứng thứ 11 cả nước. Chỉ tính riêng trong năm 2023, sản lượng khai thác hải sản ở Thanh Hóa khoảng 140.500 tấn, trong khi sản lượng nuôi trồng đạt xấp xỉ 73.500 tấn, hoạt động khai thác hải sản đã và đang tạo nên những cú hích phát triển kinh tế biển mạnh mẽ, bền vững. Hiện nay, tổng số tàu cá ở Thanh Hóa tính đến ngày 15/4/2024 là 6.057 tàu, trong đó hoạt động ven bờ 4.246 tàu, vùng lộng 716 tàu, vùng khơi 1.095 tàu với hơn 25.000 lao động hoạt động tham gia khai thác hải sản trên biển và hàng chục ngàn lao động tham gia chế biến thủy hải sản và dịch vụ hậu cần nghề cá. Hiện tất cả tàu cá ở Thanh Hóa đã đăng ký được cập nhật đầy đủ vào Vnfishbase (cơ sở dữ liệu trực tuyến và đồng bộ cho quản lý thông tin về đăng ký, đăng kiểm tàu cá…).

Tính đến ngày 15/4, toàn tỉnh Thanh Hóa có 6.057 tàu đánh cá.

Theo Chi cục Thủy sản (Sở NN&PTNT tỉnh Thanh Hóa), trong tháng 4/2024, sản lượng khai thác thủy sản ước tính đạt 17.700 tấn, tăng 102,9% so với cùng kỳ, trong đó khai thác trên biển 11.400 tấn, nuôi trồng thủy sản gần 6.000 tấn. Lũy kế bốn tháng đầu năm, sản lượng khai thác và nuôi trồng ước tính đạt hơn 68.000 tấn, tăng 100,7% so với cùng kỳ. Toàn tỉnh Thanh Hóa hiện có 8 cảng cá, trong đó 3 cảng cá thuộc loại II và năm cảng cá loại III. Ngoài ra, có bốn khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá, 25 cơ sở đóng sửa tàu thuyền và 28 doanh nghiệp chuyên chế biến, kinh doanh xuất khẩu thủy sản.

Tuy vậy, theo đánh giá của ông Nguyễn Xuân Đồng - Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Thanh Hóa, sản lượng khai thác hải sản hiện nay chưa đạt hiệu quả cao nên thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục phát triển sản xuất trên biển gắn với tái cơ cấu ngành thủy sản theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và bền vững. Đặc biệt là khuyến khích ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật vào thực tế sản xuất như hệ thống đèn chiếu sáng, máy thu lưới, hầm bảo quản, máy thông tin liên lạc tầm xa tích hợp định vị vệ tinh… để mở rộng ngư trường khai thác, tăng thời gian để ngư dân đánh bắt trên biển.

Đáng chú ý, qua thống kê cho thấy, hiện tỉnh Thanh Hóa đang còn 70 tàu cá “ba không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không giấy phép khai thác), 339 tàu hết hạn đăng kiểm, 41 tàu chưa cấp giấy phép khai thác thủy sản, 46 tàu chưa cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm, 110 tàu chưa bật thiết bị giám sát hành trình trên sáu tháng.

Nỗ lực gỡ “thẻ vàng” cho hải sản

Ông Hà Văn Xuân (52 tuổi), trú tại xã Quảng Nham, Quảng Xương cho biết: “Hiện Việt Nam đang bị gắn “thẻ vàng” IUU cho hải sản, vì thế sản phẩm chúng tôi khai thác không xuất khẩu được đi các nước châu Âu… Không xuất khẩu được thì đồng nghĩa với việc đánh bắt dù nhiều nhưng giá thành thấp, trong khi đó chi phí cho mỗi chuyến như dầu, nhân công, bảo quản… là rất lớn”. Ông Xuân cho biết, bản thân ông đã động viên một số bạn tàu lắp máy giám sát hành trình bởi có nhiều lợi ích như trong quá trình đánh bắt thủy hải sản ngoài khơi nếu máy móc trục trặc thì Biên phòng, tàu bạn có thể hỗ trợ kịp thời; các chủ tàu được thông báo trong trường hợp vi phạm vùng biển nước ngoài…

Ông Nguyễn Đức Cường - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Thanh Hóa, cho biết, để gỡ “thẻ vàng” cho hải sản, thời gian qua, tỉnh Thanh Hóa đã ban hành chính sách hỗ trợ duy trì thiết bị giám sát hành trình cho chủ tàu có chiều dài lớn nhất từ 15m trở lên, tàu cá hoạt động trên các vùng biển xa, hầm bảo quản sản phẩm. Tới đây, cùng với cả nước, tỉnh Thanh Hóa tập trung 5 giải pháp hỗ trợ ngư dân gỡ “thẻ vàng” IUU, cụ thể: Một là, tiếp tục tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của ngư dân qua các hình thức thông tin trên các phương tiện truyền thông; tổ chức tập huấn, hướng dẫn về Luật Thủy sản, các văn bản hướng dẫn thi hành và quy định về chống khai thác IUU đến ngư dân, chủ tàu, tổ chức liên quan hoạt động khai thác hải sản…

Hai là, phối hợp với UBND cấp xã, làm việc với từng chủ tàu, thuyền trưởng, đại diện chủ tàu chưa đủ thủ tục giấy tờ, xác định nguyên nhân, có phương án tháo gỡ vướng mắc thủ tục giấy tờ; xác minh, xử lý dứt điểm tàu cá mất kết nối thiết bị giám sát hành trình trên sáu tháng…

Ba là, gặp gỡ các trường hợp tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU để nhắc nhở, hướng dẫn chủ tàu hoàn thiện các hồ sơ cấp đăng ký, đăng kiểm, giấy phép khai thác thủy sản cho tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên theo quy định trước khi ra khơi.

Bốn là, phối hợp với các đơn vị cung cấp thiết bị giám sát hành trình tháo gỡ khó khăn cho chủ tàu cá gặp sự cố về thiết bị để đảm bảo thông suốt tín hiệu vị trí tàu từ khi ra khơi đến khi về cảng.

Năm là, tiếp tục tăng cường lực lượng, phương tiện thực hiện tuần tra, kiểm soát hoạt động khai thác hải sản trên biển, cửa lạch, bãi ngang, cảng cá; kiên quyết không cho các tàu không đủ thủ tục giấy tờ, trang thiết bị theo quy định đi biển; đồng thời xử lý nghiêm tàu cá vi phạm các quy định về chống khai thác IUU.

Ông Cao Văn Cường - Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Thanh Hóa cho biết: “Trong sáu năm qua, tỉnh Thanh Hóa đã triển khai quyết liệt những giải pháp cấp bách để khắc phục các tồn tại, hạn chế trong chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Chúng tôi kiên quyết không cho các tàu cá đi biển khi không đảm bảo trang thiết bị, thủ tục, giấy tờ theo quy định. Trong bốn tháng đầu năm 2024, lực lượng chức năng của tỉnh đã kiểm tra 108 tàu cá, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản 38 trường hợp với tổng số tiền 513 triệu đồng”.

Đối với các tàu cá “ba không”, hiện UBND tỉnh đã giao cho chính quyền địa phương phối hợp với các lực lượng Biên phòng, Ban quản lý cảng cá rà soát, xác định vị trí neo đậu của các tàu cá này; đồng thời yêu cầu các chủ tàu cá ký cam kết không đưa tàu đi đánh bắt khi chưa đủ các giấy tờ và trang thiết bị theo quy định. Đối với các tàu cá mất kết nối thiết bị giám sát hành trình trên 10 ngày và trên sáu tháng, lực lượng chức năng đã phối hợp với chính quyền địa phương làm việc, lập biên bản và xử lý vi phạm hành chính.

Trần Thắng