Sức hút từ sách best seller

Nhiều tác phẩm best seller được trưng bày tại nhà sách Fahasa. Ảnh: K.H

Tiêu chí để chọn sách hay

Những ai thường xuyên đến nhà sách Fahasa (300 Lê Duẩn) đều dễ nhìn thấy, nhà sách này dành không gian riêng, ở vị trí nổi bật (phía bên phải cổng chính dẫn vào nhà sách) cho sách best seller. Tháng 11 và 12-2023, cuốn sách “Không diệt, không sinh, đừng sợ hãi” của thiền sư Thích Nhất Hạnh được xếp vào vị trí best seller tại đây vì lý do sức tiêu thụ tốt (hàng chục cuốn/ tháng). Trước khi lên kệ các nhà sách, quyển sách này đã làm mưa làm gió khi được nhiều người nổi tiếng quảng bá trên các trang mạng xã hội.

Cụm từ “sách best seller” không còn xa lạ với giới thích đọc sách. Mua hay săn sách best seller giờ đây đã trở thành thói quen đối với người yêu thích đọc sách. Việc được gắn thêm dòng chữ best seller hay lọt vào top những sách best seller của tuần/ tháng/ năm được xem là chứng nhận cho thấy sự thành công của cuốn sách trong phạm vi nào đó. Thông thường, nếu sách có dòng chữ best seller ở ngoài bìa cũng gây tò mò cho bạn đọc và dành được nhiều sự quan tâm hơn so với các cuốn sách khác.

Khẳng định sách best seller luôn nằm trong những lựa chọn hàng đầu của bản thân mỗi khi muốn tìm mua sách, chị Nguyễn Hoàng Amy (32 tuổi, trú đường Ỷ Lan Nguyên Phi, quận Hải Châu) chia sẻ, trước khi quyết định mua một cuốn sách best seller, chị Amy sẽ tìm hiểu, nghiên cứu thông tin trên mạng với những tiêu chí như tên sách được nhắc đến nhiều, mới xuất bản, được các nhà phê bình ủng hộ; tên sách hấp dẫn, lạ tai; bìa sách nổi bật, và đương nhiên, những dòng tít phụ như “best seller” hay các giải thưởng... là phần không thể thiếu. Tuy nhiên, theo nhiều bạn đọc, việc ra quyết định để mua một cuốn sách còn tùy thuộc vào "gu" thưởng thức của mỗi vùng, mỗi quốc gia khác nhau. Chưa nói đến thị hiếu cũng như sở thích của mỗi người đều khác nhau. Chính vì thế, “Một cuốn sách có dòng chữ “best seller” có thể tạo được sự chú ý đối với mình ở những phút đầu tiên, nhưng việc lựa chọn mua nó hay không còn tùy vào những dòng giới thiệu, tóm tắt trên bìa, cùng với những yếu tố gây ấn tượng khác như tựa đề và thiết kế bìa sách...”, anh Đỗ Quý Sự (30 tuổi, nhân viên văn phòng, quận Sơn Trà) khẳng định.

Những năm qua, các nhà sách, chi nhánh NXB bắt nhịp nhanh xu hướng sách best seller, nhờ vậy những ấn bản dịch từ các sách bán chạy ở nước ngoài với những dòng quảng cáo uy tín được in trên bìa như: “The New York Times Best Seller”, “International Best Seller”, “Best Seller of France”... đến được tay bạn đọc. Khảo sát từ các nhà sách lớn trên địa bàn thành phố, các dòng sách dạy kỹ năng, sách lịch sử, sách về văn hóa - tâm linh… chiếm ưu thế độ 3 năm trở lại đây.

Phân tích về sức hút của dòng sách best seller, bà Đào Mai Ly, Trưởng phòng Truyền thông NXB Trẻ cho rằng, sách best seller đã có bảo chứng từ bề dày lịch sử, văn hóa và kinh nghiệm ở nhiều quốc gia trên thế giới. Best seller ban đầu là thuật ngữ chỉ những cuốn sách được bạn đọc chọn mua nhiều nhất rồi dần trở thành một thước đo quan trọng về giá trị, tầm ảnh hưởng của tác phẩm cũng như khuynh hướng đọc sách của độc giả. Một số thương hiệu uy tín trong việc bình chọn ra sách best seller theo tháng/năm như The New York Times Book Review, amazon.com... Ở một góc nhìn khác, ông Đoàn Thành, Giám đốc Nhà sách Fahasa Đà Nẵng khẳng định, sách best seller là những sách bán chạy trong top 10 hệ thống trong mấy tuần liền, thể hiện được xu hướng đọc của số đông, được quảng bá rầm rộ trên các diễn đàn mạng xã hội. Cũng có những trường hợp đặc biệt, đó là có những tựa sách bán chạy, lọt top best seller liên tục trong các năm như cuốn "Đắc nhân tâm", "Nhà giả kim". Tại thị trường Đà Nẵng, trong các năm qua, nhu cầu khách tìm mua sách best seller khá đông. Riêng năm 2023, những sách được chọn nhiều là các sách liên quan đến kinh tế, tôn giáo, kỹ năng tâm lý và truyện tranh cho thiếu nhi.

Góp phần định hình xu hướng đọc

Không thể phủ nhận vai trò cũng như những đóng góp quan trọng của sách best seller trong việc góp phần dẫn dắt, định hình xu hướng đọc, thúc đẩy phát triển văn hóa đọc. Tuy nhiên, theo người viết bài này, nếu chỉ nhìn vào những cái quảng cáo để mua sách thì phải chăng việc tiếp cận với văn hóa đọc chỉ để… chạy theo phong trào. Bên cạnh đó, cụm từ "best seller" dường như bị lạm dụng và hầu như đầu sách mới nào được trưng bày ở hiệu sách cũng được gắn "mác" best seller, nhưng thực tế có phải như vậy hay không? Lý giải điều này, bà Đào Mai Ly cho rằng, cho đến nay, ở nước ta vẫn chưa có sự tổng hợp chung để cho ra một danh sách best seller tương đối khách quan, phản ánh đúng tình hình thị trường sách Việt Nam.

Nếu best seller nước ngoài chia ra cụ thể từng loại (như sách văn học, kinh tế, chính trị... riêng lĩnh vực văn học cũng được chia làm nhiều thể loại như văn học viễn tưởng, thiếu nhi, tâm lý, lịch sử...) thì best seller trong nước hiện nay vẫn gom chung tất cả vào một danh sách. Riêng thể loại sách văn học trong nước - cung cấp cho bạn đọc những giá trị lớn về nhân sinh quan, tư duy thẩm mỹ, đa tầng văn hóa, trí thức, vẫn còn giữ một vị trí khiêm tốn, chưa có nhiều tác phẩm văn học thực sự xuất sắc để bạn đọc lựa chọn và trở thành best seller trong ngành sách nói chung hay của NXB Trẻ nói riêng. Nhưng tín hiệu đáng mừng là sự xuất hiện ngày càng nhiều những cây viết trẻ, liên tục cho ra tác phẩm trong vài năm trở lại đây. “Nếu nói về văn học nói chung thì đúng là hiện nay đang yếu, không có nhiều tác phẩm văn học thực sự xuất sắc để bạn đọc lựa chọn và trở thành best seller trong ngành sách nói chung hay của NXB Trẻ nói riêng”, bà Ly thẳng thắn nhìn nhận.

Giai đoạn sau năm 2019, Covid-19 bùng phát, vì vậy như đã đề cập ở trên, bạn đọc quan tâm đến sách kỹ năng, phát triển bản thân nhằm giúp mình vượt qua giai đoạn khó khăn, đồng thời cũng coi trọng những sách hỗ trợ cho công việc, và rất cần những sách giải trí nhẹ nhàng. Đó cũng là những sách được bạn đọc Đà Nẵng hưởng ứng. Đồng tình với quan điểm trên, độc giả Huỳnh Quý Hùng (CEO Công ty TNHH C.V.N, quận Liên Chiểu) tiết lộ, bản thân thích sưu tầm sách best seller bởi ưu điểm về tính mới và độ nhạy đối với những biến động của thời cuộc. Nhưng để bỏ ra từ vài chục đến hàng triệu đồng mua một cuốn hay một bộ sách thì không chỉ chạy theo phong trào mà còn dựa vào các tiêu chí về sự yêu thích, tên tuổi của tác giả, giá trị tri thức mà cuốn sách đem lại.

Nhận diện được vai trò và sức hút của dòng sách best seller, các nhà sách ở Đà Nẵng luôn có sự “ưu ái” nhất định trong việc tạo một không gian trưng bày riêng hoặc chủ động tiếp cận giới thiệu đến bạn đọc… Tôn vinh một cuốn sách best seller cũng là sự tôn vinh một cuốn sách có giá trị đích thực. Nhưng đi kèm đó là những hoạt động ý nghĩa để khẳng định giá trị cuốn sách cùng sự trung thực hàng hóa, chất lượng sản phẩm, phong cách phục vụ và uy tín tạo nên thương hiệu của các NXB, nhà sách qua các năm. Đây cũng là cách thường được áp dụng để góp phần bảo vệ bản quyền sách trước vấn nạn sách giả.

Nhận định về xu hướng đọc của năm 2024, ông Đoàn Thành cho rằng, tiếp nối làn sóng của năm 2023, dòng sách tôn giáo, tâm lý kỹ năng, sách phổ biến kiến thức, giáo dục sẽ được xuất bản nhiều hơn đáng kể so với các năm trước. Trong khi đó, NXB Trẻ tiếp tục ra các dòng sách đa dạng, trong đó sẽ có những bộ tựa nổi bật về các chủ đề nóng như sách viết về chuyển đổi số, sách kinh tế, sách tâm lý, sách thiếu nhi... Ông Trần Thanh Việt, Trưởng Chi nhánh NXB Trẻ tại Đà Nẵng bày tỏ: "Không hoàn toàn phản ánh một cách chính xác thị hiếu đọc của độc giả nhưng cũng phần nào cho thấy, hiện nay, độc giả đã có cái nhìn và suy nghĩ thực tế hơn. Ngoài việc đọc sách văn chương để giải trí và nuôi dưỡng tâm hồn, họ quan tâm nhiều hơn đến nâng cao kiến thức, tìm đọc những chủ đề khoa học, lịch sử, kinh doanh, nuôi dạy con cái - những chủ đề sát sườn với cuộc sống”.

Với sự phát triển mạnh mẽ của internet, mạng xã hội, độc giả có cơ hội để cập nhật khá nhanh xu hướng đọc trên thế giới thông qua việc tự tìm hiểu ở các diễn đàn, báo chí... của NXB gốc (đối với sách dịch), việc tìm hiểu sách trước khi mua cũng trở nên kỹ lưỡng hơn.

Văn hóa đọc vẫn luôn là câu chuyện quan trọng ở mỗi quốc gia. Hầu như ở đâu người dân ham đọc sách thì ở đó trình độ dân trí và khả năng phát triển cao. Sách best seller với sức hút cũng như những giá trị đích thực được tôn vinh đã và đang góp phần quan trọng để làm cho những giá trị vĩnh hằng của sách ngày càng thấm sâu vào đời sống văn hóa tinh thần của xã hội. Niềm yêu thích sưu tầm sách best seller cũng vì thế đã góp phần khơi lên phong trào đọc sách trong các tầng lớp nhân dân, nhất là số đông người trẻ.

“Chúng tôi cũng mong bạn đọc có thể lưu ý những dấu hiệu nhận diện sách thật, như là tem cào chống giả, hiệu ứng bìa trước... để chọn sách thật. Tình trạng sách giả không chỉ ảnh hưởng đến thị trường trong nước mà còn là rào cản để các NXB nước ta mua tác quyền từ đối tác nước ngoài, nếu bị đánh giá là không bảo vệ tốt tác quyền sách”, ông Trần Thanh Việt nói.

KHÁNH HÒA