Sòng phẳng với người bán vé số

Gần 15 giờ ngày 28-8, em V.H.N (SN 2007, ở TP Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang) vẫn còn trên tay hơn 100 tờ vé số, hớt hải chạy vào quán cà phê vừa mời vừa khóc. Bên ngoài trời vẫn mưa rất to. Nhờ khách cảm thông ủng hộ, em không phải ôm xấp vé số ế có giá 1 triệu đồng.

Người bán dạo gặp khó

N. cho biết mỗi ngày em lấy 300 tờ vé số từ đại lý L.T ở Phú Quốc. Mấy năm trước, bán không hết thì trước 15 giờ mang trả về đại lý nhưng khoảng hơn 1 năm trở lại đây, đại lý không chịu nhận vé số ế. "Đại lý nói trước đây người bán vé số dạo sợ bán không hết nên trả vé sớm nhiều làm công ty thất thu và thiệt hại cho đại lý. Do đó họ không cho trả vé ế nữa. Riêng thứ bảy hằng tuần thì được trả lại vé số ế của đài Bình Phước, còn lý do vì sao thì em không biết" - N. tâm sự.

Bất kể trời mưa hay nắng, hằng ngày, bà N.H.M ở TP Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang đi khắp ngõ hẻm trong thành phố để cố gắng bán hết 360 tờ vé số. Bà cho biết trước đây việc trả vé số ế về đại lý trước giờ xổ số rất bình thường. Nhưng hơn 1 năm trở lại đây, đại lý không cho trả nữa. "Họ nói là đại lý cấp trên không thu lại nên đại lý cấp dưới cũng không thể thu lại vé số ế. Có ngày không đủ số bán, muốn lấy nhiều hơn để kiếm lời nhưng không dám. Nếu ôm vé thì hôm sau phải cố bán hết để bù lỗ" - bà M. ngậm ngùi.

Ông H.T.H (ngụ TP Cà Mau, tỉnh Cà Mau) cho hay một số đại lý chỉ cho trả khoảng 5% vé ế nhưng chỉ áp dụng với vé của một số công ty. "Người bán vé số dạo chúng tôi đã góp phần rất lớn vào lợi nhuận của các công ty xổ số nhưng lợi nhuận được hưởng thì quá ít (1.150 đồng/tờ). Hy vọng thời gian tới, các công ty xổ số sẽ tăng chiết khấu lợi nhuận để người bán vé số dạo đỡ vất vả hơn" - ông T. nói.

Tương tự, bà D.T.C (70 tuổi; ngụ TP Cà Mau) chia sẻ: "Người bán vé số dạo đa phần có hoàn cảnh khó khăn và phải lo cuộc sống cơm gạo hằng ngày. Nếu hôm nào bán ế mà không trả được thì chúng tôi trở về phòng trọ trong tâm trạng thấp thỏm lo âu vì áp lực. Đối với tôi, mong muốn lớn nhất lúc này là các đại lý sẽ chấp nhận cho người bán vé số dạo trả lại vé ế" - bà T. bộc bạch.

Vất vả bán vé số hằng ngày nhưng thu nhập của người bán vé số dạo vẫn rất thấp Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Luật ngầm

Anh Nguyễn Văn Long - bán vé số dạo tại quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ - cho hay trước kia mỗi ngày anh nhận khoảng 400 - 500 vé từ đại lý, tuy nhiên đến giờ xổ số, có ngày phải "ôm" mấy chục vé. "Vé bán không hết nếu trả lại cho đại lý thì hôm sau họ giao ít hơn. Chẳng hạn hôm trước tôi lấy 400 vé nhưng chiều trả lại 60 vé, thì hôm sau họ chỉ giao 340 vé. Vì vậy dù ngày mưa hay nắng cũng phải bán hết vé số, nếu không hết thì phải giữ lại vì nếu trả cho đại lý thì hôm sau nhận vé ít đi, không đủ thu nhập" - anh Long bùi ngùi. Không chỉ người bán vé số dạo mà cả đại lý cấp dưới cũng lâm vào tình trạng này. Một chủ đại lý vé số cấp 2 tại ĐBSCL cho hay về nguyên tắc vẫn cho đại lý trả vé ế về đại lý cấp trên nhưng khi đã trả rồi thì hôm sau bị cắt bớt vé.

Trong khi đó, bà Đ.N.N.L - chủ một đại lý vé số cấp 1 ở TP Rạch Giá - cho biết các công ty xổ số đều cho phép đại lý trả vé số ế. Tuy nhiên, nếu đại lý không bán hết vé số thì các công ty sẽ linh hoạt điều chỉnh số lượng vé số phù hợp vào thời gian sau đó. "Chính vì áp lực vô hình đó mà các đại lý cấp 1 thường sẽ ôm vé số ế, không trả lại công ty phát hành. Bởi khi công ty giảm số lượng vé số cho đại lý thì sau này muốn tăng lại rất khó. Thế nhưng, những hôm mưa nhiều, ảnh hưởng đến đời sống người bán vé số dạo thì đại lý của tôi sẽ chịu thiệt để thu vé số ế. Người bán vé số dạo thu nhập ba cọc ba đồng, đời sống bấp bênh mà mình không chịu thu hồi vé số ế thì coi như triệt đường sống của họ" - bà L. chia sẻ.

Nhiều người bán vé số dạo ở Kiên Giang cho biết họ không được trả lại vé số ế Ảnh: CA LINH

Chế tài đại lý vi phạm

Ông Đỗ Chí Hiền, Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Xổ số kiến thiết Kiên Giang, cho biết tất cả công ty xổ số kiến thiết trong khu vực hằng ngày đều tổ chức điểm thu hồi nhận vé bán không hết. "Theo dự thảo nghị quyết của Hội đồng Xổ số kiến thiết miền Nam, hoa hồng đại lý các cấp và người bán vé lẻ được hưởng tổng số tối đa 14,25% so với mệnh giá vé đã bán. Các công ty thành viên không thể quy định giải pháp kinh doanh của đại lý, không thể quy định mức hoa hồng từng cấp đại lý được hưởng. Tuy nhiên, hoạt động xổ số kiến thiết là ngành kinh doanh có điều kiện nên Hội đồng Xổ số kiến thiết miền Nam phải có trách nhiệm tổ chức hoạt động kinh doanh xổ số kiến thiết phát triển lành mạnh và phải bảo vệ người bán vé lẻ yếu thế. Hội đồng đang lấy ý kiến thống nhất quy định các cấp đại lý tự thương thảo, quyết định mức hoa hồng đại lý các cấp được hưởng theo cơ chế thị trường nhưng trong điều kiện bắt buộc người bán vé lẻ phải được hưởng hoa hồng tối thiểu 10% so với mệnh giá vé đã bán" - ông Hiền cho biết.

Theo ông Lưu Hoàng Tân, Chủ tịch Công ty Xổ số kiến thiết Đồng Tháp, công ty vừa có văn bản đề nghị các đại lý thực hiện nghiêm túc và thông tin đến mạng lưới tiêu thụ vé của mình (đại lý cấp 2, 3 và đại lý trao đổi vé số) tiêu thụ vé theo khả năng, tỉ lệ phù hợp; thông tin cho người bán vé số lẻ biết về việc công ty luôn nhận vé không tiêu thụ hết như từ trước đến nay. Đại lý và người bán vé số lẻ trao đổi thống nhất về tỉ lệ trả lại vé bán không hết phù hợp với từng giai đoạn, ảnh hưởng thời tiết; phân chia tỉ lệ hoa hồng, giao vé cho người bán vé số lẻ ở mức giá mà người bán được hưởng tối thiểu 10%…

Trong khi đó, ông Lê Thanh Hải, Chủ tịch Công ty Xổ số kiến thiết Cà Mau, cho biết giữa công ty và đại lý xổ số (đại lý cấp 1) thống nhất quan điểm là tỉ lệ bán vé số phải tuân theo điều kiện khách quan của thị trường nên đơn vị không gây áp lực với đại lý cấp 1 trong việc trả lại vé ế. Điều đó đồng nghĩa với việc người bán vé số dạo sẽ được trả lại vé bán ế cho các đại lý. Ông Hải cũng cho rằng tổng mức hoa hồng đại lý xổ số sau thuế được hưởng 14,25%, nguyên tắc phân chia hoa hồng cho đại lý các cấp và người bán vé lẻ được hưởng theo cơ chế thị trường. Nếu đại lý cấp 1 tổ chức bán vé không đúng quy định so với nội dung cam kết thì sẽ bị chế tài. Cụ thể, trường hợp đại lý cấp 1 trực tiếp vi phạm cam kết thì công ty xổ số có quyền cắt giảm lượng vé (vi phạm lần thứ nhất), còn lần thứ 2 thì công ty có quyền thanh lý hợp đồng với đại lý xổ số.

Nhóm phóng viên