Sóng gió trên chính trường Ba Lan

Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda phát biểu tại lễ tuyên thệ nhậm chức của Thủ tướng Donald Tusk và nội các ở Warsaw ngày 13-12. Ảnh: AFP

Ngày 23-12, Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda xác nhận ông đã phủ quyết dự luật đầu tiên do Chính phủ của tân Thủ tướng Donald Tusk đề xuất liên quan đến ngân sách năm 2024. Giải thích về quyết định trên, Tổng thống Duda cho biết ông không thể đồng ý với dự luật ngân sách năm 2024 do Chính phủ đề xuất, trong đó có khoảng 3 tỷ PNL (750 triệu USD) dành cho truyền thông đại chúng. Trong một bài đăng trên nền tảng truyền thông xã hội X, ông Duda đề cập đến dự luật tài trợ cho truyền thông đại chúng và nói rằng việc ngăn chặn nó là phù hợp "vì vi phạm hiến pháp trắng trợn".

Dự luật ngân sách năm 2024 do Chính phủ Ba Lan đề xuất có một số điểm đáng chú ý như tăng 30% lương cho giáo viên, tài trợ cho chính quyền địa phương để tăng lương cho giáo viên mẫu giáo, tăng thêm 3,2 tỷ PNL (800 triệu USD) để trợ cấp phát triển cho chính quyền địa phương, cung cấp hỗ trợ cho các trường đại học, ngành đường sắt, công nghiệp khai mỏ và truyền thông đại chúng.

Tuần trước, chính phủ mới của Ba Lan đã chuyển sang giành quyền kiểm soát đài truyền hình, đài phát thanh và hãng thông tấn thuộc sở hữu công của nước này từ tay những người trung thành với Đảng Luật pháp và Công lý (PiS), đảng này đã mất quyền lực sau cuộc bầu cử quốc hội ngày 15-10 vừa qua. Ông Duda từng là thành viên PiS và vẫn ủng hộ đảng này. Bộ trưởng Văn hóa Ba Lan Bartomiej Sienkiewicz đã sa thải những người đứng đầu đài truyền hình công cộng TVP, Đài phát thanh Ba Lan và Hãng thông tấn Ba Lan (PAP).

Ông Duda đã bị các chính trị gia thuộc PiS chỉ trích vì không hành động mạnh mẽ hơn để ngăn cản nỗ lực của chính phủ mới nhằm giành quyền kiểm soát các phương tiện truyền thông đại chúng - cơ quan mà trong 8 năm qua đã đóng vai trò là "cánh tay tuyên truyền của đảng PiS". Tổng thống Duda dự kiến sẽ lập tức đệ trình một đề xuất ngân sách lên Hạ viện ngay sau kỳ nghỉ lễ, trong đó tất cả các khoản chi ngân sách khác, bao gồm cả việc tăng lương cho giáo viên, sẽ được duy trì. Tổng thống Duda cũng kêu gọi Chủ tịch Hạ viện Szymon Holownia và Chủ tịch Thượng viện Malgorzata Kidawa-Blonska khẩn trương triệu tập một cuộc họp lưỡng viện để xem xét và thông qua dự luật ngân sách do ông đề xuất ngay trong năm nay. Jan Grabiec, Chánh Văn phòng Thủ tướng Ba Lan, gọi thông báo của Tổng thống Duda là "vô lý". "Tổng thống nói rằng ông ấy sẽ đệ trình một dự luật ngân sách nào đó, nhưng điều này hoàn toàn nằm ngoài thẩm quyền của tổng thống", ông Grabiec lưu ý.

Cuộc cải tổ bộ máy truyền thông Ba Lan diễn ra một tuần sau khi Thủ tướng Tusk nhậm chức, kết thúc 8 năm cầm quyền của đảng PiS cánh hữu. Ông Tusk, 66 tuổi, được nhận định thổi làn gió mới vào chính trường châu Âu. Với quan điểm thân EU, ông có thể là hình mẫu để khối này đối phó chủ nghĩa dân túy, đồng thời giảm bất đồng nội khối về hệ giá trị. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa chính phủ mới và tổng thống, người vẫn có khả năng phủ quyết luật, đã trở nên căng thẳng, khi ông Duda thông báo sẽ sử dụng quyền lực tổng thống của mình để ngăn cản chính phủ mới.

Cuộc xung đột về lĩnh vực truyền thông và ngân sách là một phần của cuộc chiến rộng lớn hơn khi chính phủ của ông Tusk tìm cách tách PiS khỏi quyền lực chính trị và tài chính. Trong những ngày gần đây, Quốc hội Ba Lan đã thành lập các ủy ban đặc biệt để điều tra những hành vi sai trái trong quá khứ, chẳng hạn như các hợp đồng phức tạp thời đại dịch COVID-19 và chi tiêu để tổ chức cuộc bầu cử năm 2020 bằng hình thức bỏ phiếu qua bưu điện mà chưa được quốc hội cho phép. Giữa tuần trước, Thủ tướng Tusk đã bổ nhiệm những người đứng đầu mới cho các cơ quan tình báo và an ninh chính, trước đó bị cáo buộc ủng hộ PiS và giám sát các đối thủ của đảng này.

AN BÌNH