Phú Yên: Lăng Ông Nam Hải – Di tích có ý nghĩa quan trọng với người dân làng biển

Lăng Ông Nam Hải ở thôn Long Thủy, xã An Phú, thành phố Tuy Hòa.

Công trình kiến trúc xây bằng san hô

Thôn Long Thủy, xã An Phú, thành phố Tuy Hòa là một trong những làng biển điển hình ở Phú Yên, có vị trí địa lý thuận lợi cho nghề biển, bởi trước mặt thôn có đảo Hòn Chùa che chắn tạo nên vùng biển tương đối kín gió, thuận lợi cho việc neo đậu tàu thuyền đánh bắt thủy hải sản.

Hàng trăm năm trước, khi cộng đồng cư dân người Việt được hình thành tại Long Thủy, một số công trình phục vụ tín ngưỡng tâm linh đã được xây dựng như: Đình thờ Thành Hoàng, lẫm làm nơi sinh hoạt cộng đồng, miếu thờ thần Bạch Mã, Thủy Long Thần Nữ, lăng thờ thần Nam Hải. Trong đó, lăng thờ thần Nam Hải là di tích có ý nghĩa quan trọng bậc nhất đối với đời sống tinh thần của cư dân làng biển Long Thủy.

Cá Ông được thờ cúng trong lăng rất linh thiêng.

Theo những bậc cao niên ở thôn Long Thủy thì cá Ông được thờ cúng trong lăng rất linh thiêng gắn với nhiều câu chuyện kỳ bí, nhất là trong việc giúp ngư dân vững vàng mỗi khi ra khơi bám biển; là nơi cộng đồng dân cư thôn Long Thủy thực hiện các hoạt động tín ngưỡng tâm linh liên quan đến các hoạt động đánh bắt trên biển; lăng Ông Nam Hải thuộc loại hình di tích lịch sử văn hóa, là chứng tích về quá trình hình thành cộng đồng dân cư người Việt trên vùng đất Phú Yên.

Đặc biệt, lăng Long Thủy có vị trí và cảnh quan môi trường xung quanh mang nét đặc thù của một làng biển lâu đời, lại nằm trong khu vực có bãi biển đẹp, gần trung tâm thành phố Tuy Hòa. Do vậy có thể kết nối các di tích, thắng cảnh trên tuyến tham quan du lịch hấp dẫn, nhất là du lịch tâm linh.

Lăng Long Thủy được xây dựng từ đầu thế kỷ XIX.

Hiện tại chưa có cơ sở tài liệu về văn tự để xác định cụ thể thời điểm xây dựng lăng nhưng căn cứ tư liệu truyền miệng, khảo sát dấu tích vật chất tại di tích và theo một số ngư dân cao tuổi, lăng Long Thủy được xây dựng từ đầu thế kỷ XIX. Lăng có kiến trúc kiểu khung nhà (dân gian thường gọi là bộ giàn trò) bằng gỗ vững chắc, mái lợp ngói vảy, tường bao xung quanh xây bằng vật liệu san hô dày đến 50cm. Vì vậy, mặc dù nằm sát biển chịu nhiều thiên tai khắc nghiệt nhưng lăng Long Thủy vẫn tồn tại cho đến ngày nay.

Phát triển du lịch cộng đồng

Từ năm 1945-1975, do chiến tranh ác liệt nên lăng không được quản lý chu đáo và xuống cấp dần. Sau đó, ngư dân Long Thủy đóng góp tài lực tu sửa lăng và xây dựng thêm một số hạng mục công trình để phục vụ nhu cầu sinh hoạt văn hóa và tín ngưỡng tâm linh. Trong đó, lăng thờ chính được trùng tu năm 1999; nhà Tây, nhà Võ ca, nhà Đông, cổng lăng lần lượt được xây dựng vào các năm 2002, 2005, 2008, 2015; khu nhà kho, nhà bếp, nhà vệ sinh xây dựng năm 2001. Toàn bộ hạng mục công trình trên tạo nên một quần thể tương đối hoàn chỉnh đối với di tích lăng thờ cá Ông ven biển Phú Yên.

Thôn Long Thủy phần lớn người dân sinh sống bằng nghề biển.

Ông Trần Như Đang - Thành viên trong Ban trị sự lăng Long Thủy cho biết: UBND tỉnh Phú Yên đã công nhận lăng Long Thủy là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh. Đây là niềm vui, vinh dự đối với người dân địa phương. Hàng năm, vào trung tuần tháng 6 âm lịch, tại đây diễn ra lễ hội Cầu ngư với những nghi thức đặc trưng, hấp dẫn, thu hút du khách đến xem. Bên cạnh đó, lăng Long Thủy đã được UBND thành phố Tuy Hòa đưa vào Đề án Phát triển du lịch cộng đồng tại thôn Long Thủy, giúp quảng bá hình ảnh về vùng đất, con người, các tiềm năng thế mạnh để phát triển du lịch cộng đồng tại vùng biển này.

Khai thác tiềm năng sinh thái biển để người dân tiếp cận du lịch bền vững.

Ông Trần Như Đang chia sẻ: Thôn Long Thủy, xã An Phú có tiềm năng, lợi thế về đất đai, khoáng sản, tài nguyên và hệ động – thực vật đa dạng, phong phú. Nếu được khai thác tiềm năng sinh thái biển sẽ tạo điều kiện để người dân xã An Phú tiếp cận du lịch một cách bền vững và có ý nghĩa, tạo tiền đề phát triển du lịch cộng đồng tại thôn Long Thủy và đưa ngành Du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân nông thôn, góp phần vào sự thành công của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.

Người dân Long Thủy bám biển mưu sinh.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Tuy Hòa Nguyễn Công Thành chia sẻ: Thành phố đã ban hành Chương trình hành động số 10 về phát triển du lịch thành phố Tuy Hòa tạo thành điểm đến hấp dẫn du khách trong, ngoài nước giai đoạn 2021-2025 và triển khai nhiều đề án, kế hoạch để cụ thể hóa chương trình hành động, trong đó có Đề án Phát triển du lịch cộng đồng tại thôn Long Thủy, xã An Phú, thành phố Tuy Hòa. Với tiềm năng về cảnh quan thiên nhiên, giá trị lịch sử, văn hóa, ẩm thực phong phú là cơ sở để thôn Long Thủy, xã An Phú phát triển mạnh loại hình du lịch cộng đồng.

Bí thư Thành ủy Tuy Hòa Huỳnh Lữ Tân cho biết thêm: Để đưa Đề án Phát triển du lịch cộng đồng thôn Long Thủy vào cuộc sống, thời gian tới thành phố đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất và người, các tiềm năng, thế mạnh của du lịch cộng đồng thôn Long Thủy trên các phương tiện thông tin đại chúng. Đồng thời, để loại hình du lịch này phát triển bền vững, ngoài giải pháp của các ngành chức năng, còn rất cần sự hưởng ứng tham gia tích cực từ chính chủ thể của cộng đồng dân cư thôn Long Thủy, xã An Phú, góp phần xây dựng thành phố Tuy Hòa thành đô thị văn minh, hiện đại, phát triển bền vững, hướng đến đô thị loại I vào năm 2025.

Mỹ Bình