Phía sau dinh thự đầy xác và phân chuột của thủ tướng Canada

Từ Nhà Trắng của Mỹ đến số 10 phố Downing của Anh, các nhà lãnh đạo chính trị sống trong những dinh thự mang tính biểu tượng bậc nhất thế giới. Nhưng ở Canada, số phận của số 24 Sussex Drive, nơi ở dành cho các thủ tướng của đất nước trong hơn 70 năm, vẫn đang lấp lửng sau khi nó bị bỏ mặc cho rơi vào tình trạng không thể ở được, theo BBC.

Dinh thự từng chào đón những nhân vật tầm cỡ của thế giới - từ Tổng thống Mỹ thứ 35 John F Kennedy, đến Công nương Diana của Anh, hay nhà lãnh đạo thứ 8 của Liên Xô Mikhail Gorbachev - giờ đây trống không, biến thành một cái bẫy đầy amiang, chì và nấm mốc, hệ thống dây điện cũ kỹ và đường ống nước rỉ sét có thể “vỡ nát thê thảm”, theo một cơ quan liên bang.

Cửa sổ cũ kỹ không giữ được không khí lạnh giá của mùa đông Ottawa khỏi tràn vào, trong khi ngôi nhà không có điều hòa trung tâm trong những tháng mùa hè.

Dinh thự số 24 Sussex Drive trước khi nó được cải tạo và biến thành nơi ở của thủ tướng vào năm 1950-1951. Ảnh: T.V. Little Photo of Ottawa.

Công trình - được xây dựng vào năm 1868 ở bờ nam sông Ottawa, từng là nơi ở của một ông trùm gỗ - lần cuối được đại trùng tu vào năm 1951.

Chi phí ước tính để sửa chữa nó hiện lên tới hơn 36 triệu CAD (26 triệu USD).

Theo Ủy ban Thủ đô Quốc gia (NCC), cơ quan liên bang quản lý tài sản của Canada, mối lo ngại mới nhất cho việc tu sửa là “sự phá hoại của loài gặm nhấm”. Họ mô tả “có phân và xác chết giữa các bức tường, trong tầng áp mái và tầng hầm” của ngôi nhà.

JDM Stewart, giáo viên sử học và tác giả cuốn sách “Being Prime Minister”, không đơn độc khi gọi tình trạng ngôi nhà hiện tại là “sự xấu hổ của quốc gia”.

Thủ tướng Justin Trudeau sẽ không trở lại

Ngôi nhà số 24 Sussex Drive đã bị bỏ trống từ năm 2015.

Dinh thự gồm 34 phòng, rộng 12.000 ft2 (gần 1.115 m2), từng là nơi ở thời thơ ấu của ông Justin Trudeau. Ông sống ở đó khi cha ông, Pierre Elliott Trudeau, làm thủ tướng.

Ông Justin Trudeau chuyển đến sống tại một tòa nhà di sản hai tầng bằng gạch theo phong cách Phục hưng Georgia, thuộc sở hữu của chính phủ, cách đó khoảng một km, khi ông trở thành thủ tướng.

Thủ tướng Stephen Harper chơi guitar trong phòng khách của dinh thự số 24 Sussex, ngày 18/2/2011. Ảnh: Jason Ransom.

“Tôi đã quyết định cách đây vài năm là không chuyển đến ngôi nhà đó, để đảm bảo gia đình tôi sống trong một nơi nhỏ hơn nhưng tốt hơn ở Rideau Cottage”, ông nói với các phóng viên gần đây, sau khi tờ National Post lần đầu tiên đưa tin về vấn đề loài gặm nhấm ở số 24 Sussex.

Không giống như Nhà Trắng hay số 10 phố Downing, số 24 Sussex luôn là một ngôi nhà thực sự. Nó chưa bao giờ có đóng vai trò là nơi làm việc chính thức của thủ tướng và nhân viên. Dù vẫn được dùng để tổ chức một số sự kiện xã hội, nó quá nhỏ để tổ chức dạ tiệc trang trọng.

Cái bẫy chính trị

Một số người đặt câu hỏi vì sao nơi ở chính thức của thủ tướng lại bị để mặc cho rơi vào tình trạng xuống cấp nghiêm trọng.

Ông Stewart cho biết sự bỏ mặc này bắt đầu diễn ra từ khoảng bốn thập kỷ trước, khi ông Brian Mulroney còn là thủ tướng.

“Bất cứ khi nào ông ấy định cải tạo hoặc sửa chữa dinh thự tại Sussex Drive, giới truyền thông sẽ đổ dồn về phía ông ấy và nói đó là xa xỉ”.

Các chính trị gia đối lập đã chỉ trích việc chi tiêu của ông Mulroney, bao gồm cả việc cho dựng cái được mệnh danh là “tủ đồ giống Imelda Marcos” mà vợ ông dùng để đựng giày.

Trước đó, vào thập niên 1970, Thủ tướng Pierre Elliott Trudeau cho nâng cấp nhà bếp và hệ thống an ninh của căn nhà. Điều này bị các đối thủ chính trị của ông gọi là "sử dụng tiền công một cách xa hoa". Ông cũng đã cho xây dựng một hồ bơi trong khu nhà, nhưng do các nhà tài trợ tư nhân trả tiền.

Bể bơi của bên trong dinh thự số 24 Sussex Drive, Ottawa, mà Thủ tướng khi đó là ông Pierre Elliott Trudeau cho xây dựng, ngày 11/7/1975. Ảnh: Canadian Press.

Kể từ đó, các thủ tướng đã tránh chi bất kỳ khoản tiền đáng kể nào cho tòa dinh thự.

“Mulroney nói với tôi: ‘Nếu thủ tướng chỉ đi vòng quanh trên một chiếc xe buýt Greyhound thông thường, thì mọi người dân Canada sẽ hoàn toàn ổn với điều đó’”, ông Stewart kể lại.

Về mặt chính trị, việc chi tiền cho số 24 Sussex trở nên độc hại như chất amiang trong các bức tường của nó.

Chính ông Trudeau đã nói trong một cuộc phỏng vấn năm 2018 với CBC rằng “đây là lý do khiến ngôi nhà dần bị bỏ rơi kể từ thời tôi sống ở đó”.

“Không một thủ tướng nào muốn chi dù chỉ một xu tiền thuế của người dân để bảo trì ngôi nhà đó”.

“Người dân Canada có một sự nhạy cảm đặc biệt với việc tiết kiệm, đặc biệt là khi nói đến các quan chức chính phủ”, ông Stewart nói, đồng thời lưu ý rằng thủ tướng đầu tiên sống ở số 24 Sussex - Louis St Laurent - đã phải trả 5.000 CAD tiền thuê nhà vào những năm 1950. Chính sách đó kết thúc vào năm 1971.

Sửa chữa hoặc lãng quên?

Giới chức Canada đang thảo luận về việc nên sửa chữa ngôi nhà hoặc phá bỏ và xây mới, sau khi ông Trudeau trao lại quyền quyết định cho các quan chức. Ông nói hồi đầu tháng này rằng “các cuộc tham vấn đang diễn ra” để quyết định về số phận của nó.

Một cuộc thăm dò ý kiến vào tháng 1 của Viện Angus Reid phi lợi nhuận cho thấy khoảng 50% người tham gia phản đối việc cải tạo dinh thự.

Một phần ba số người được hỏi ủng hộ xây dinh thự mới hiện đại cho người đứng đầu chính phủ.

Thủ tướng Stephen Harper phát biểu trước truyền thông bên ngoài số 24 Sussex Drive ở Ottawa năm 2007. Ảnh: Canadian Press.

Bất chấp việc áp lực truyền thông góp phần khiến các thủ tướng cảnh giác khi chi tiêu cho việc cải tạo ngôi nhà, ông Stewart cho rằng những tiêu đề báo chí gần đây - đề cập đến nỗi xấu hổ của đất nước khi để 24 Sussex Drive mục nát - có thể thúc đẩy đầu tư.

Với những gì đã xảy ra với dinh thự số 24 Sussex, ông Steward cho rằng người Canada dường như đã quên họ cần phải nghiêm túc hơn với thứ được coi là “bộ mặt mà họ thể hiện cho thế giới bên ngoài thấy”.

“Chúng tôi biết số 24 Sussex không phải là phần quan trọng nhất của lịch sử đất nước, nhưng vẫn là một phần quan trọng. Nó chỉ nằm yên ở đó và bị bỏ trống. Đó là một sự xấu hổ thực sự”, ông nói.

Hồng Ngọc